Gezinsvakantie in Sankt-Moritz, Zwitserland

Eerst even voorstellen: wij zijn Thomas en Lien, twee manuele rolstoelgebruikers. We kunnen beiden wel enkele meters stappen en gaan op vakantie met onze twee kinderen: Ina 5 jaar, Jona, bijna 6 maanden.

Dit jaar doen we goed zot, we gaan naar de Zwitserse bergen…  St-Moritz.  Zwitserland, bergen, een bestemming die we spontaan nooit zouden kiezen, we hebben dan ook schrik er weinig te kunnen doen.  We kiezen echter voor Intersoc, de vakantiedienst van CM. Zij bieden in hotel Stahlbad, een gezinsvakantie aan. (in andere periodes bieden ze bijvoorbeeld ski-vakanties, of charme-vakanties aan)  En daar kiezen we voor. We denken met Jona weinig op stap te kunnen, en willen Ina toch een fijne vakantie bieden.  Voor wie het niet kent, de Intersoc-formule in een notendop.  Ze bieden elke dag voor de volwassenen/ gezinnen meerdere activiteiten aan, meestal wandelingen, of tochten.  Een voormiddag, een namiddag, of een daguitstap.  Voor de kinderen zijn er clubs per leeftijd.  Jona zit bij de niet-schoolgaande leeftijd bij de ‘ukkies’, Ina komt terecht bij de mini’s, de kindjes die de tweede en derde kleuterklas beëindigd hebben.  Dit alles draait op vrijwilligers. Een vrijwilliger die de fietstochten, begeleidt, enkelen voor de mini-club, velen om af te ruimen in het restaurant, de kamers te poetsen,… Deelname aan de clubs en aan de activiteiten is volledig vrijblijvend. Uiteraard is er niets specifiek voor rolstoelgebruikers voorzien. 

En dan nu, onze ervaring.

Hotel Stahlbad

We betalen bij voor een parkeerplaats in de ondergrondse garage. Best wel handig, vinden we.  Opgelet, de garage is maar 1m90 hoog! Dus eerst je auto even meten!
Vanuit de parkeergarage kunnen we met de lift vlotjes naar onze kamer, het restaurant,…  De deuren van de garage naar de lift hebben wel een pomp, alsook een drempeltje van een 5 tal cm.  Voor ons niet onoverkomelijk.  De liften zijn ruim.  Zo goed als het volledige gebouw  is in vast tapijt, dat rijdt best wel lastig voor ons.  Verder is de bar veel te hoog, net als de receptie en de buffetten.  Het zwembad en de sauna zijn niet zonder trappen te bereiken.  Het gebouw geeft met zijn vast tapijt een muffe indruk.  We vinden het ook erg groot en onpersoonlijk.  Maar genoeg negatiefs nu… we hebben er een heerlijke vakantie!  Ina mag elke dag kiezen of ze met ons meegaat, of liever naar de club gaat.  In totaal gaat ze 2 halve dagen (we zijn er een week) met ons mee.  Blijkbaar zijn wij heel saai gezelschap .  Jona kan nog niet zelf kiezen, en gaat naar de club wanneer dat voor ons het beste past.  
Laten we eerst onze kamer nog eens omschrijven, daarna gaan we op stap in Zwitserland.  
Wij krijgen kamer 109 toegewezen.  Een kamer op de eerste verdieping, maar nog een serieus stukje van de lift.  Het is een familiekamer, terug een drempeltje van 5 cm aan de kamerdeur, en hetzelfde naar de badkamer, maar hier hebben ze een hellinkje gelegd.  Na wat reorganisatie van de kamer, kunnen we ook met het kinderbedje nog met de rolstoel de kamer binnen.  We slapen met 4 op één kamer, en aanvankelijk zijn we daar blij om, tot blijkt hoe onrustig Jona deze nachten is.  Pfff…  
De badkamer is eerder klein.  We wisten al op voorhand dat er geen inloopdouche was, maar wel een douchebak, waarin ze een stoel konden zetten.  De stoel stond inderdaad klaar. Verder had met voor de douche een hellinkje gelegd.  Mooi gedaan, maar ook dan kan je natuurlijk nog niet in de douche rijden om het einde van de helling, begint de douchebak…Bovendien is de badkamer hier te klein voor. Dat wil zeggen dat je om naar het toilet (zeer laag) te gaan, en de lavabo te gebruiken telkens nog met één wiel op de helling staat.  We hebben deze helling dan ook maar weggenomen.  Op die manier waren het toilet (kan je niet naast rijden) en de lavabo (onderrijdbaar), voor ons wel goed bereikbaar.  

En dan nu… op stap in Zwitserland, daar hebben we vooraf toch wel schrik van. We zijn bang dat we elke dag rond het meer zullen moeten wandelen, omdat er voor ons niets anders haalbaar is.

Wandeling rond het meer van St-Moritz

Dit zou een vlakke wandeling zijn. Dat is het uiteraard niet 100%, in Zwitserland is niets vlak.  Maar het is wel heel goed te doen, het is een mooi pad, met mooi uitzicht op het meer, en de omliggende bergen.  We kunnen met de lift naar het uitkijkpunt, en vandaaruit kan men de roltrap nemen naar St-Moritz Dorf (wij logeren in St-Moritz Bad).  Naast de roltrap zit er een lift, die op een rail loopt, en zo hetzelfde traject als de roltrap aflegt.  Eens in het dorp, kunnen we onze armspieren wel stevig trainen!  Voor wie van winkelen houdt…  in de etalages staan nooit prijzen, dus best eerst even flink sparen. Enkele dagen later wandelen we terug langs het meer, het lijkt veel mooier dan de eerste keer… vreemd.  Ofwel was de lichtinval beter, ofwel is het meer mooier, wanneer je de wandeling naar links (als je met je rug naar het kerkje staat) begint. Dus je start best richting dorp, en komt dan langs de andere kant van het meer terug.  De wandeling rond het meer (zonder tussenstop in het dorp) is zo’n 4,6 km.  In het midden is het meer zo’n 47 meter diep.  Er wordt op gevaren, maar je mag er niet in zwemmen.  
Ina doet eigenlijk een gelijkaardige uitstap. Zij wandelt niet helemaal rond het meer, maar gaat wel tot aan de reuze-roltrap, en dan met de roltrap naar het dorp.  Deze reuze-roltrap op zich is al een belevenis.  In het dorp gingen ze blijkbaar in een garage naar dure auto’s kijken.

Bezoek aan de Morteratsch gletsjer

Ook hier maakt Ina weer met de club dezelfde uitstap. Zij gaan met bus en trein, wij gaan gewoon met de auto.  Nadien ontdekken we dat het ook met de rolstoel wellicht met trein en bus doenbaar moet zijn (zie verder).  Wil je met openbaar vervoer gaan? Check dan eerst even of je bij de gletsjer ook van de trein kan. De rest is volgens ons zeker geen probleem.  
Wij parkeren ons bij een horecagelegenheid, net voor het verbodsbord voor auto’s.  Volgens de info die we kregen, is het pad richting gletsjer zeker niet te doen, maar gewoon al voor het uitzicht zou het de moeite zijn tot hier te rijden, om de gletsjer te bewonderen.  Achteraf bekeken vond ik het uitzicht vanop de trein (zie verder), beter. Daar kon ik de gletsjer beter zien, dan van vlakbij onze parkeerplaats.  Maar wij wagen ons wel aan het pad.  2,5 km bergop.  Niet steeds erg steil, maar met toch wel heel pittige stukjes.  Een grindpad, met hier en daar een grotere steen.  We treffen het wel… onderweg komen we Italianen tegen, en zij helpen ons flink wat omhoog duwen.  Dank je wel!  Zij stoppen wel aan alle infopaaltjes om de uitleg te bekijken, wij wandelen telkens gewoon door.  Wij denken dat we ook zonder de sympathieke Italianen boven geraakt zouden zijn, maar het zou natuurlijk een stukje langer geduurd hebben.  Een tip:  probeer af en toe eens of je ook de afdaling nog wel aandurft. Nadien hoor ik van mijn dochter dat ze een boekje kreeg, dat ze tegen het paaltje moest houden.  Dan kreeg ze ‘een sprookje te horen’, vertelde ze.  Maar het zou toch wel over de gletsjer gegaan hebben, want ze weet heel goed dat die door de opwarming van de aarde steeds korter wordt.  
En na de klim… de afdaling… goed opletten met de steenbrokken… maar in een mum van tijd staan we weer beneden.
Deze wandeling was zeker één van de toppertjes van onze reis!

Bernina-express

De hele reis vragen we ons af waarom ‘Bernina’ ons zo bekend in de oren klinkt… uiteindelijk komen we uit bij ‘naaimachines!  Zwitserse makelij’!
Maar goed, de Bernina-trein, met extra grote ramen, is dus een bezienswaardigheid in de buurt.  
Wie meer dan twee overnachtingen in de streek boekt, krijgt een Aximo-pas.  Met deze pas kan je gratis de bus nemen, sommige treinen zijn ook gratis, en je krijgt korting op sommige kabelbanen.  Het pasje is dus goud waard.  
We vertrekken vlakbij ons hotel met de bus naar het station.  Op de meeste bussen (naar verluidt zouden enkel de bussen richting Italië hierop een uitzondering zijn), kan er gewoon een hellinkje uitgeklapt worden, en kan je zo op de bus rijden.  De chauffeur komt je hierbij helpen (als de medepassagiers hem niet voor zijn).  
De echte Bernina-trein kan je echter niet gratis of met korting nemen.  Er rijdt wel een “gewone” trein over hetzelfde traject, die wel gratis is met de Aximo-pas. De keuze is snel gemaakt.  Onze rolstoelen worden door de conducteur, samen met collega reizigers ingeladen, en wij gaan in het onoverdekte treingedeelte zitten.  We sporen naar Alp Grüm (verst mogelijke gratis rit).  Daar stappen we uit, en nemen we de trein terug.  Deze trein is in St-Moritz zeker toegankelijk met de rolstoel, in Alp Grüm kan je er voor zover wij konden zien wel niet af!  Onze mede-reizigers stappen af bij de Diavolezza kabelbaan.   Maar deze blijft op ons verlanglijstje staan voor een volgende keer.  Het stuk tussen de Diavolezza en Alp Grüm is trouwens ook het mooiste stuk.  Het is in dat stuk dat we begrijpen waarom we de tip kregen om rechts op de trein plaats te nemen.  We krijgen o.a. een mooi zicht op de Morteratsch gletsjer, maar zien ook nog andere gletsjers en hele mooie natuur.  Helemaal in het begin van de rit, rijd je door een tunneltje.  Pikdonker in deze openluchtwagon, wat romantisch .  

In Alp Grüm stappen we weer op de trein, dit keer kiezen we voor de plaatsen voor rolstoelgebruikers.  In Alp Grüm moeten we hiervoor uit onze rolstoel stappen.  Terug in St- Moritz, kunnen we zonder hulp van de trein op het perron rijden.
Ik denk dat we eigenlijk in het overdekte deel van de trein alles veel beter konden zien, het was er ook heerlijk stil, en vergelijking met de luidruchtige, schokkerige openluchtwagon.  Maar zeg nu eerlijk, zo’n openluchttrein is toch ook wel erg leuk.  Als je het kan en het weer het toelaat, probeer dan beiden eens.

Signal-bahn, Heidihut

Net nu we gewoon zijn dat in Zwitserland blijkbaar alles toegankelijk is voor rolstoelgebruikers komen we tot de vaststelling dat de Signal-bahn dat niet is!  Wat jammer!  Er moeten twee grote verdiepingen overbrugd worden vooraleer we de kabellift kunnen nemen.  De geest is er wel toegankelijk, het personeel draagt met plezier onze rolstoelen naar boven.  De wandeling naar beneden is volgens de info in het hotel, en volgens de werknemers van de kabelbaan heel goed te doen met de rolstoel.  We wagen het erop en nemen het ticket in enkele richting (12,5 Zwitserse Frank per volwassene, Ina is jonger dan 6 en mag gratis mee).  Wil jij deze wandeling ook doen, maar lukken de trappen van de kabelbaan je niet,  rij dan met de auto naar Salastrains (hotel), parkeer daar, en begin van daaruit je wandeling.  Houd je enkel van de afdaling?  Bedenk dan op voorhand hoe je auto weer beneden raakt . Deze wandeling vinden we heel erg de moeite!  Dat ze goed te doen zou zijn met de rolstoel, moeten we tegenspreken.  Ze is kilometers lang, en de hele tijd bergaf.  Sommige stukken, licht hellend, andere stukken eerder steil.  Een inspannende afdaling! Als manuele rolstoelgebruiker vinden we dat toch wel exclusief! We waren zelfs blij als we daarna even bergop mochten rijden!  Maar het is een prachtige route, je hebt heel mooie uitzichten op het meer van St-Moritz, onderweg wordt ook een sprookje afgebeeld, …  Ook al hebben we maar net geen blaren op onze handen, deze wandeling zou ik zo overdoen. Rolstoelhandschoenen zijn hier zeker geen overbodige luxe.  Ook Ina ging deze keer mee op uitstap, en zonder zagen en klagen stapte ze het hele traject. Het was echt fijn!
Schuilen voor de regen deden we vlak bij Salastrains in de Heidihut (bij het speelpleintje). En voor Ina die voor vertrek net de tekenfilm van Heidi gezien had, sprak dit natuurlijk tot de verbeelding!   Gelukkig regende het niet stevig door, want ik weet niet hoe we met gladde hoepels veilig beneden geraakt zouden zijn!
Het laatste stuk van het wandeltraject bestaat uit trappen, wij nemen hier dan maar de route voor auto’s. Wat wil zeggen dat het meest steile stuk (gelukkig niet meer in grintweg, maar wel in asfalt) nu nog begint.  
Voetnoot:  ik weet niet hoe lastig de weg geweest zou zijn zonder stappende kleuter, want nu moesten we natuurlijk omwille van Ina veel meer afremmen.  We konden ons niet gewoon laten bollen. 

Wandeling naar Lej Marsch

Volgens de info in het hotel, vlak, goed te doen met de rolstoel. Ewel ja, we hebben het overleefd.  Maar als dat vlak is… dan ben ik God.  Maar goed, het is ons gelukt. We zijn echter al een beetje teveel verwend geweest, want eigenlijk vinden we deze wandeling niet zo indrukwekkend mooi.  
Wat wel leuk is, is dat hier bij het meertje een soort barbecues staan.  Je kan je eigen gerief meebrengen, en er in de natuur barbecueën.  Dat is dan ook wat ze op de laatste daguitstap met de clubs doen.  Als familie kan je trouwens in ons hotel ook zo’n barbecue-pakket bestellen, mits een kleine opleg.  

Sprookjeswandeling Bever

Deze wandeling deden wij niet.  Ina ging er wel met de club met openbaar vervoer heen.  We vernamen echter dat de afdaling er voor Ina (slechtziend) erg moeilijk was.  Ze had een handje nodig, met al die stenen.  Ik heb dus een sterk vermoeden dat dit pad voor ons niet haalbaar geweest zou zijn.

Sils Maria- Sils Baselgia

Sils Maria, we rijden er eens met de auto door, en menen het gezien te hebben.  Mooi dorpje en hier is het echt wel vlak!  We rijden tot voorbij het meer (aan de kant van Maloja), en stationeren onze auto daar, terwijl we zelf (zonder rolstoel) aan de waterkant gaan zitten.  Mooi uitzicht!
We parkeren ons langs de hoofdbaan bij Sils Baselgia (autovrij), en wandelen te voet naar het centrum.  We hebben al eerder gezegd dat hier in de streek niets vlak is, maar dit komt toch aardig in de buurt!  In ons beleven zien we hier de eerste terrasjes,… het lijkt wel voor het eerst dat de Zwitsers een graantje van het toerisme proberen mee te pikken!  Op alle andere uitstapjes tot nu toe was ik blij dat we onze drinkfles in het hotel gevuld hadden!

In het dorpje zelf kunnen we van naast de paardjes het riviertje zien.  Maar wat vreemd, het water lijkt wel wit.  Je kan hier dus ook een traject met paard en koets afleggen, maar dat hebben we niet gedaan.  Het was vrij duur, en Ina zou veel te jaloers geweest zijn. Van de parking naar het dorpscentrum, lang de hoofdbaan komen we onderweg twee straatjes tegen waar het verboden is voor auto’s,.. het zijn dus wandelpaden.  We nemen het pad, het dichtst bij het dorp (niet de steile weg, langs de paarden), en volgen het richting meer. Bij het meer zelf raken we niet.  We gaan wel nog een stukje richting schiereiland, maar op het moment dat we de weg zien klimmen, en zien dat onze tijd eerder beperkt is (we moeten de kindjes in de club gaan halen), keren we terug, en proberen we de grintweg richting parking te volgen.  Uiteindelijk komen we kort voor de parking terug op de weg naar het dorp uit (het tweede wandelpad dat we zagen).  Deze wandeling is goed te doen! Met wat meer tijd, zou ik wel de helling naar het schiereiland verder proberen te beklimmen, want het zou daar naar verluidt erg mooi zijn.

Corvatsch kabelbaan

We gaan voor het gemak met de auto, maar is normaal gewoon ook met de bus te doen.  We parkeren in de parkeertoren (koste ons 2,5 frank, wat meevalt, als je weet dat de kabelbaan ons 18 Frank per persoon (heen en terug) kostte).   Boven kunnen we ons ticket kopen, en dan begeleiden ze ons om een andere lift te nemen.  De kabelbaan zelf kan je vlot met de rolstoel inrijden.  Dit is met om het even welke rolstoel te doen. Grote liften, grote kabelbaan, …  Halfweg vlotjes overstappen,…  Eén klein detail… boven waren er wolken!  Beetje teleurgesteld toch wel!  De dichtste eeuwige sneeuw is ook met wit plastiek bedekt.  Blijkbaar om bij de eerste sneeuw het ski-seizoen terug te laten starten.  We drinken er iets, en zien de wolken in dat half uurtje toenemen, afnemen,… maar wolkenvrij wordt het helaas niet.  
Deze kabellift zouden we eventueel met de groepsuitstap doen, maar we vergisten ons van dag.  Achteraf heb ik eigenlijk geen spijt dat we het individueel deden. Wij zaten maximum met een kleine 10 personen in de kabellift, ik hoorde dat zij met 70 op stap gingen…  dan denk ik dat wij toch meer rond konden kijken.  

Wandeling: Lej da Staz

Deze groepswandeling vanuit het hotel zou buggytoegankelijk moeten zijn.  We wagen het erop. We komen tot de vaststelling dat in groep wandelen voor ons niet zo eenvoudig is.  Bij de bergop zijn we traag (maar we krijgen bereidwillige duwtjes), in de bergaf zijn we dan weer erg snel, en is het niet zo fijn om af te remmen om bij de groep te blijven.  De wandeling op zich is wel mooi.  We vertrekken via de steile helling aan de achterkant van ons hotel, daarna zijn er nog wel enkele hellinkjes, maar op ons tempo waren die zonder hulp zeker gelukt.  Lej da Staz is mooi, wij vinden het mooier dan Lej Marsch.  Van Lej da Staz gaan we verder naar het meer van St-Moritz.  Van ons wandelpad naar het meer, is een heel steile afdaling, maar hier hadden we geen hulp nodig.  Daarna terug langs het meer van St-Moritz naar ons hotel.  Het is op dit pad, dat ons opvalt hoe mooi het meer van St-Moritz is, het lijkt veel mooier dan toen we hetzelfde pad op onze eerste dag in de andere richting deden.

Nog op ons verlanglijstje:

-    Muottas Muragl, zou ook mooi zijn en met de kabelbaan met de rolstoel te bereiken.
-    Diavolezza, een kabelbaan naar mooi uitzicht.
-    Andere groepswandelingen die voor ons te doen zijn.
-    Wat ik zeker zou overdoen:  de wandeling naar de Morteratsch gletsjer, en de wandeling via de Heidihut.  Dat waren voor ons de mooiste uitstappen.

Op de heen- en terugweg deden we ook steeds een tussenstop. Lees hier over onze belevenissen onderweg in de Elzas.