Enkele dagen Rome met de rolstoel

Geschreven door Sam.

Mijn echtgenote en ik bezochten Rome in april 2017; ik ben gebruiker van een manuele rolstoel en kan nog een beetje stappen mits hulp.

Algemene bedenking

Ik had vooraf heel veel twijfels en vragen over Rome die alleen maar versterkt werden door de horrorverhalen op websites zoals SAGE travelling. Laat me daarom beginnen met alvast mee te geven dat Rome wat mij betreft zeker een aanrader is. Voor degenen die zoals ik twijfelen over de haalbaarheid van een bezoek aan Rome: de toegankelijkheid viel wat ons betreft heel goed mee, met betrekking tot:

• de kasseien: je zal veel kasseien over moeten, maar het gaat om platte kasseien waarbij de voegen meestal volledig opgevuld zijn met asfalt waardoor je een vrij vlak oppervlak krijgt;
• de metro: niet alle metrostations zijn voorzien van een lift, maar de meeste wel (zie bv Overzicht toegankelijke metrostations) en ik kon zelfstandig in en uit het metrostel geraken;
• de heuvels: Rome is gebouwd op 7 heuvels maar je kan die dikwijls vermijden door met de metro naar een hoog punt te rijden en van daar te vertrekken, door rond de heuvel te gaan, of door er gewoon op te rijden zoals ik (toegegeven ik was verkeerd gewandeld en heb wat gevloekt, maar: ik ben wel alleen op armkracht boven geraakt :) ).

Achteraf gezien vraag ik me af of organisaties zoals SAGE travelling (die bv begeleide tours aanbieden voor rolstoelgebruikers) er niet bij gebaat zijn om de situatie niet al te rooskleurig voor te stellen (zodat ze voldoende klanten kunnen blijven aantrekken)? Ik weet het niet, en ik ben misschien ook niet representatief, maar ik weet wel dat ik al veel ergere plaatsen bezocht heb dan Rome.

Wat volgt is een kort verslag met relevante details over onze reis naar Rome, het hotel waar we verbleven, en het verblijf in de stad. Bij wijze van achtergrond geef ik nog mee waar ik geweest ben (soms alleen, soms met mijn echtgenote): Colosseum, het Forum Romanum, de Galleria Nazionale d'Arte Moderna e contemporanea (GNAM), het Circus Maximus, het Maxxi museum, de Palatino heuvel, de Trevi fontein, het Pantheon, Piazza del Popolo, Piazza Navona, het Sint-Pietersplein en Basilica in Vaticaanstad, en de Villa Borghese. Omdat we maar een paar dagen in Rome waren ben ik alleen binnen gegaan in het Pantheon; dit is dus eerder een verslag van de buitenruimte in Rome.

De reis naar Rome

We namen het vliegtuig vanuit Brussel naar Rome Fiumicino luchthaven (ongeveer 2u). Ik raad iedereen aan om de rolstoeltoegankelijke toiletten eens uit te proberen (zeker aan de vertrekgates; foto's van het toilet aan gate D6 vind je onderaan); ik denk niet dat ik ooit op een luchthaven een zo bruikbaar, proper en mooi gedesigned rolstoeltoilet ben tegen gekomen... Als de Italianen iets doen dan doen ze het stijlvol, dat is duidelijk! :)

Van op de luchthaven namen we dan een rechtstreekse trein naar het Termini station in het centrum van Rome (de Leonardo Express, de groene lijn op het metroplan). Deze trein rijdt elk kwartier (of half uur tijdens daluren) en brengt je in ongeveer een half uur naar het centrum. Dat is sneller dan een reguliere trein en leek me ook toegankelijker (maar dit weet ik niet zeker omdat ik geen "gewone" trein geprobeerd heb); een ticket voor de Leonardo Express kost 14 euro voor een enkele reis.

Om op de Leonardo Express te geraken moet je een kleine kloof over (tussen de trein en het perron); de treinbegeleider aan de trein helpt je de trein op (je hoeft geen reservatie te maken, je gaat gewoon naar de trein en spreekt de conducteur aan). Je raakt de trein op, ofwel via een automatische uitschuifplank (die 1 keer op de drie ook effectief werkte ;) ) ofwel via een klassieke plank ("ramp") die op de trein aanwezig is. Je gaat best in een wagon zitten met een rolstoelsymbool op de deur; qua toegang zijn alle wagons hetzelfde, maar de rolstoelwagons hebben bovendien een rolstoeltoegankelijk toilet en voldoende ruimte om te manoevreren.

Het Termini treinstation is toegankelijk: er zijn liften (meer dan 1, altijd handig als er zoals bij ons 2x eentje defect was) die je op het plein voor of naast het station brengen. Bovendien ben je in Italie: in de meeste gevallen volstaat het bij een probleem om iemand aan te kijken waarna er onmiddellijk enkele Italianen spontaan hulp aanbieden.

Van aan Termini zijn we dan te voet (bergaf) naar ons hotel gegaan. Geen problemen, alleen altijd opletten met Italiaanse chauffeurs die wel eens een bocht durven afsnijden.

Hotel Ivanhoe

We verbleven in het historisch centrum in hotel Ivanhoe (Via dè Ciancaleoni, 49, 00184 Roma), vlakbij metrostation Cavour. De ligging van hotel Ivanhoe is ideaal; je bent in 10 minuten aan het Colosseum of het Forum Romanum en als je verder wil is er dus de metro vlakbij.

Qua toegankelijkheid is dit hotel alleen toegankelijk voor personen een manuele rolstoel die nog een beetje kunnen stappen. Het hotel is betreedbaar via een hellend vlak aan de ingang; dit ligt een beetje hobbelig maar ik raakte er wel zelfstandig op. Er is een lift maar die is heel klein: ik geraakte er qua diepte net in met mijn Kuschall Champion, en mijn echtgenote kon er dan nog net naast, zonder koffer weliswaar.

Qua bruikbaarheid zijn er wel wat aandachtspunten, en zeker omdat ik hierover geen informatie had gevonden vooraf:

• de ontbijtruimte kan je enkel bereiken via een trapje (twee treden) naar beneden. Voor mij was dit nog ok (omdat ik nog een beetje kan stappen en mijn echtgenote erbij was om de rolstoel het trapje af te dragen) maar als je alleen bent of niet uit je rolstoel kan is dit hotel geen goede optie.
• de "inloopdouche" bleek uiteindelijk een douche in een (mini)bad, waardoor je dus over een rand van 40cm moet.

Desondanks deze aandachtspunten blijft dit hotel (in mijn geval) zeker een aanrader gezien het heel vriendelijke personeel en de ligging (vlakbij alles en toch rustig).

Een alternatief hotel is Hotel Forum (vlakbij het Forum Romanum) maar hiervoor verwijs ik naar een eerder verslag van Pieter. We hebben hier uiteindelijk niet geboekt omdat de prijs astronomisch de hoogte in ging toen we van een 1-persoonskamer wilden veranderen naar een toegankelijke 2-persoonskamer.

Renald verwijst in zijn Romeverslag naar een goed toegankelijk hotel (Hotel NH Collection Giustiniano).

Metro (en tram)

Niet alle metrostations zijn voorzien van een lift, maar de meeste wel (zie overzicht toegankelijkheid metrostations). Ter info, ik heb volgende stations gebruikt: Cavour (drempelloos van Cavour richting Termini, andere richting met traplift), Cipro-Musei Vaticani, Flaminio (via traplift), Subaugusta, Termini.

De metrostellen zijn goed toegankelijk. Ik kon zelfstandig in en uit het metrostel geraken. Er is een klein hoogteverschil van ongeveer 2cm, het gat tussen het metrostel en het perron is max 5cm maar dit vormt voor de meeste rolstoelgebruikers geen probleem volgens mij.

Ik heb ook de indruk dat er de laatste jaren veel verbeterd is. Station Termini bv blijkt pas enkele jaren geleden voorzien te zijn van liften. Het kan dus lonen om de meest recente informatie op te zoeken.

De meeste stations zijn ook uitgerust met tactiele gidslijnen (wat ook voor rolstoelgebruikers handig is: je volgt gewoon de gidslijnen om bv de lift of het toilet te vinden).

Sommige metrostations hebben enkel een platformlift die langs de trap op en neer gaat (in station Flaminio bv). Je kan/mag de platformlift niet zelf bedienen. Er is een bel waarmee je iemand kan oproepen, of je kan rechtstreeks de stationwachter aanspreken die. Tenzij de liftbegeleider net een koffiepauze heeft (wat wij dus een keer voorhadden :) ) word je dan onmiddellijk en vriendelijk verder geholpen.

Ter info, de tram is geen optie in Rome. Zelfs bij de nieuwste toestellen met verlaagde toegang is de kloof tussen de tram en de stoep veel te breed (5-10 cm). Ik kan nog uitstappen en geraakte er dus nog op, maar comfortabel is het niet. Een keer (bij een oud type van tramstel met trapjes) moest mijn echtgenoete de rolstoel zelfs over de trapleuning heffen...

Rome zelf

De toeristische plaatsen zijn redelijk goed bereikbaar. Redelijk betekent in de steegjes meestal platte kasseien, waarbij de voegen opgevuld zijn met asfalt (zie foto onderaan). Op sommige plaatsen is de asfalt weg (bv omdat er veel auto's over rijden) waardoor de voorwielen van je rolstoel kunnen blokkeren. Ik heb dit een paar keer (2 a 3 keer) voorgehad, maar dit is niet erger dan een doorsnee stad in Belgie, en naar mijn aanvoelen veel beter dan bv de kasseien in Brugge of op de Oude/Grote markt in Leuven (die boller zijn en met diepere voegen).

Rome is gebouwd op zeven heuvels, dus houd er rekening mee dat het soms (steil) bergop kan gaan. Ik heb een SmartDrive, een batterijgedreven motortje dat je achteraan op de as van je manuele rolstoel kan bevestigen. Ik heb een plooibare rolstoel (Kuschall Champion), maar ook daarop kan je de SmartDrive bevestigen mits een tussenstukje. Niet goedkoop, maar voor mij (en mijn echtgenote die zich niet langer suf moet duwen) echt een wereld van verschil.

Tussen de Trevi fontein en het Pantheon is er een strook van 1,5 meter breed in vlakke plaveien aangelegd (zie foto). In deze buurt is de Via del Corso (tussen Piazza del Popolo en Piazza Venezia) een goede terugvalbasis wegens perfect voetpad en kruisingen.

We hebben twee musea (MAXXI en GNAM) en een concertzaal (Auditorium) bezocht; toegang is trouwens gratis voor rolstoelgebruikers en hun begeleider. Het MAXXI museum is recent en ontworpen door Zaha Hadid (vrij bombastisch dus) en perfect toegankelijk. De GNAM is gelokaliseerd in een historisch gebouw, maar je kan er binnen via een lift achteraan (naast het Cafe delle Arti, wat ook zeker de moeite is om even uit te rusten op een zonnig terras); er zijn twee liften (een per vleugel) en om van de ene naar de andere vleugel te geraken neem je de lift naar de hoogste verdieping (zodat je over de inkomhal naar de andere kant kan).  Het Auditorium is een mooi complex van concertzalen (ontworpen door Renzo Piano). Toegang is drempelloos maar om in de zaal van ons concert te geraken moesten we via de (rommel aan) de achteringang, onder begeleiding. Je kan blijkbaar ook wel binnendoor via 2 liften, want zo zijn we weer buiten geraakt (opnieuw onder begeleiding). Qua ervaring was dit niet ideaal...

Aan de grotere straten nabij de meest toeristische plaatsen (bv Via dei Fori Imperiali, Via Cavour, Via del Corso, Via Vittorio Veneto, aan het Collosseum) is er dikwijls een biljartvlak voetpad (in tegels of asfalt) met verlaagde boorden aan de kruispunten. Ik heb 2 a 3 keer voor een kruising zonder verlaagde stoep gestaan, wat volgens mij heel goed meevalt gezien de horrorverhalen die ik op voorhand gehoord had...

Let op, er zijn wel degelijk ook knelpunten, zoals "slechte" voetpaden, bv tussen het Termini station en  Piazza della Repubblica (zie foto). En moeilijk bereikbare plaatsen: Piazza Navona (nabij het Pantheon) is bv niet/moeilijk toegankelijk wegens hoge borduur. En soms mispakt een mens zich in al zijn enthousiasme; het voetpad aan de Via dei Cerchi (kant Circo Massimo) begint heel goed, maar wordt gaandeweg slechter en slechter (kasseien met diepe voegen) en smaller en smaller... tot je er af moet (wegens te smal) via een borduur van 20cm. That's life. Rome is niet in 1 dag ge/verbouwd...

Wat eten betreft moet je uitkijken: ik ben niet zo heel veel toegankelijke restaurants tegengekomen, maar ze zijn er zeker wel. Er zijn terrasjes waar je kan eten, maar naar mijn aanvoelen niet zo heel veel en zeker niet als je de al te toeristische valkuilen wil vermijden. Misschien was het omdat de temperatuur naar Romeinse normen nog te laag was voor terrasjes (i.e. rond 20 graden in de zon)? Op tijd beginnen uitkijken zou ik zeggen. Een aanrader misschien (met toegankelijk terras, restaurant is toegankelijk via een heel smal gangetje met 2 haakse bochten): Arancia Blu, een vegetarisch restaurant vlakbij de Piazza del Popolo.