Culturele reis door Centraal India

Geschreven door Jozef

Onder het reisverslag vind je alle praktische tips en hotelbesprekingen voor wie zelf naar deze bestemming wil.

Zondag 15/01

Brussel-Dubai-Mumbai

Precies om 11.30u stopte de taxi voor de deur. Er werd geladen en we konden op weg, een nieuw avontuur tegemoet. Het inchecken, de passencontrole en de veiligheidscontrole verliepen vrij vlot. Het werd aftellen naar het aan boord gaan. Tegen het begin hiervan verschenen twee assistenten met een smal rolstoeltje en voerden mij in het vliegtuig en op mijn plaats. Stipt op het voorziene uur zette de grote vogel zich in beweging, om na een tijd taxiën de lucht in te gaan richting Dubai. Na een goede vlucht en landing was de assistentie vlug ter plaatse en nam mij mee van boord halen nadat iedere passagier het toestel had verlaten. Er was een lange transfertijd, die we benutten met rond te kijken in de Duty-Free shops.

Maandag 16/01

Mumbai-Nashik- 166 km 

Precies op het voorziene uur verlieten we Dubai, om in een drietal uren af te stevenen op Mumbai. Na het ophalen van de bagage, volgde de passencontrole met het visum. Door de grote toeloop duurde het lange tijd en voorgaan voor rolstoelgebruikers kennen ze hier nog niet. Als dit alles achter de rug was, zochten we de uitgang op, waar de chauffeur Bir en onze Zuid-Indiase vriend Paramesh ons opwachtten. De ruime wagen werd geladen en we konden op pad. Voor vandaag hadden we geen bezoeken gepland en reden we rechtstreeks naar de eerste bestemming Nashik. In het geboekt hotel kwam Marie-Claire tot de vaststelling, dat de kamer absoluut niet aan onze noden voldeed. De zoektocht naar geschikt logies kon beginnen. Het werd uiteindelijk het Hotel Courtyard by Marriott, die voor ons duurder uitviel maar voor ons in orde was.
De eerste dag genoten we van een overvloedige zonneschijn, ook al zaten we de ganse tijd in de wagen.

Dinsdag 17/01

Nashik-Maheshwar - 349 km

Het werd een vrij lange rit met onderweg stops om het leven op het platteland vast te leggen en een korte stop voor de lunch. Wij hielden het bij enkele bananen, terwijl onze metgezellen genoten van een klein Indiaas gerecht. Je ziet taferelen die bij ons onbestaande zijn. De meeste personen laten zich gewillig fotograferen, hoe sjofel ze er ook uitzien. Rond de klok van 15u stopten we aan het fort van Maheshwar. Maheshwar in Hindi betekent Grote God, een epitheton van Lord Shiva. Bir, de chauffeur, parkeerde de wagen zo dicht mogelijk, om het fort en bijhorende tempels zonder veel moeite te bereiken. Het fort met bijhorende tempel bevinden zich aan de ghats en de oever van de Narmada rivier.
In het Fort Ahilya van de Holkar-dynastie bevinden zich ook monumenten, zoals de Chhatri van Vithoji.

Het Maheshwar Fort is het beste voorbeeld van oude Indiase materiaalconstructie, oorlogstactiek en verdedingsbeleid. Hoewel het nu in een verwoeste staat is, is de geschiedenis glorieus vanwege het strategisch belang ervan. Het paleis Rajwada in het fort is een plaats die je moet gezien hebben in Maheshwar. In dit paleis zat Ahilyabai, de zoon van de laatste maharadja van Indore, vroeger voor administratie. Op de Rajgadi staat een zittend beeld van Rajmata Ahilyabai Holkar en veel dingen uit die tijd, die Rani zelf gebruikte. Marie-Claire heeft het fort en het paleis zonder mij bezocht. Het lukt niet met een rolstoel door de vele treden.
Ahileshwar tempel is opgedragen aan Lord Shiva. 
De Ahileshwar tempel, gebouwd door Holkar als eerbetoon aan Ahilyabai Holkar, getuigt van de uitstekende architectonische vaardigheden van de Maratha werklieden. Een trap belette mij hier ook de inkom. Andere tempels zijn Rajaraeshwara en Vithaleshwara tempels.
De ganse dag was de zon overvloedig van de partij.

Woensdag 18/01

Maheshwar-Omkareshwar-Maheshwar - 66 km

Tempel Shri Onkar Mandhata: 12 Jyotirlinga

Het is een Shiva tempel op de Omkarberg, een eiland in het midden van de Narmada rivier. Er zijn 12 Jyotirlinga tempels ter wereld en die van Omkareshwar is er één van. De tempel bereik je via een overdekte voetgangersbrug over de Narmada rivier, opletten voor moto's want die rijden er ook over en ontzien niemand. Op het einde van de brug gaat het pad verder tot voor de tempel. Hier is de verzamelplaats van de gelovigen, die hier hun schoeisel moeten afdoen en blootsvoets de tempel betreden onder heel luide muziek. Ik wachtte in de verzamelplaats op de terugkomst van Marie-Claire en Bir. Het is een echte bedevaartplaats, waar veel Indiërs willen komen. Je ziet er van alle slag, van arm naar rijk. Het is zeker de moeite om er een stop te maken.
Na het uitgebreid bezoek aan de tempel in Omkareshwar keerden we terug naar Maheshwar.
Het was weer een onvergetelijk mooie zonnige dag.

Donderdag 19/01

Maheshwar-Mandu - 42 km

Royal Enclave: Inkom Rs.300/€ 3,45 p/p, andersvaliden gratis
Een bezoek aan het Koninklijk Paleis Jahaz Mahal (scheepspaleis en de moskeeën, mahals en tuinen) in Mandu City Fort. 

Jahaz Mahal: De prachtige Jahaz Mahal in de Royal Enclave is gebouwd tijdens het bewind van Mandu Sultan Ghiyas-ud-din Khilj, van wie wordt aangenomen dat hij maar liefst 15.000 vrouwen had als zijn gemalin. Om de vrouwen van het Koninklijk consortium te huisvesten, werd Jahaz Mahal gebouwd. Hier verwijst "Jahaz" naar een schip en "Mahal" naar een paleis, dat een weerspiegeling is van het gebouw zelf. Omringd door een vijver lijkt het of het boven het water zweeft. De architectuur en structuur van het gebouw zijn zowel ontzagwekkend als geweldig qua techniek. Het paleis bootst het uiterlijk van een machtig schip na en is een samenstelling van Afghaanse, Mhugal, Hindu en Mesopotamische architectuurstijlen. Het bevindt zich links van de ingang, het is een langgerekt gebouw. Er is een hoge trap om op de verdieping te komen, beneden liggen hellende vlakken in het gebouw. 
Taveli Mahal of de Koninklijke stallen bevinden zich rechts van de inkom, schuin tegenover de Jahaz Mahal. Het was de stal van de Koninklijke familie en heette Tabela. Na verloop van tijd kreeg het gebouw zijn huidige naam, Taveli Mahal. Er is een open terras op de top waar je een prachtig uitzicht hebt op de Jahaz Mahal. Tegenwoordig doet het gelijkvloers dienst als kantoor van de Centrale Archeologische Dienst en als museum. De bovenverdieping is verbouwd als rusthuis. Pandit Jawaharlal Nehru, de eerste premier van India, verbleef in dit rusthuis. De kamer waarin hij verbleef heeft een plaquette als aandenken aan zijn verblijf. Het gelijkvloers is heel gemakkelijk bereikbaar en is grotendeels museum. De bovenverdieping en het terras bereik jalacee met een trap. 

Gada Shah Palace is een gebouw met twee verdiepingen, het gelijkvloers met boogvormige openingen en zijappartementen en de bovenverdieping met een hal en twee zijkamers. In het midden van de hal is een fontein. In een nis in de zuidwestelijke hoek van de hal hangen twee mooie schilderijen, die een opperhoofd en een dame voorstellen, mogelijk het opperhoofd van de Rajput en zijn gemalin. Er zijn een aantal treden aan de inkom, daardoor lukte het niet met een rolstoel. Marie-Claire heeft het alleen bezocht.

Mandu werd achtereenvolgend gedomineerd door hindoe en islamistische heersers. De stad is ook bekend als de stad van vreugde. De Afghaanse gouverneur Dilawar Khan vestigde het koninkrijk Mandu en hiermee begon het gouden tijdperk voor de stad. Hoewel het nu een verlaten stad is, zijn de majestueuze gebouwen uit die tijd nog altijd imponerend. Mandu is een plek waar liedjes over liefde gaan, van dichter-prins Baz Bahadur en zangeres Roopmati.  Vanuit het Roopmati Paviljoen heb je een uitzicht op de Narmada rivier. Het paviljoen heeft een achtergrond verhaal van een middeleeuwse romantiek, die begon tussen Baz Bahadur en Rani Roopmati. Het paviljoen heeft twee wachttorens en prachtige binnenplaatsen. Het was akoestisch gemaakt, zodat het haar beter van pas kwam als klassieke zangeres. Vanaf het paviljoen kon Rani naar het paleis van haar minnaar staren. 

Hindola Mahal (Swinging Palace) betekent volgens de Engelse vertaling "dansend paleis". De grootsheid is te zien in het weelderig paleis dat onder zijn bewind dienst deed als koninklijk hof voor Ghiyas-al-Din Sultan. Het geeft perfect de architectuur van het Malwa-Sultanaat weer. De innovatieve structuur van het gebouw in combinatie met de voortreffelijke techniek trekt jaarlijks duizenden toeristen aan. De Mahal is gebouwd met zandsteen een prachtig uitgesneden kolommen. Hindola Mahal is nu eenT-vormig gebouw dat in gebruik is als publiekzaal of openluchttheater. De eenvoud van de architectuur is wat het onderscheidde van de rest van de monumenten. Het is een perfecte plaats voor wie van geschiedenis en Koninklijke architectuur houdt. Er liggen overal waar nodig hellende vlakken.

Village Group 

Jami Masjid, een gigantische moskee in rode baksteen is zelfs van enkele kilometer afstand te zien, dankzij de dominante architecturale technieken die gebruikt werden door Hoshang Shah, die in 1440 gestart is met de bouw van deze moskee. Helaas kon Hoshang Shah het monument niet zien voor het voltooid was, omdat het 49 jaar duurde eer het gereed was. Ondanks zijn eenvoud wordt het beschouwd als het mooiste en grootste voorbeeld van de Afghaanse architectuur in India. 
Bij de ingang ligt een hoge trap, door rolstoelgebruikers kan de moskee niet bezocht worden.

Hoshang Shah Tombe was de eerste formeel benoemde islamitische koning van de regio Malwa in Midden-India. Hij stond bekend als Alp Khan voor hij de titel Hoshang Shah aannam, nadat hij gekroond was tot heerser van Malwa. Zijn graf is een marmeren grafmonument. Je komt erin via een koepelvormige veranda. Het graf ligt in het midden en wordt overdekt door een grote koepel met kleine koepels op de hoeken. Het schermwerk en de sierlijsten van het interieur zijn opmerkelijk. Het graf wordt beschouwd als een heiligdom en de architecten van de Taj Mahal hebben hier inspiratie opgedaan. Er zijn enkele treden aan de inkom en een 15-tal voor de tombe.

Eén van de meesterwerken is Ashrafi Mahal, waarvan wordt aangenomen dat het gebouwd is om obesitas bij de koninginnen te verminderen. Volgens de overlevering kwam Ghiyas-ud-Din Khilji, die zich zorgen maakte over de obesitas onder zijn koninginnen, met een geweldig idee. Hij overwoog de koninginnen aan te moedigen hun gewicht te verminderen, door hen te vragen de trap van Ashrafi Mahal regelmatig op en af te lopen. In ruil daarvoor besloot hij ook een "Ashrafi" (gouden munten) aan de koninginnen te schenken. Het aantal Ashrafi was gebaseerd op het aantal trappen de elke koningin iedere dag beklom. Vandaar de naam Ashrafi Mahal.

Rewa Kund: 4 km ten zuiden van Mandu, inkom Rs. 300/€ 3,45 p/p, andersvaliden gratis Nog een getuige van het legendarische liefdesverhaal van Roopmati en Baz Bahadur dat zich in de buurt van Jama Masjid bevindt is de Rewa Kund. Dit kunstmatige meer werd aangelegd om de watervoorziening van het Roopmati-paviljoen te garanderen. Er wordt ook gezegd dat Roopmati, die een bekende klassieke zangeres was, vaak naar deze Kund kwam om te bidden. Het gebouw bij het meer is omgeven met pilaren en bogen. In de schaduw hiervan kunnen toeristen en pelgrims in alle rust genieten van de tijdloze schoonheid van dit heilige stuwmeer, dat aangelegd is door Baz Barahadur.

Na de vele bezoeken zochten we het hotel in Mandu op, verfristen ons en hielden het rustig tot het avondeten, waarvan we genoten in het restaurant van Malwa Resort. Het was goed maar niet echt om over naar huis te schrijven.

De hele dag bleef de zon ons gezelschap houden, het was warm maar niet heet.  

Vrijdag 20/01

Mandu-Ujjain (S.S. Ujjain) via Indore - 162 km Indore

Indore: Rajwada (Holkar Palace) of het oude paleis is een belangrijk historisch paleis, dat circa 2 eeuwen geleden gebouwd werd door de Holkars van het Maratha-rijk. Een voorbeeld van de fijne architectonische vaardigheid en pracht van die tijd: het paleis is een indrukwekkend gebouw van 7 verdiepingen, dat in de buurt van de Holkar Chatris geplaatst is.

Rajwada Palace is één van de populaire toeristische attracties van Indore. Het is ook één van de oudste gebouwen in de stad. Met de bouw van het paleis werd gestart door Malhar Rao Holkar, de stichter van de Holkar-dynastie. Dit opmerkelijk bouwwerk is geplaatst in de Kjajuri Bazaar, precies in het midden van de stad. Het Rajwada-paleis heeft het Shiv Vilas Palace aan de rechterkant (Nieuw Paleis) en kijkt uit op een goed onderhouden tuin met een standbeeld van Maharani Ahilya Bai Holkar, fonteinen en een kunstmatige waterval.

Ujjain
Helemaal in het westen van Madhya Pradesh ligt de meest interessante stad van de staat. Ujjain is een pelgrimsstad en één van de heiligste steden van India voor de Hindoes. Elke 12 jaar wordt hier de Kumbh Mela gehouden. Nergens in deze staat vind je zoveel mooie en levendige tempels als in Ujjain.

De Mahakaleshwara Mandir is de bekendste en grootste, gewijd aan Lord Shiva. Het is één van de twaalf Jyotirlinga's, heiligdommen waarvan gezegd wordt dat ze de meest heilige verblijfplaatsen zijn van Shiva. De tempel ligt op de oever van de heilige Shipra rivier. Een ontzagwekkend schouwspel, met een enorme deelname van toegewijden, is de processie van de god Mahakaal in zijn Palanquin, genaamd Shahi Savaari, Naar de Shipra rivier. Dit gebeurt op de laatste maandag van de heilige periode van Savaari tijdens de maanden Shraavana of Bhadrapada. Het is geweldig om de toewijding van de Hindoes van dichtbij mee te maken. 

Dat kan ook aan de Ram Ghat, waar de mensen baden voor ze naar de tempel gaan. Ram Ghat is één van de meest prominente badplaatsen in Ujjain. Elke 12 jaar tijdens de Kumbh Mela komen toegewijden van over de hele wereld hier samen, om een duik te maken in de Kshipra rivier. Het is gezellig wandelen langs de ghat, je ziet er heel kleurrijke taferelen. In de straat voor de ghat zaten en lagen sukkelaars en daklozen. Ze hebben nood aan voeding, bed en bad. Ujjain, het land van de goden, is de bron van mythologische verhalen. Hoewel de oude stad veel bezienswaardigheden en attracties heeft, heeft Ram Ghat zijn eigen charme, die je nergens anders vindt. Je kunt de rivier over via twee voetgangersbruggen, om een overzicht te hebben van het geheel. Je hebt dan een idee van de levendigheid op de ghat. 

Wij genoten van de rust en de kleurrijk uitgedoste vrouwen in hun prachtige sari's, kleding die stilaan verdwijnt zeker in de steden. De Harsiddhi Mandir (Parvati), vermoedelijk gebouwd door koning Vikramaditya, is opgedragen aan de godin die werd aanbeden door de machtige koning. Volgens de legende viel de elleboog (kurpara) van een godin op de plaats waar de tempel staat. In de tempel zit het idool van Annapurna tussen die van Malakshmi en Maharaswati. Sommige toegewijden geloven dat de tempel door Lord Harsiddhi Mandir Vishnu zelf gebouwd is. Markeringen van de Marathaarchitectuur domineren de tempel, wat bewijst dat deze tijdens hun regering door de Maratha's gereconstrueerd is. De Kal Bhairava tempel is opgedragen aan de god Kal Bhairav, de beschermgod van de stad, die wordt beschouwd als Senapati (opperbevelhebber of hoofdgeneraal van de stad). Gelegen aan de oevers van de Shipra rivier, is het één van de meest actieve tempels van de stad, die dagelijks door honderden gelovigen wordt bezocht. Drank wordt aangeboden aan de tempel-god als één van de vijf tantrische rituele offers, die bekend staan als panchamakara: madya (alcohol), maansa (vlees), meena of matsya (vis), mudra (geroosterd graan) en maithuna (geslachtsgemeenschap). Vroeger werden de vijf offers gebracht aan de godheid, maar nu wordt alleen alcohol aangeboden, de vier andere offers zijn in de vorm van symbolische rituelen. 

De inkom van de tempel is in witte marmer en er zijn een aantal treden eer je binnen gaat. We konden genieten van prachtig weer, de zon was de ganse dag van de partij.

Zaterdag 21/01 

Ujjain-Bhopal (S.S. Bhopal) - 191 km

Bhopal

Moti Masjid lijkt erg op de Jama Masjid in New Delhi. De moskee werd gebouwd door Sikander Begum, de toenmalige heerser van Bhopal. Sikander Begum was een ongelooflijk vooruitstrevende vrouw voor haar tijd, die wegen, bruggen en andere monumenten zoals de Moti Masjid liet bouwen in Bhopal. Vanwege de enorme aanwezigheid van talloze moskeeën, wordt Bhopal vaak de stad van moskeeën genoemd. Er is een hoge trap aan de inkom.

Taj-ul-Masjid of Kroon onder Moskeeën is de grootste moskee van het land. De bouw van de moskee werd gestart door Nawab Shah Jahan Begum en werd later afgewerkt door haar dochter Sultan Jahan Begum. De meest indrukwekkende kenmerken van deze moskee zijn de grote hal met gewelfd dak, de brede gevel, de ruime binnenplaats en de gladde marmeren vloeren. 
Je komt erin zonder trap, maar via een hellend vlak. We hadden geluk, er waren voorbereidingen bezig voor een moslim huwelijk. De aanwezige menigte was op zijn best uitgedost en foto's maken was geen probleem. We hebben zo goed als het kon de moskee bezocht. Gesloten op vrijdag, gratis. 
Jama Masjid is één van de mooiste monumenten van Bhopal. Deze nauwgezette moskee neemt een vitale positie in tussen de verschillende heilige plaatsen in de stad en krijgt jaarlijks een groot aantal bezoekers over de vloer. 

Het meest bekende kenmerk van dit fris ogende monument zijn de twee imposante minaretten, die zelfs van op grote afstand te zien zijn. De gouden speer, die de minaretten van de Jama Masjid bekroont werden door de eerste vrouwelijke heerser van Bhopal, Oudisiya Begum. 
De moskee is een uitstekend voorbeeld van de islamitische architectuur in India. De moskee heeft drie bolvormige koepels, hoewel het belangrijkste kenmerk de interieurversieringen en overweldigende architecturale inspanning zijn, wat een fantastisch paradigma is van een islamitisch structureel ontwerp. De moskee is weelderig uitgedost met een reeks albasten wit-te zuilenbogen, die een ongelooflijk opvallend schouwspel vormen met het binnenste heiligdom van de moskee, dat uit marmer gegraveerd is. Aan de inkom is ook weer een trap.

De zon bleef tot hiertoe onze trouwe gezel.

Zondag 22/01 

Bhopal-Islamnagar - 16 km

Islamnagar: Chaman Mahal Palace 
Inkom Rs. 400/€ 4,60 p/p, andersvaliden gratis, camera Rs. 200/€ 2,30, GSM gratis 
Het paleis werd gebouwd door de Afghaanse commandant Dost Mohammad Khan. 

"Chaman" betekent tuin en daarom staat het paleis bekend als tuinpaleis met een aantrekkelijke tuin in het midden van het paleis met meerdere fonteinen. De Chaman Mahal is gebouwd met zandsteen in Mughal- en Malwi-stijl architectuur en heeft 12 poorten bij de ingang, met door Bengaals beïnvloede hangende dakranden. Het is een structuur van rode zandsteen en staat ook bekend als het Islamnagar fort. Het is omgeven door tuinen en is versierd met bloemenmotieven. Het deels verwoeste paleis heeft een Mughalwatertuin en een hamam. 

Islamnagar-Bhojpur - 44 km
Bhojpur ligt aan de Betwa-rivier met de Shiva Tempel of Bhojeshwar tempel.
Bhojpur is beroemd om de onvolledige Bhojeshwar tempel opgedragen aan Lord Shiva. De site staat onder bescherming van de Archeological Survey of India als een monument van nationaal belang.

De tempel herbergt één van de grootste lingams in India, 5,50 m hoog en met een omtrek van 2,30 m. Hij is gemaakt uit een enkele steen. De lingam werd hersteld door de Archeological Survey of India, die er ook een dak overplaatste om schade door weersomstandigheden te voorkomen. Het gebouw zoals het er nu uitziet, bestaat uit de binnenste cella of garbhagrha, ondersteund door massieve pilaren, met daarboven een elegant uitspringende koepel. De buitenmuren en de bovenbouw van de tempel zijn nooit gebouwd, maar onafgewerkte delen liggen vlakbij.

Bir, de chauffeur, reed met de wagen zo dicht mogelijk bij de tempel. Waar we uitstapten begint een hellend vlak om op het plateau te komen voor de mastodont van een tempel. Ik werd in de rolstoel zodanig gezet, dat ik toch een glimp kon opvangen van de grote lingam, die in de tempel staat opgesteld. Ik kon amper naar binnen kijken door de overvloed aan mensen. Foto's nemen is er gewoon heksenwerk, je mag niet zenuwachtig worden en je geduld niet verliezen. Gratis te bezoeken.

Bhojpur-Bhimbetka - 26 km
Bhimbetka zijn rotsschuilplaatsen met prehistorische kleurrijke tekeningen. Gratis.     
Bhimbetka is de bekendste rotskunstregio op het Indiase subcontinent. Het gebied, dat sedert 2003 op de wereldranglijst van UNESCO staat, heeft een oppervlakte van 1892 ha, verdeeld over 5 heuvels binnen het Vindhyan gebergte: Vinayka, Bhonrawali, Bhimbetka, Lakhajuar oost en Lakhajuar west. 

Voor bezoekers is alleen de Bhimbetkaheuvel gemakkelijk bereikbaar, met 15 geschilderde schuilplaatsen, die dagelijks geopend zijn voor het publiek. Hoewel ze dikwijls de Bhimbetka grotten genoemd worden, zijn het feitelijk natuurlijke zandsteenformaties. Verbazingwekkend genoeg trok de rotskunstsite vóór 1957 niet veel wetenschappelijke aandacht.

Van enkele kilometers zijn de Bhimbetka heuvels prominent aanwezig in het landschap met de grote rotsmassa's die ze bekronen. Het is duidelijk dat het spectaculaire en ongebruikelijke karakter van deze plek al sinds de oudheid mensen moet hebben aangetrokken. De oudste rotsschilderingen in Bhimbetka zijn circa 30.000 jaar oud. De gebruikte kleuren zijn plantaardige kleuren, die door de jaren heen blijven bestaan, omdat de tekeningen meestal diep in een nis of op binnenmuren zijn aangebracht.
De paden liggen er redelijk goed, er zijn hier en daar wel oneffenheden, die goed te overbruggen zijn met wat hulp.

Bhimbetka-Bhopal - 46 km
Bij terugkomst in Bhopal zochten we het hotel op en hielden het verder die dag rustig tot aan het avondeten. Het was weer een zalige dag met veel zon.

Maandag 23/01 

Bhopal-Sanchi (S.S. Sanchi) - 50 km

Sanchi: inkom Rs. 600/€ 6,90 p/p, andersvaliden gratis
Sanchi is uniek omdat het de meest perfecte en meest gewaardeerde stoepa's in India heeft, met monumenten uit de 3e eeuw voor Christus tot de 12e eeuw na Christus. Stoepa 3 is een stoepa met 1 torana (triomfboog als ingang).

Op minder dan 50 m ten noorden van Stoepa 1, is Stoepa 3 het eerste monument waar je passeert, als je het Sanchi-complex bent binnengegaat. Er wordt aangenomen dat de belangrijkste elementen van Stoepa 3 kort na de reconstructie van Stoepa 1 gebouwd zijn. Uit inscripties weten we dat de trapbalustrades voor Stoepa 1 en 3 door dezelfde persoon zijn gebouwd. 
Het is nog altijd een absoluut prachtig kunstwerk en meer dan waard om bekeken te worden. Stoepa 1 is een grote stoepa met 4 torana's (toegangspoorten).
Begin bij de zuidelijke torana en ga dan kloksgewijs rond de stoepa. 
Met een diameter van 36 m en een hoogte van meer dan 16 m is Stoepa 1 een must in Sanchi. De halfronde koepel is de grootste van alle stupa's die hier staan, aangevuld met vier enorme toegangspoorten (torana's), bedekt met houtsnijwerk. Stoepa 2 ligt iets verwijderd van de twee andere en lijkt niet te zijn afgewerkt. Stoepa 2 staat op een kunstmatig terras op +/- 350 m ten westen van de westelijke poort van Stoepa 1. Een pad vanaf de westelijke poort brengt je via een trap naar beneden naar Monastery 51, vanaf daar houd je rechts aan en vervolg de weg om na enkele minuten de stoepa te bereiken. Wij volgden een andere weg, om zo de trap te omzeilen. Stoepa 2 is mooi gelegen naast een vijver met vrij uitzicht op het westen. Deze stoepa staat los van de rest van de monumenten en gaat aan het zicht verloren terwijl je de andere bouwwerken verkent. Als gevolg hiervan is het aan Stoepa 2 nooit echt druk. Hoewel Stoepa 2 qua grootte vergelijkbaar is met Stoepa 3, heeft het geen torana's. Het ontbreken van dat houtsnijwerk wordt ruimschoots gecompenseerd door de goed bewaard gebleven gedecoreerde grondbalustrade, die de stoepa omringt.

Sanchi-Pachmarchi - 201 km

Pachmarchi: Satpura Nationaal Park
We vernamen van andere reizigers dat je heel veel geduld en nog meer geluk moet hebben om in het nationaal park enige vorm van leven te zien en dan zeker de tijgers. We vonden het niet waard om er roepies aan te besteden. Het zou weggegooid geld geweest zijn.

Het weer was die dag ook heel wat minder, het bleef wel droog.

Dinsdag 24/01 

Pachmarchi-Jabalpur - 296 km

S.S. Marble Rocks (Bhedaghat) op 25km van Jabalpur
De Marble Rocks bij Bhedaghat is één van de meest spectaculaire natuurgebieden van het land. De rotsen liggen op de oevers van de Narmada rivier en rijzen wel 30 meter hoog op. Het spel van licht en schaduw van de zon en de maan op het ongerepte marmer en het rivierwater levert een caleidoscoop van onvergetelijke beelden op. Net als magnesiumkalksteen-rotsen, reflecteren deze marmeren stenen ook verschillende kleuren in verschillende lichten. Waarnemingen bij maanlicht zijn bijzonder goddelijk en daarom zijn er een aantal boottoch-ten beschikbaar bij de kloof. Er zijn een paar punten bij de kloof die je niet mag missen, zoals Bandar Kundni. De bergen komen er zo dicht bij elkaar, dat apen zonder moeite van de ene oever naar de andere kunnen springen. De site is ook van archeologisch belang, aangezien bij opgravingen bij sommige ghats schelpen van dinosauruseieren gevonden zijn. Prijzen: Lift naar de kade Rs. 150/€ 1,72p/p, met een gedeelde boot Rs. 100/€ 1,15 p/p of Rs. 800/€ 9,20 voor een privé boot. Aangezien het vrij diep was om in een boot te stappen, ben ik maar wijselijk op de kade gebleven en kon ik het schouwspel daar gadeslaan. De boot-tocht neemt circa 1 uur in beslag, er wordt tot bij de grotten en watervallen gevaren. Het is de moeite en het geld waard.
Na de boottocht en het bezoek aan de Marble Rocks zetten we de rit verder naar Jabalpur, waar we introkken in het hotel Kulchuri Residency en er van het avondmaal genoten. 
De zon was weer de ganse dag van de partij, wat heel aangenaam was.

Woensdag 25/01 

Jabalpur-Khajuraho - 260 km

Het was voornamelijk een reisdag. Veel viel er onderweg niet te beleven, buiten wat platte-lands leven met koeien, vrouwen die hout vervoeren op hun hoofd en apen die hier en daar een graantje meepikken waar ze kunnen. In de late namiddag waren we in Khajuraho en we checkten in het Hotel Isabel Palace. Vermits het nog vrij vroeg in de namiddag was, stapten we terug de wagen in, om op verkenning te gaan in het centrum van Khajuraho. Zo kwamen we bij het mausoleum of Chhatri van Raja Pratap Singh. Twee tekens die aan het monument bevestigd zijn, geven aanvullende informatie. Op het ene staat dat het een gedenkteken is voor Maharadja Shri Pratap Sing, het andere vermeldt dat het gebouwd is door Raja Pratap Singh. Raja betekent prins, Bahadur betekent dapper of zeer eervol. Aangezien één van de tekens hem de titel van maharadja geeft, werd hij misschien later verheven door het Britse rijk. Raja Pratap Singh is ook verantwoordelijk voor de bouw van de nieuwste tempel in het omheinde tempelcomplex, de Pratapeshwar tempel.

Donderdag 26/01

Khajuraho

Inkom heroïsche tempels Khajuraho: Rs. 600/€ 4,60 p/p voor iedereen, inkomkaarten kunnen enkel via smartphone aangevraagd worden.

Westelijke tempelgroep:
Lakshmana (Vishnu tempel) met ondergeschikte tempels, ingangsportaal, mandapa, drie transepten en een interne ambulante doorgang, is de Lakshmana tempel het vroegste volledig ontwikkelde voorbeeld van een typische Khajuraho tempel.

De buitenmuur is verdeeld in twee zones, boven en onder, met prachtige sculpturen die grifioenen, slangen, godinnen, aspara's en natuurlijk de beroemde paren in de nissen uitbeelden. De bovenste zone toont verschillende vormen van Vishnu, de onderste lijkt zich te analyseren op Shiva. De kwa is bijna acrobatisch. De afbeeldingen zijn gesneden op een sjabloon van complexe coïtale posities, scènes die herhaald worden in veel andere tempels in Khajuraho. Jonge vrouwen worden getoond terwijl ze draaien als wijnstokken, in variaties op wat bekend staat als de tribhanga-positie, wanneer de bovenste, middelste en onderste delen van het lichaam in drie andere richtingen wijzen. Veel bezoekers vertrekken met de zekerheid, dat deze tempelsite uniek is in het weergeven van erotische scènes. De plaatsing van erotiek lijkt heel specifiek, sommigen suggereren dat dit een soort visuele pub kan zijn, met de universele figuren (man en vrouw) die verschijnen op het architecturale kruispunt (maha mandapa en sanctum) van de tempel. De trappen die naar het heiligdom leiden, hebben een prachtige reeks torana's. Deze tonen krokodilachtige zeemonsters, die bekend staan als Makaras, die een lange rij maagden inslikken of uitspuwen.

De Pratapeshwar tempel is iets anders dan de meeste tempels in Khajuraho. Hij is ongeveer de nieuwste tempel op het terrein, hij is meer dan 800 jaar na de andere tempels gebouwd.

De Pratapeshwar tempel is een interessant conglomeraat van drie hindoeïstische bouwstijlen. Hij heeft een Rajputana koepel aan de voorkant, een plafond in pagodestijl in het midden en een typisch brahmaanse Shikhara aan de achterkant. De Vishvanatha tempel ligt dichtbij de oostkant van het groepscomplex in Khajuraho. Samen met de tempels Kandariya Mahadeva en Lakshmana wordt hij beschouwd als één van de drie grote tempels van de stad. De inscriptie heeft een schat aan informatie opgeleverd, vanaf het begin kennen we ook de identiteit van de architect. Zijn naam was Chhichcha. Het heiligdom heeft aan drie kanten balkons voor licht en ventilatie. Dit maakt de hele ruimte zo aantrekkelijk voor fotografie. 
Als je de tempel verlaat, stop dan voor je de trappen afgaat.

De Vashvanath tempel is de enige tempel in Khajuraho waarvan het paviljoen van Nandimandapa intact is. De structuur met zijn magnifieke Nandi staat direct tegenover de ingang van de tempel. De Parvathi tempel staat in de steigers. Hij wordt zwaar gerestaureerd, het werk begon in 2018 en gaat nog een hele tijd door. Hij herbergt nu een afbeelding van de godin Parvathi, staand op een godha (leguaan) met Vishnu als kroon op de deuropening van de tempel. Door de restauratiewerken hebben wij de tempel niet van dichtbij kunnen zien.

De Chitragupta (Surya tempel) heeft een vloeiend ontwerp. De tempel is gewijd aan Surya, de zonnegod. Er is ook een afbeelding van de elfkoppige Vishnu in de nis van de onderste muur.

Op de balkonpanelen zijn meer dan 70 figuren uitgehouwen, net als op de Jagadambi tempel. De overeenkomsten met deze buurman houden daar niet op. Binnen in de tempel is de icoon van Surya van meer dan 2 meter lang, die draagt een gepantserde jas en laarzen. Het beeld hield ooit twee lotusbloemen vast, maar die zijn na jaren afgebroken.

De Devi Jagadamba tempel is architectonisch veel minder uitgebreid dan zijn naaste buur de Kandariya Mahadev tempel, hij staat de tempel bekend om zijn sierlijke sculpturen op de buitenmuren. Het houtsnijwerk is van hogere kwaliteit en niet minder voortreffelijk dan het andere houtsnijwerk dat in Khajuraho te vinden is.  

De Kandariya Mahadeva tempel is een grotachtige tempel, hij dankt zijn naam aan het woord Kandara, wat grot betekent. Hij is opgedragen aan Lord Shiva en is het hoogste en grootste monument in Khajuraho.

De belangrijkste Shikhara (torenspits) van deze tempel heeft maar liefst 84 bijkomende torenspitsen, die bijna als een verlaagde waterval naar beneden komen. Het is een mooi gebouw met een weelderig en groots profiel. Om de tempel binnen te gaan, kom je voorbij de uitbundig gebeeldhouwde makara torana deuropening. Gebeeldhouwd uit één enkel stuk steen, is het een bloemenslinger die voortkomt uit de monden van makara's (mythische krokodillen) en door vliegende nimfen over de deuropening gedragen wordt.

Het Mahadeva schrijn ligt op hetzelfde platform als de Kandariya Mandeva tempel. Alleen de portiek blijft nog over, de rest is verwoest. In het midden van de portiek staat een Sardula, een samengesteld leeuwachtig wezen met een kop van een ander dier. Hoewel het beschouwd wordt als een Shiva-schrijn, was het oorspronkelijk voor Shiva's gemalin Parvati. Het schrijn kan beschouwd worden als integraal deel van hetzelfde tempelcomplex.

De Parsvanath tempel is één van de mooiste tempels van Khajuraho. Deze tempel staat bekend als sandhara tempel, vooral omdat hij een binnenomgang heeft. Er is ook een breed scala van vyala's met verschillende hoofden, sommige van papegaaien, olifanten, leeuwen en andere wezens. De bovenste rij houtsnijwerk is meer geanimeerd met vliegende figuren en muzikanten. Het interieur bestaat uit een heiligdom omsloten door een kooromgang en een mahamandapa bij de ingang.

De Adinath tempel is een cluster van drie Jain-tempels, die gezien worden als onderdeel van de oudere groep in Khajuraho. Slechts twee delen resten nu, de vestibule en het heiligdom. De muren van de tempel hebben drie banden met prachtige sculpturen, waaronder mooie asparas in klassieke danshoudingen. Ze zijn versierd met ornamenten in hun haar, oren, armen en tailles. Interessant is dat, ondanks het een Jain-tempel is, de muren voorzien zijn van houtsnijwerk van hindugoden. In de nissen zijn wel Jain beelden, met sculpturen van Ambika, Chakreshwari en Padmavati.

Zuidelijke groep

De Duladeo tempel, ook wel Kunmar Math genoemd, ligt 700 meter ten oosten van de cluster van Jain-tempels, vlakbij het Khudar riviertje. Deze tempel ziet er architectonisch en qua beeldhouwkunst heel anders uit. De geornamenteerde figuren hebben hoekige houdingen en scherpe gelaatstrekken. Deze gravures voelen compacter aan, minder geanimeerd en met een duidelijk gebrek aan diepte. Natuurlijk zijn ze nog steeds geweldig, maar ze voelen anders aan.

De Chaturbhuj tempel, ook bekend als Jatkar tempel, ligt ten zuiden van Khajuraho, circa 600 meter van het dorp Jatkar. Ondanks wat volgens de normen van Khajuraho een ietwat teleurstellende buitenkant is, wacht het echte wonder van Chaturbhuj binnen het heiligdom. Hier staat mogelijk één van de meest majestueuze iconen van Noord-India, een 2,5 meter hoog vierarmig standbeeld van Vishnu. Als je de tempel rond 16.30u bezoekt, word je getrakteerd op het icoon dat verlicht wordt door de gouden stralen van de ondergaande zon, wat gewoon magisch is. Het Museum stelt heel wat originele stukken tentoon. Ze zijn hier geplaatst om gevrijwaard te blijven van de hedendaagse luchtvervuiling. Het huidige museum is opgericht in 1957 en bestaat uit vijf zalen. Het toont een verzameling van Khajuraho sculpturen. Zij behoren tot de brahmaanse, boeddhistische en jain sekten. De meest prominente sculptuur is de zittende Boeddha. Een ander voornaam beeld is dat van een vierkoppige Lord Vishnu, met het centrale hoofd van een mens en de drie andere hoofden zijn die van Hayagriva, Varaha en Narasimha. Het museum is goed gelegen, gemakkelijk bereikbaar met duidelijke aanwijzingen en rolstoeltoegankelijk. Het merendeel van de dag viel letterlijk in het water. De zon hebben we weinig of niet gezien, wel bijna de ganse dag motregen, aangenaam is anders.

Vrijdag 27/01 

Khajuraho-Orchha (1/2 dag S.S. Orchha) - 174 km

Orchha Fort: Inkom Rs. 750/€ 8,62 p/p, andersvaliden gratis, fototoestel Rs. 400/€4,60
Orchha Fort is een enorm complex met een groot aantal monumenten waaronder paleizen, poorten en tempels, toegankelijk vanuit de stad via een oplopende weg. In het fort zijn o.a. Raj Mahal en Jehangir Mahal. Het toegangskaartje voor het fort is geldig voor alle andere bezienswaardigheden in Orchha op dezelfde dag.

Raj Mahal: met de wagen konden we het plein voor Raj Mahal bereiken. Ik had er een overzicht op het geheel. Met de bouw is gestart in 1531 door Bharti Chand. Het was zijn privé woning, de eerste van het bouwen was de perfecte vierkante binnenplaats, die je bereikt na het doorlopen van een kleinere binnenplaats. De kamers rond de binnenplaats bieden koele toevluchtsoorden en dienen als privé woning voor de koning, zijn vrouwen en kinderen. De kamers rond de binnenplaats zijn rijkelijk geschilderd in levendige kleuren, in de Bundela stijl.
Je kunt naar de verdiepingen via trappen, in totaal zijn er vijf verdiepingen. Vanaf daar kan je kijken op de centrale binnenplaats en de andere gebouwen om je heen. Het uitzicht vanaf de bovenste verdieping is goed, je ziet er alle belangrijke monumenten van Oechha, inclusief de Chattri's en de Chaturbhuj tempel.

Jehangir Mahal is ook op dit plein schuin tegenover Raj Mahal. Marie-Claire heeft het bezocht, met hulp ben ik toch op de grote binnenplaats kunnen komen.

De Chhatri's van Orchha: In totaal zijn er 15 chhatri's van koningen en hun gezinnen, ze liggen aan de oevers van de Betwa rivier, op slechts 800 meter ten zuiden van de Chaturbhuy tempel in het centrum van het stadje. Het zijn allemaal omvangrijke monumenten, het ene al wat mooier dan het andere. De chhatri's zijn gedenktekens of cenofagen, ze bevatten geen menselijke resten, maar zijn gebouwd op de plaats waar royals gecremeerd werden.

Eén chhatri onderscheidt zich van alle andere door zijn grootte en architectonische kenmerken. Het is de monolithische chhatri van Raja Bir Singh Deo.

De ingang van deze chhatri ziet uit op de Betwa rivier. Men dacht dat de overleden heerser in zijn volgend leven regelmatig een bad zou nemen in de rivier en zou willen genieten van de schoonheid van de rivier. Slechts enkele meter verder staat de kleinere chhatri van Kirpa Ram Gaur. Het wordt overschaduwd door zijn buur, maar de gelijktijdige architectonische elementen en locatie op een paar meter van Bir Singh Deo geven een aanwijzing dat het een belangrijk persoon was.

De Chaturbhuj tempel in het hart van Orchha domineert het dorp. Het is een magnifiek enorm hoog bouwwerk. De indrukwekkende torenhoge shikara's in de vorm dennenappels lijken bijna tot de hemel te reiken. De bouw van de tempel werd in 1558 gestart door Madhukar Shah die hem bouwde voor zijn vrouw Rani Ganesh Kunwari. Hij werd voltooid door zijn zoon Vir Singh Deo. Er is een hoge trap aan de ingang. Gratis, een fooi is welkom. De Voshua tempel is een nieuwe tempel, hij staat naast de Chaturbhuj tempel. Bij de ingang zijn een aantal treden. Gratis.

De Lakshmi Narayan tempel is een mastodont. Hij staat eenzaam op een rotsachtige heuveltop en is zeker één van de hoogtepunten van Orchha.

Door de hoge vierkante muren lijkt hij op een fort, het meest ongebruikelijke is, dat de tempel de tempel diagonaal uitgelijnd is, met de hoofdingang in de kleinere hoek. Door gebrekkig onderhoud ging de toestand van de tempel snel achteruit, tot hij in 1793 herbouwd werd door Prithvi Singh. Er zijn een 10-tal treden bij de ingang. Gratis. Brug over de Betiva rivier: mooi zicht op de Chhatris. We zijn er niet geraakt door tijdgebrek.

We genoten nogmaals van het prachtige weer, volop zon en geen wolkje te bespeuren.

Zaterdag 28/01 

Orchha-Gwalior - 121 km

Jhansi Fort: inkom Rs. 300/€ 3,45 p/p, andersvaliden gratis
Het Jhansi Fort of Jhansi ka Kila is een kolossaal complex op de heuveltop Bangirar.

Bir, onze chauffeur, reed de wagen tot bij de toegangspoort, waar we een ticket kochten en dan verder klommen met de hulp van Paramesh tot in het fort. Het lukt om het ganse complex te bezichtigen met een rolstoel. Er zijn omzeggens geen trappen in het fort. Het is van een ander allooi dan Gwalior maar toch de moeite. Jhansi is een historische stad aan de oever van de Pahuj rivier. 
Jhansi uitrijden door de drukke smalle straten van de oude stad is geen lachertje en het getoeter van auto's en moto's moet je er bij nemen. Na bezichtiging van het fort wandelden we even door de stad, waar meestal vrouwen groenten en fruit verkopen, dat uitgestald is op de grond.

Van Jhansi ging de toer verder naar Gwalior met een stop aan een kleinschalige rietsuikerraffinaderij. We konden het hele proces volgen hoe de suiker gewonnen wordt. Boeren brengen suikerriet aan op hun tractors, het wordt afgeladen en het suikerriet wordt geperst. Het sap loopt via een buizenstelsel in een grote kuip, waarin het een eerste keer gekookt wordt. 

Vuile delen komen boven drijven en eruit geschept, waarna het bijna zuivere sap overgeheveld wordt in een andere kuip en nogmaals gekookt. Als het hierin voldoende gekookt is, wordt het sap overgeheveld op een vrij platte schaal om af te koelen. Bijna koud wordt de gezuiverde suiker in een vierkante vorm, waarin een doek ligt, geschept en het doek wordt dichtgeknoopt. De suiker kan daarin hard worden en na uitharding is hij klaar voor verkoop. Het zijn brokken van rond vier kilogram. Ten behoeve van toevallige passanten worden kleine stukken suiker aangeboden. Het is geen witte suiker maar licht bruin zoals de cassonade suiker. We hebben ervan geproefd en vonden het anders dan de suiker die we gewoon zijn.
De werklieden verdienen Rs. 300/€ 3,45 per dag voor het harde labeur en wonen met hun gezin in schamele tenten achter de raffinaderij. In de tenten verblijven ook hun vrouw en haveloze vuile kinderen die luizen zaten te vangen bij elkaar. Naar school gaan, is iets waar ze ooit van gehoord hebben, maar niet voor hen telt. De mensen maakten er niets van, dat we er foto's namen. Het zijn schrijnende toestanden. 

De ganse dag was het weer een zalig weer met heel veel zon, geen wind en geen wolkje.

Zondag 29/01 Gwalior

We startten met het Gwalior Fort. Bir begon de rit aan de uit de rotsen gehouwen Jain-monumenten van de Urvai groep, ook bekend als Siddhanchal, zijn de meest beroemde gravures die in Gwalior te vinden zijn. Hun locatie naast de toegangsweg naar het fort maakt ze tot een tussenstop, als je naar de heuveltop en de parking voor het fort gaat.

Er zijn 22 hoofdfiguren uitgehouwen met zes afzonderlijke inscripties. De grootste figuur van alle rotssculpturen is een staande kolos van 17 meter hoog. Van de kant van de weg is dit het enige zichtbare beeld. Als je op die plek naar beneden gaat, zie je meer beelden. Hoewel het merendeel geërodeerd zijn door regenwater, zijn de meer beschutte sculpturen goed bewaard gebleven. 

Gwalior Fort: Inkom Mahals: Rs. 400/€ 4,60 p/p, andersvaliden gratis. Ticket verkrijgbaar in een gebouw tegenover het paleis. Het ticket is ook geldig voor de Saas Bahu tempel en Teli Ka Mandir, die verderop liggen. Het is de enige plaats waar je kaartjes kunt kopen voor de drie monumenten.
Op een lange rotsachtige heuvel die 100 meter boven het landschap uitsteekt, heeft het fort van Gwalior zich onuitwisbaar in de verbeelding van dichters gegrift. Vanuit het noorden gezien is het uitzicht indrukwekkend met lange rij kantelen, bastions en gegroefde koepels met ertussen briljante blauwe, groene en gele tegels. Het fort werd constant bedreigd door moslimdynastieën, die het fort meermaals aanvielen. 
Het fort kwam na een tijd onder controle van de Tomars. Eén van de Tomar-heersers was Man Singh, van wie bekend is dat hij verschillende monumenten liet bouwen in het fort. Eén van deze is het Man Singh Paleis. In veel gevallen is Gwalior Fort, in het bijzonder het Man Singh Paleis, een gebouw met een enorm contrast. Met de externe prachtige architectuur van het paleis met zijn turquoise, gele en groene tegels, de magnifieke binnenplaatsen, heb je geen idee van de duistere geheimen van dit gebouw. Het Man Singh Paleis wordt dikwijls beschreven als het meest algemene en interessante voorbeeld van een vroeg hindoeïstisch paleis in India.

     
Saas Bahu ka Mandir ligt aan de oostkant van het fort. Hij is ook bekend als Sahastrabahu tempel of Harisadanam tempel. In India worden deze tweelingtempels lokaal Saas Bahu tempel genoemd. Saasbahu betekent "schoonmoeder, bruid" of "een moeder met haar schoondochter", een associatie die ontstaan is omdat zij samen en vertrouwd zijn. Het interieur van de tempel is rijkelijk van vormgeving, hoewel veel figuren verminkt zijn. 

Karna Mandir is ook bekend als Kirti Mandir en werd gebouwd door de tweede koning van de Tomar-dynastie Kirti Singh.

Vikram Mahal is gebouwd door Vikramaditya Singh, de oudste zoon van Man Singh. Het ligt tussen het Man Singh paleis en Karna Mandir. Verborgen in de muren is een geheime doorgang die deze Mahal verbond met het Man Singh paleis en Karna Mandir. Het werd een tijdlang omgebouwd tot een Shiva tempel.

Jehangir Mahal en Shah Jahan Mahal: Deze twee uitgestrekte paleizen bieden een geweldig uitzicht over de oude stad Gwalior, met zicht op de Jama Masjid en Gujari Mahal. Er is een hoge trap bij de ingang en daarnaast een vrij steil en lang hellend vlak. 

Surya Kund bevindt zich dicht bij de Teli Ka Mandir en is de oudste tank op de heuvel. Het is hier volgens de legende dat Gwalior oorspronkelijk gesticht werd.
 
Graven van Mohammed Ghaus & Tansen
Het grafcomplex, bekend om zijn architectuur, is één van de prominente bezienswaardigheden van Gwalior en bevindt zich aan de mooie kant van de oude stad. Het is een grote moslimbegraafplaats. 

Het graf van Mohammed Ghaus werd gebouwd onder het bewind van Akbar. De soefi heilige bekleedt een belangrijke rol in de geschiedenis van Mughal India en had grote invloed op de Mughal heersers Babur en Humayun. Het graf van Mohammed Ghaus is een prominent bedevaartsoord van moslims en hindoes. De structuur van het graf is een typische Mughal architectuur met zeshoekige pilaren op de vier hoeken. Het graf of gedenkteken van Tansen bevindt zich in de buurt van het graf van Ghaus. Tansen was een beroemde muzikant aan het hof van Akbar. Hij is één van de invloedrijkste personen in de Noord-Indiase traditie van Hindoestaanse klassieke muziek. Het graf van Tansen is omgeven door tuinen en heeft een typische Mughal-stijl, het graf dient ook als onderdeel van het levende cultureel erfgoed van Gwalior. Ieder jaar wordt er in november/december een Tansen Music Festival gehouden, om deze geweldige muzikant te eren. 
De begraafplaats is open tussen 9-17u en gratis te bezoeken. er liggen degelijk geplaveide paden en het is zo goed als vlak. Je gaat via een klein poortje naar binnen. Wil je in een graf een kijkje nemen, dan heb je enkel treden te doen.

Jay Vilas Palace: inkom Rs. 850/€ 9,77 p/p, andersvaliden gratis
Het Jas Vilas paleis werd gebouwd door Maharaja Jayjaji Rao Scindia, de maharaja van Gwalior, en is nog steeds de residentie van zijn nakomelingen, de voormalige Koninklijke Maratha Scindia-dynastie.

Het paleis is enorm, het is ontworpen en gebouwd door Sir Michael Filose. Het bestaat uit een mix van bouwstijlen: de eerste verdieping is Toscaans, de tweede Italiaans-Dorisch en de derde verdieping is Corintisch. 
Het Scindia museum biedt een uniek zicht op het paleis en richt zich op verschillende kunsten en ambachten. In de Durbar Hall krijg je een idee hoe rijk en excentriek deze familie was. 

Geld speelde blijkbaar geen rol. Net voor de ingang van de Durbar Hall staat een driewielige BMW Isetta,die in productie was van 1956 tot 1962. Na de Tat-Pat Bhojan Hall kom je bij één van de hoogtepunten van het museum. In de feestzaal is een zeer grote tafel opgesteld met daarop een miniatuurspoorbaan bovenop. Op het spoor staat een zilveren trein met rijtuigen die na het eten oude cognac en sigaren vervoerden. 
Alsof dit nog niet genoeg is, hadden de zilveren rijtuigen een mechanisme, dat de trein onmiddellijk stopte, wanneer een item eruit gehaald werd en terug startte wanneer het item terug geplaatst werd. 
Bij de ingang zijn een drietal treden, het gelijkvloers en de eerste verdieping zijn te bezichtigen, de tuinen uiteraard ook. Ik kon van de eerste verdieping slechts een glimp van opvangen als ik in de grote inkomhal stond, er is geen lift. Fotograferen is een taboe in het paleis, zelfs in de tuin zijn foto's nemen niet toegestaan. Maar Marie-Claire kennende, probeert zij toch in het geniep enkele foto's te nemen.

Een groot deel van de dag liet de zon zich van haar beste kant zien, later werd het overtrokken en kregen we wat lichte regen. In de late namiddag kwam de zon terug te voorschijn.

Maandag 30/01

Gwalior-Sonagir - 70 km

Sonagir: Jain heiligdom in het centrum. Sonagir, wat "gouden plek" betekent, is vooral belangrijk voor de kleinere Digambara sekte Jaïnisten. Het tempelcomplex is enorm met 77 prachtige Jaïn tempels verspreid over de heuvel met zicht op het dorp. Hun torenhoge witte torenspitsen accentueren tegen de fel blauwe lucht. Navigeren door het complex is een beetje moeilijk. Het pad brengt je rechtstreeks naar de hoofdtempel, tempel 57, maar overal waar je kijkt zijn er zijpaden, die je verleiden om af te buigen en een andere serie tempels te verkennen. Soms gaan die paden verder, kronkelend naar wie weet waar, terwijl andere abrupt eindigen. 

Sonagir zal lang in je geheugen blijven om de veiligheid en nergens een stuk weggegooid afval en dat in combinatie met de stilte, de uitzichten, de sfeer en de afwezigheid van mensen. Je moet je schoeisel achterlaten voor de klim naar de vele tempels. Het is mogelijk om in een draagstoel naar boven gedragen te worden tegen betaling. Het is wel heel primitief en ik waagde het niet, Marie-Claire wil dit niet. Ze vindt het mensonterend. Ze heeft de ganse rist treden blootsvoets afgelegd en boven genoten van de prachtige tempels. Moe maar tevreden keerde zij bij mij terug.

Onderweg naar Datia werd een korte stop ingelast in een dorp. We zagen er ook een bakker, vrouwen die kleinschalig groenten verkopen op een plaatselijke markt en op het kleine dorpsplein een samenraapsel van mensen en koeien.

In de omliggende straten speelt het dagelijks ritueel zich af, een oude man zittend op een oude stoel met daarnaast een verroeste fiets tegen een gevel geplaatst. Veel hebben die mensen niet om handen, ze moeten zich dood vervelen. Maar niets van dat, zij zijn dit leven gewoon en wensen ons vrolijk een goede dag.

Sonagir-Datia - 17 km

Datia is een mooi stadje met pottenbakkers, maar we hebben er geen gezien. Ons kwam het over als een niet zo propere stad. je ziet er veel koeien en moto's die door de smalle straatjes zoeven.

Bir Singh paleis: inkom Rs. 300/€ 3,45 p/p, andersvaliden gratis. 
Datia is de thuisbasis van één van de meest imposante 17e eeuwse residenties van India. Het Datia paleis staat bekend onder een aantal verschillende namen: Govind Mahal, Govind Mandir, Jahangir Mahal, Shatkhanda Paleis, Purana Mahal en Bir Singh Paleis. Het werd gebouwd door Raja Bir Singh Deo. Met de bouw werd gestart in 1614 en het nam 9 jaar in beslag. Het paleis zou getuige zijn van zijn vriendschap tussen de Mughal keizer Jahangir en Bir Singh Deo. Zijn chhatri is de grootste van de 15 chhatri's die te vinden zijn in Orchha. Het paleis ligt hoog op een rots in het centrum va de stad met uitzicht op het Lala Ka Talab-meer.

Op de grote binnenplaats bevindt zich een spectaculair torenachtig paleis. Het Datia paleis is één van de mooiste voorbeelden van Indo-Islamitische architectuur in India. De mix van Mughal en Rajput stijlen vormt een typisch kenmerk van de Bundela monumenten die er nog altijd staan. Bir Singh verdedigde de zaak van Jahangir tegen Akbar en onthoofdde zelfs Abul Fasal, de vizier, een vertrouweling en generaal van Akbar. In ruil hiervoor werd Bir Singh Deo heerser van Orchha en Datia, toen Jahangir in 1605 de troon besteeg. Opmerkelijk genoeg werd het paleis nooit bewoond door een heerser, zelfs niet door Bir Singh Deo. Jahangir heeft het paleis ook nooit bezocht. De 440 kamers verdeeld over 7 verdiepingen en volledig in steen gebouwd (zonder cement, ijzer of hout) bleven grotendeels leeg en waren pas voltooid vier jaar voor Bir Singh Deo stierf. Bir Singh Deo was een fervent bouwer in die tijd. Hij was verantwoordelijk voor de gedetailleerde Jehangir Mahal, die deel uitmaakt van het Orchha fort en bouwde tijdens zijn heerschappij meer dan 50 monumenten in de regio.

De fotografiemogelijkheden zijn bijna oneindig, met interessant lichtspel door de deuropeningen, doorgangen met zuilen en de toegevoegde bonus van niemand in de buurt, om per ongeluk de scène te verprutsen. Misschien is één van de charmes van het Datia Paleis dat het nog altijd grotendeels verlaten is, net zoals het de afgelopen 400 jaar geweest is.

Er zijn veel treden bij de ingang en daardoor niet haalbaar met een rolstoel. Marie-Claire heeft het weer eens alleen moeten bezoeken. Het was ook moeilijk rijden in de smalle straatjes, de koeien en tegenliggend verkeer houden alles tegen. Het is een echte chaos.

Datia-Orchha - 41 km

Na het bezoek van Marie-Claire aan het paleis, bleven we nog even in het stadje om te zien hoe de inwoners hun tijd invullen. Op een klein marktje was men volop bezig met de verkoop van allerhande groenten. Bij de ene uitgestald op een kar, bij kleinere verkopers lagen de groenten tegen de grond. Alles zag er heel fris en vers uit, jammer dat we niets konden meenemen.

We namen afscheid van Datia en keerden terug naar het hotel in Jhansi. De ganse dag was het wolkendek grijs, het was niet koud en het bleef droog, maar aangenaam is anders.

Dinsdag 31/01

Orchha-Allahabad - 423 km, reisdag

Het was vandaag een onvervalste reisdag, met alleen stops rond de middag en als we landelijke taferelen zagen. Het overgrote deel van het traject liep over een autosnelweg, waar je moet letten op overstekende voetgangers en koeien, als die al niet op de middenberm lagen te herkauwen. In de weinige dorpen gaat het landelijk leven zijn gewone gang, koeien op de erven van boerderijen, vrouwen die met de blote hand koeienmest mengen met stro en op grote stapels stapelen, om na het drogen te dienen als brandstof voor het koken en om op koude dagen voor verwarming te zorgen. Blijkbaar geeft dit gedroogd spul geen geur af als het verbrand wordt, zoals we zouden verwachten van koeienuitwerpselen. 

In Allahabad werd onmiddellijk het gereserveerde logies opgezocht. De gevel oogt mooi en het interieur mag er best wezen. Het is jammer dat er geen lift is en de kamers boven achteraan hebben hun beste dagen gekend. 
De ganse dag gaf de zon forfait en kregen we onderweg lichte regen. Bij aankomst aan het logies was het over maar vrij fris.

Woensdag 01/02

Allahabad (S.S. Allahabad)-Varanasi - 121 km

Khusro Bagh is een grote historische tuin en memorial in Allahabad, waarin de graven van prins Khusro, de oudste zoon van keizer Jehangir en sultan Begum liggen.

De drie zandstenen mausolea in de ommuurde tuin zijn een prachtig voorbeeld van Mughal architectuur. Het ontwerp van de hoofdingang, de omliggende tuinen en het drieledige graf van Sultan Begum is toegeschreven aan Aqa Reza, de belangrijkste hofkunstenaar van Jehangir. 
De chhatri staat op een sokkel met inscripties die het graf van Begum sieren. Naast haar graf is het graf van de zus van Khusro, Nithar. Het mausoleum van Nithar is echter leeg en bevat haar tombe niet. Architectonisch is dit het meest uitgebreide van de drie. Het ligt op een verhoogd platform en is versierd met panelen.
Het terrein is volledig vlak, dus geen probleem voor de rolstoel en het is gratis.

Anand Bhawan is het huis van Pandit Nehru in Allahabad. Het gelijkvloers kan met een rolstoel, er ligt uiten een steil hellend vlak. Inkom: Rs. 200/€ 2,30 p/p, andersvaliden gratis.

Anand Bhawan is een historisch huismuseum, dat toebehoort aan de familie Nerhu. Het werd gebouwd door Motilal Nerhu in 1930 om te dienen als residentie van de familie Nerhu, toen het oorspronkelijk landhuis Swaraj Bhawan omgevormd werd tot het plaatselijke hoofdkwartier van het Indian National Congress. 
Swaraj Bhawan was een paleisachtig herenhuis in Anand Bhawan, dat eigendom was van de prominente politicus Motilal Nerhu. Het diende als voorouderlijk huis van de familie Nerhu, premier Indira Gandhi werd hier geboren.

Sangam ligt een 10-tal kilometer van Allahabad. Die periode van het jaar gaat de Magh Mela door, januari/februari. De Magh Mela 2023 begon op 6 januari, Paush Purnima, de dag met de volle maan van de Paush-maand en duurt tot 18 februari, Mahashivaratri-dag. Sangam is de historische locatie van de bijeenkomst. Het heilig bad zal wordt op deze data uitgevoerd worden gedurende de Magh Mela. Net als bij Kumbh Mela wordt baden in rivieren bij Magh Mela gezien als deugd en voordeel. De Magh Mela, ook "Mini Kumbh" genoemd, is een jaarlijks evenement in Sangam ter herdenking van de ontmoeting van de Ganges, Yamuna en Sarawati, de drie meest gerespecteerde rivieren in het hindoeïsme. Talloze toegewijden komen samen in het gebied waar de samenvloeiing plaatsvindt, om deel te nemen aan verschillende religieuze praktijken en een duik te nemen in het heilig water. 

De 45-daagse Magh Mela-viering staat bekend als Kalpavas. De 45 dagen staan gelijk aan de lengte van de vier Yuga's of jaren (Satyug, Tretayug, DwaparYug en Kalyug). Aangenomen wordt dat men door het uitvoeren van de Kalpava's religieuze rituelen, ontsnapt aan de cyclus van leven en dood.

Het is er aanschuiven voor een plek op de grote parking. Het was dan nog zeker 2 kilometer te voet naar de boorden van de heilige Yamuna rivier, waar meer dan 300.000 mensen bijeen waren gepakt en zich verdrongen om bij de heilige rivier te komen en te baden. 

In het heilige Sangam vloeien drie van de meest heilige rivieren samen: de Ganges, de Yamuna en de mythische Sarawati, ook genoemd de rivier van de verlichting, omdat die onzichtbaar is voor het menselijk oog. De Sarawati rivier stroomt ondergronds en versmelt onderaan met de twee anderen. In Sangam werden o.a. in 1948 de as verstrooid van Mahatma Ghandi. 

Na enkele uren hielden wij het voor bekeken, we hadden meer dan genoeg tussen de mensenzee gewrongen met de rolstoel en hadden genoeg van de grote menigte. Paramesh verheugde zich om hier te kunnen en mogen komen. Baden heeft hij niet gedaan, alleen aan pootje baden gedaan in de erg bevuilde rivier. Op de terugtocht naar de parking merkten we pas, hoeveel tenten er op het terrein ordelijk opgesteld staan. De vele duizenden moeten ergens verblijven en het zijn voor het merendeel geen 1-dags toeristen zoals wij.

We lieten Sangam achter ons, om door te rijden naar de volgende bestemming Varanasi. Bij aankomst zocht Marie-Claire het geboekte hotel op en merkte onmiddellijk dat het langs geen kanten zou lukken met de rolstoel. Na enige tijd kwam dé oplossing. Het Clarks Hotel had voor ons dé geschikte kamer op het gelijkvloers. Na installatie op de kamer wilden we de innerlijke mens spijzen in het restaurant. De soep was zoals in veel restaurants teveel gepeperd maar niet spicy. De rest van de maaltijd was prima.
De zon toonde zich van haar beste kant en dat onder een helblauwe hemel, meer moest het voor ons niet zijn.

Donderdag 02/02

Varanasi

Sarnath S.S.: 10km van Varanasi
We startten de dag met een korte rit naar Sarnath en een bezoek aan twee monumenten: Muhaganvha Kuti Vihara ligt 400 meter ten oosten van de hoofdingang van het boeddhistisch complex in Sarnath. Deze tempel wordt beschouwd als de bekroning van Anagarika Dharmapala, die de Maha Body Society oprichtte, met als doel de bekendheid van het boeddhisme in India nieuw leven in te blazen en de oude boeddhistische heiligdommen in Bodhgaya, Sarnath en Kushinara te herstellen. De tempel bevat de relikwieën van Lord Boeddha, die ontdekt werden door Maha Body Society bij opgravingen. De relikwieën werden aangeboden aan de Society onder het bewind van Willington, onderkoning en gouverneur-generaal van India, die koning George V vertegenwoordigde.
    
Muhagandha Kuti Vihara is misschien best bekend om zijn beroemde fresco's. Deze muurschilderingen gemaakt door de Japanse kunstenaar Kosetsu Nosu, een opdracht van de keizerlijke regering van Japan. Kosetsu Nosu, een vurige boeddhist, had eerder in 1918 India bezocht, waar hij in de Ajanta-grotten werkte, om de prachtige fresco's, die daar te zien zijn, te maken. 

Je komt het complex in zonder oneffenheden en het ganse terrein is vlak. Je loopt er tussen veel groen met graspleinen en palmbomen. Enkel bij de grote tempel op het einde van de inkomlaan is er een trap, daardoor kon ik niet naar binnen en genieten van de prachtige fresco's.

Dhamok Stoepa en archeologisch park: De monolithische Dhamek Stoepa is meer dan 40 meter hoog en domineert het boeddhistisch complex. Het is de plaats waar Lord Boeddha zijn eerste conversatie over Dharma gegeven heeft. Kort na het bereiken van de verlichting hield Siddhartha Gautama een opzwepende toespraak voor vijf monniken, Kaundinya, Vappa, Bhadriya, Mahanama en Asvajit, waarmee hij een religieuze aanhang op gang bracht, die nu kan bogen op 500 miljoen volgelingen. Hoewel veel van de geschiedenis van de stoepa in de loop der jaren is verloren gegaan, ontdekte een Britse archeoloog in de jaren 1830 een stenen tablet op de muur van de stoepa, waarvan de inscripties vertelden over het belang van de site. De stoepa is bekleed met ingewikkelde gravures van bloemen, geometrische dierlijke en menselijke figuren, die een indicatie zijn van de Gupta-periode, wat aangeeft dat er in die tijd aan de stoepa wijzigingen aangebracht werden. 
Na de parinirvana (nirvana na de dood) van Boeddha werd zijn stoffelijk overschot gecremeerd en werd de as verdeeld en begraven onder acht stoepa's. Dhamek stopa was één van de acht. Tegenwoordig bezoeken veel aanhangers van het boeddhisme de stoepa, om rond te lopen in aanbidding van Boeddha.

De stoepa staat op de rand van een archeologisch hertenpark. Je komt in het park zonder oneffenheden, de paden zijn heel goed aangelegd en je kunt tot op het einde komen. Er is wel een groot deel van de site dat heel wat lager ligt en dat lukt niet met een rolstoel. Er zijn veel overblijfselen van oude kloosters en andere gebouwen blootgelegd in de loop van jaren. Een bezoek aan de site is zeer de moeite. Inkomprijs: Rs. 300/€ 3,45 p/p, andersvaliden gratis.

Het Vajra Vidya Instituut, achter het hertenpark, is een kloosterschool die opleidingen geeft in hogere boeddhistisch filosofie. Het werd opgericht door de eerwaarde Khenchen Thrangu Rinpoche om de Karma Kagyulijn van geschriften te behouden. Thrangu Rinpoche legde zijn doelstellingen uit bij de belangrijkste personen van Vajra Vidya en zei: Toen de Tibetanen hun land gedwongen ontvluchtten, gingen de beelden, stoepa's en teksten bijna allemaal verloren. Enkele Tibetaanse lama's ontsnapten naar India en onder hen waren nogal wat grote lama's. 
Je komt het klooster in zonder oneffenheden, bij de ingang van de tempel zijn een zestal treden. Hierdoor was het voor mij weer eens niet weggelegd. Gratis inkom.

Na afloop van het bezoek aan het Tibetaans klooster keerden we naar Varanasi terug. Parkeren in deze drukke buurt was geen sinecure. Bir heeft hemel en aarde verzet, om uiteindelijk op een overvolle parking zijn wagen te stallen. Het was nu een heel eind naar de ghats en in de smalle straatjes was het een gewriemel door de vele bezoekers te voet of op de moto. Nu en dan moest iedereen opzij, om de komst van een overledene onder luid geroep aan te kondigen. De aflijvige was in doeken gewikkeld en overladen met bloemen, op een primitieve draagberrie. Op het eindpunt aan de Manikarnika ghat kon Marie-Claire nog alle kanten op. Ik moest het doen met een plaats waar ik het hele gebeuren naast en op de lager gelegen ghats toch iets kon volgen en niemand belemmerde. Het is haast onmogelijk om het doen en laten te volgen van uit mijn rolstoel. Marie-Claire kon vrij dicht bij de brandstapels komen en legde alles op de camera vast. Zij maakte een wandeling langs de ghats, waardoor ze nog intenser de gebruiken en rituelen kon volgen. De lijkverbranding is en blijft voor westerlingen een luguber iets, nu en dan valt er een ledemaat naar beneden. Dat wordt niet terug op de overledene gelegd, maar in de Ganges gegooid. Bij ons heb je crematies in een crematorium, maar je ziet geen verbranding. 

Manikarnika Ghat, de cyclus van dood en wedergeboorte doorbreken. 
De Manikarnika Ghat is de belangrijkste crematieplaats van Varanasi en is heel anders dan waar ook in India.

Ieder ogenblik kunnen hier tot een dozijn brandstapels branden, met een minimale constante toestroom van nieuw aangekomen lijken, in doeken gewikkeld en vastgebonden aan een rieten draagberrie, wachtend om gecremeerd te worden. Er valt zoveel te beleven dat het moeilijk onder woorden te brengen is. Het lijkt misschien vreemd, maar de crematieplaats lijkt geen trieste plek te zijn. 

Hindoes komen vanuit heel India naar Varanasi om te sterven en het is geen gevreesde dood. Een dood is Kashis bevrijding (moksha), een vrijlating uit de wereldse cyclus van reïncarnatie. Het overleden lichaam komt in Manikarnika Ghat aan, nadat het door de kronkelige straatjes van het Chauk-district van Varanasi gedragen is. Het wordt nog een laatste maal in de Ganges gedoopt, voor het op de brandstapel getild wordt.
Geklaarde boter (ghee) wordt op het hout gesmeerd, vroeger werd ghee gebruikt om het lichaam te vullen voor het te verbranden. Sandelhoutpoeder wordt over het gehulde lijk ge-strooid, om een deel van de geur van de verbranding te neutraliseren. In het wit gekleed loopt de oudste zoon rond de overledene voor hij de brandstapel aansteekt. Jammeren, huilen of enig teken van rouw laten blijken, wordt gezien als pech voor de doden. Zodra het lichaam verbrand wordt, gooit de oudste zoon een aarden pot met Ganges-water over zijn schouder, met de rug naar de brandstapel.

Het crematieterrein van Manikarnika Ghat wordt exclusief beheerd door Doms. Zij zijn een onaantastbare kaste die het hout verkoopt, belasting kan innen voor elk lijk en de dienst verzorgen door brandstapels op te bouwen, zorgen voor altijd brandend heilig vuur waarmee alle brandstapels aangestoken worden. De as wordt geïnspecteerd op eventuele onverbrande lichaamsdelen, voor het in de Ganges gedeponeerd wordt.
Een bezoek hier mag niet beperkt blijven tot het observeren van de rituelen aan de ghat. Om de infrastructuur die nodig is om zo'n groot aantal dagelijkse crematies te doen lukken, is het de moeite om door de steegjes te gaan en naar de ghat af te dalen. Je vindt er winkels met wierook, stoffen en ander crematiemateriaal, de belangrijkste handelswaar is hout. Overal worden enorme boomstammen opgestapeld, gehakt en gewogen. Rijkere gezinnen van overledenen kunnen ervoor kiezen om het duurdere sandelhout te gebruiken in plaats van het goedkopere mangohout, terwijl de armste misschien gewone koeienmest gebruiken. 

In het moessonseizoen kan het waterpeil van de Ganges meer dan 15 meter stijgen, waardoor een groot deel van het crematiegebied ontoegankelijk wordt. In 1912 werd een hoger platform op de ghats gebouwd door Moti Raja Chand, landeigenaar en beschermheer van de kusten in Varanasi.
Naast de Manikarnika Ghat zijn er nog 88 andere ghats verspreid langs de boorden van de heilige Ganges rivier. Aan de Assi Ghat vloeit de Assi rivier in de Ganges.

Rond 17u verlieten wij dit lugubere toneel en probeerden door de dichte mensenzee te geraken. Eens de smalle steegjes voorbij ging het veel vlotter. Bir bracht ons naar het hotel terug, waar we moesten bekomen van wat we meemaakten vandaag. Het was weer een zonovergoten dag en geen wolkje te bespeuren.

Vrijdag 03/02

Varanasi-Bodh Gaya - 255 km

Marie-Claire was deze morgen vroeg uit de veren, om te vertrekken om 5.30u voor een boottocht op de Ganges. Voor een privé boot betaalde zij Rs. 2.000/€ 22,99 voor 1 uur. Het was een roeiboot die maar heel traag vorderde. Bir zag plots een vriend met andere toeristen. Na een kort overleg zijn zij met hen kunnen meevaren op hun motorboot. Ze hebben op die manier de ganse rits ghats afgevaren en met volle teugen genoten van de zichten die ze onderweg te zien kregen. Het was een variatie van ghats, badende pelgrims, sadu's en andere Indiërs die lichtjes op de Ganges neerzetten. Het is in ieder geval de moeite om te zien en om vroeg op te staan. 

Na de boottocht keerde Marie-Claire naar het hotel terug en nam er een uitgebreid ontbijt.
Ik had ondertussen ontbijt gekregen op de kamer en was gereed om te vertrekken uit Varanasi. Marie-Claire pakte de bagage in, laadde de wagen en weg waren wij, op naar Bodhgaya. 
De ganse rit naar Bodhgaya verliep onder een helblauwe hemel met een stralende zon. 

Zaterdag 04/02

Bodhgaya

Bodhgaya wordt beschouwd als één van de voornaamste attracties van Bihar, aangezien dit de plaats is waar Gautama Boeddha verlichting bereikte onder de Bodhiboom en ook de geboorteplaats van het boeddhisme. Deze heilige stad heeft tempels van grote schoonheid en maakt het tot één van de meest gewilde bestemmingen in India. 

Mahabadhi tempelcomplex: gratis inkom, camera Rs. 100/€ 1,15
Het Mahabodhi tempelcomplex is één van de vier heilige plaatsen die verband houden met het leven van Lord Buddha en in het bijzonder met het bereiken van de verlichting. De eerste tempel werd gebouwd door keizer Asoka. Het is één van de vroegste boeddhistische tempels volledig in baksteen gebouwd en hij is nog altijd intact. Hij stamt uit de late Gupta-periode. 

Het huidige complex omvat de 50 meter hoge tempel Vajrasana, de heilige Bodhiboom en zes andere heilige plaatsen van Boeddha's verlichting, omgeven door talloze oude votiefstoepa's. Het is ook een uniek eigendom met betrekking tot de gebeurtenissen die verband houden met de tijd dat Lord Boeddha daar doorbracht. De muur van de hoofdtempel is gemiddeld 11 meter hoog en gebouwd in de klassieke stijl van de Indiase tempelarchitectuur en is versierd met kamperfoelie en ganzenmotief. Erboven zijn een reeks nissen met afbeeldingen van Boeddha. Verder zijn er lijstwerk en Chaitya-nissen en ook de kromlijnige Shikhara of toren van de tempel, met daarboven amalaka en kalasha (architectonische kenmerken in de traditie van Indiase tempels). Op de 4 hoeken van de borstwering staan 4 beelden van Boeddha.

De belangrijkste van de heilige plaatsen is de gigantische Bodhiboom, waaronder Boeddha zijn eerste week doorbracht en zijn verlichting had. Het geloof dat Boeddha op deze specifieke plek de verlichting bereikt had, is door de traditie bevestigd en wordt nu Bodhgaya genoemd, dit is de hoogste waarde voor de wereld. Boeddhisten van over heel de wereld vereren tegenwoordig als het heiligste boeddhistische bedevaartsoord ter wereld.

Met een rolstoel kan je bijna overal komen (95%) en alles tot in de puntjes observeren. Het was soms even wachten om ergens te geraken door de grote aanwezige mensenmassa. Vooral in de buurt van de Bodhiboom was het voetje voor voetje aanschuiven. Het merendeel van de bezoekers komt op die plaats echt tot rust en de boeddhisten blijven hier langer om te kunnen mediteren. Er is nochtans een grote lege ruimte voor meditatie voorzien.

Daibutsu, the Great Buddha Statue (Groot Boeddhabeeld)
Het grote Boeddhabeeld, dat in meditatiehouding (dhyana mudra) zit, werd gebouwd door de Daijokyo sekte van Nagoya, Japan. Het Boeddhabeeld is 20 meter hoog en gemaakt uit blokken roze chunarsteen. De lotus waarop hij zit is van dezelfde steensoort maar gele en het voetstuk van rode chunarsteen.

Het werk werd uitgevoerd door Shri Ganpathy Sathpathy van het Mahabalipuram-atelier en Shri Rishikesh Das-Gupta uit Calcutta en duurde vier jaar. De XIV Dalai Lama leidde de inauguratieceremonie. 
Het groot Boeddhabeeld staat in een tuin op het einde van Temple Street en wordt omgeven door kleinere beelden van de tien belangrijkste discipelen van Boeddha, vijf aan elke kant.

Royal Bhutan Monastery is een prachtig boeddhistisch klooster. Het bevat belangrijke voorbeelden uit het leven van Gautama Boeddha. De koning van Bhutan liet dit klooster bouwen als eerbetoon aan Lord Boeddha. Het klooster maakt indruk door zijn prachtige architectuur, zijn sereniteit en het 2 meter hoog standbeeld van Boeddha in het klooster. Op zoek naar eeuwige vrede bezoeken mensen over heel de wereld dit klooster. Boeddhisten geloven dat de spirituele zoektocht van monniken de hele gemeenschap ten goede komt en dat hun rituelen welvaart en bescherming brengen. Er is een vrij hoge trap bij de inkom.

Indosan Nippon Japanese temple staat op 500 meter van het Grote Boeddhabeeld. Het staat naast de Royal Bhutan Monastery en is één van de beroemde tempels in Bodhgaya en één van de must-see plaatsen in Bodhgaya. De Indosan Nippon Japanese tempel is gebouwd met de hulp van internationale boeddhistische gemeenschappen. De tempel staat bekend om zijn unieke en voortreffelijke Japanse architectuur en is een perfect voorbeeld van boeddhistische tradities en cultuur. De muren van de tempel zijn versierd met inscripties van de leer van Boeddha. De galerij van de tempel herbergt Japanse schilderijen, die belangrijke gebeurte-nissen uit het leven van Boeddha uitbeelden. De tempel toont de aanwezigheid van het boeddhisme in de Japanse cultuur.

Tibetaanse tempel is een religieus centrum verfraaid met Tibetaanse geschriften en veel boeddhistische symbolen. Deze tempel in de buurt van de Mahabodhi tempel heeft om enkele van zijn speciale redenen een ander beeld uitgevouwen. Er is een 10 meter hoog Dharma-chakra, die geverfd is in goud en rode kleuren. Mensen zijn ervan overtuigd dat door dit wiel drie maal van links naar rechts te draaien, men bevrijd wordt van alle zonden die men begaan heeft. De sfeer van de Tibetaanse tempel is vrij rustig en mensen doen hier ook hun spirituele oefening. 

Wat Thai Bodhgaya is een Thais klooster op 700 meter van de Mahabodhi tempel. Hij staat in de buurt van Maya Sarovar en is één van de prachtige kloosters in Bodhgaya. Het Thaise klooster werd opgericht door de Thaise regering op verzoek van de voormalige premier Jawaharlal Nehru om de relatie tussen de twee landen te versterken. Het werd gebouwd met het idee om de filosofieën van het boeddhisme onder de massa te verspreiden. Het is de enige Thaise tempel in India. Het is een plaats van rust en sereniteit en ideaal voor personen die op zoek zijn naar troost en naar een pauze in het alledaagse leven. 
Bekend om zijn uitzonderlijke architectuur en verbluffende schoonheid, lijkt Wat Thai Bodhgaya opvallend veel op de tempels in Bangkok, hij is rijkelijk verguld en zeer decoratief. Het wordt beschouwd als één van de mooiste kloosters van Bodhgaya. Het heiligdom van de tempel herbergt een prachtig bronzen beeld van Lord Boeddha. In de tuin is onlangs een 25 m hoog beeld van Boeddha gebouwd. 

De tempels die we buiten de grote Mahabodhi tempel bezochten staan allen in de directe omgeving. Op de baan staan allerlei stalletjes, waar je religieuze artikelen en een varia aan prularia kunt aanschaffen. Afdingen is de boodschap, om uiteindelijk op een reële aankoopprijs te komen. In de late namiddag lieten we de religieuze plaatsen voor wat ze zijn, kozen een degelijk restaurant in Bodhgaya en genoten er samen met Bir en Paramesh van een voortreffelijke maaltijd, waarna we naar het hotel terug keerden.
De ganse dag liet de zon zich van haar beste kant zien. Het was gewoon zalig.

Zondag 05/02

Bodhgaya-Patna 127 km

Vermits we onderweg niets gepland hadden, namen we de tijd om in Bodhgaya te vertrekken. We stopten in een klein dorp bij een boerderijtje, waar koeien vrij rondliepen en kinderen in de vrije natuur speelden. Mannen waren er niet te zien, vrouwen hielden zich voornamelijk bezig met het maken van koeienvlaaien, die ze ordelijk op grote stapels legden om te drogen. Goedgezind en lachend troepten ze samen en poseerden gewillig voor een foto.

Toen we het dorp achter ons lieten, kregen we na enige tijd problemen op de baan. Ellenlange files begonnen zich te vormen, er was geen doorkomen aan. Tot er plots beweging kwam in de lange rij auto's en we de rit naar Patna konden verder zetten na meer dan een uur oponthoud en aanschuiven. 

Patna S.S.
Golghar is een enorme bijenkorfvormige structuur ooit bedoeld als graanschuur en het landmark van Patna.
Inkom Rs.20/€ 0,23 p/p zonder onderscheid tussen een buitenlandse toerist/Indiër.
Voorheen kon je Golghar beklimmen via de 145 treden eromheen. De graanschuur was bedoeld om het voortdurend voorkomen van hongersnood in deze provincies te vermijden. 
Voor de veiligheid is de trap nu afgesloten. Je kunt er alleen nog naar kijken. Rondom Golghar is een mooi park aangelegd met goede paden. Er is ook een openbaar toilet, uit nood-zaak maakte Marie-Claire er gebruik van. Het is niet echt netjes, maar nood breekt wet. Het terrein is volledig vlak, bij de inkom is het iets moeilijker. De stoeprand is zeker 30 cm, wat met een rolstoel geen gemakkelijke opgave is, om erop te komen. Gelukkig is er altijd wel volk genoeg om een handje toe te steken.

Na een kort bezoek aan Golghar werd het tijd om iets tussen de kiezen te steken. Bir en Paramesh zochten een klein restaurantje op voor hun lunch, wij hielden het bij enkele bananen en wat koekjes. Dan verlieten we stilaan de stad om de luchthaven van Patna op te zoeken.
Aan de luchthaven namen we afscheid van Bir, onze trouwe en gedienstige chauffeur, en gingen inchecken voor de vlucht Patna-Bangalore met Indigo Airlines. Dit verliep vlot en de security was een fluitje van een cent. Het aan boord gaan is op een voor ons nooit geziene manier gebeurd. Via een zigzag hellend vlak reden de assistenten mij naar boven aan de achteringang van het vliegtuig en zetten mij neer op de achterste rij. Het is een simpele, goedkope en veilige manier van werken. We verlieten Patna op het gestelde uur en landden in Bangalore na een vlucht van 2 uur. 

Na het ophalen van de bagage, werd de uitgang opgezocht, Paramesh had bij aankomst een vriend gebeld om ons met zijn wagen op te halen voor vervoer naar het gereserveerde hotel in Bangalore. We namen afscheid van Paramesh en installeerden ons in het hotel voor enkele nachten. Vermits het reeds vrij laat was, spoedden wij ons naar het restaurant om toch iets te eten. De ganse dag scheen de zon weer overvloedig, het was zalig.

Maandag 06/02

Bangalore

Na het ontbijt werden we opgehaald door Paramesh, om de ganse dag met zijn familie door te brengen en herinneringen van over 20 jaar terug op te halen. Twintig jaar terug leerden we Paramesh kennen als onze chauffeur voor een rondrit in Zuid-India. Om bij hem binnen te gaan, werd de hulp ingeroepen van enkele stoere buren. Paramesh woont op de eerste verdieping en er is geen lift. Tijdens ons bezoek aan het gezin liepen enkele andere familieleden van Paramesh binnen. In de late namiddag kwam Jyothi, zijn vrouw, terug van haar werk, naar de avond toe startte Paramesh in de kleine keuken met het avondeten voor ons. Zij zelf aten wel het resterende op. Hij had geen moeite of kosten gespaard om een lekker maal te bereiden. Hij had vis gekocht en die gebakken samen met frieten. Het was niet echt speciaal maar hij had zijn best gedaan. Als wij zowat uitgepraat waren, verlieten we het pand om met dezelfde persoon van deze morgen naar het hotel terug te keren. Van het mooie weer hebben we van-daag weinig gezien, we zaten de ganse dag binnen.

Dinsdag 07/02

Bangalore

We hadden met Paramesh afgesproken om vandaag nog eens een kleine sightseeing te doen van zijn stad. Na het ontbijt stond hij met een chauffeur paraat om op verkenning te gaan. We startten met het spectaculaire gebouw Vidhana Soudha, waarin een aantal overheidsdepartementen zijn gehuisvest. Het is niet te bezoeken, je kunt alleen van achter de hoge omheining bewonderen, het is een prachtig gebouw. Links van het gebouw staat op een sokkel een stand-beeld van Pandit Nehru en rechts ervan ook opeen sokkel een zittend beeld van Mahatma Gandhi.

De Bull Tempel, ook bekend als de Nandi tempel, is één van de oudste tempels in Bangalore. De tempel wordt in de volksmond door de plaatselijke bevolking Dodda Basavana Gudi genoemd en is de grootste tempel ter wereld gewijd aan Nandi. Nandi, de stier, is het rijdier van Lord Shiva en de beschermgod van Lord Shiva's verblijfplaats Kailashagiri. Op het terrein van de Bull tempel is er ook een prachtige tempel van Ganesh, de geliefde zoon van Shiva. Een interessant feit over deze tempel is, dat het beeld van Ganesh volledig van boter is gemaakt. Er is circa 110 kg boter nodig om dit artistieke beeld te maken. Elke vier jaar wordt er een nieuw beeld gemaakt.

Lalbagh Botanical Garden is de thuisbasis van meer dan 1.800 soorten tropische en subtropische planten, struiken en bomen. Het is de groene long van Bangalore. Hier kan je ontsnappen aan de betonnen jungle van de stad. Lalbagh Glass House is geïnspireerd op Crystal Palace in Hyde Park in Londen. Het glazen huis is de belangrijkste attractie voor bezoekers, maar is slechts open bij exposities van bloemen, voornamelijk orchideeën en planten. Lalbagh Lake is een groot meer in het zuidelijk deel van het park, compleet met wandelpaden, een brug en een kleine waterval. 

Het paleis van Tipu Sultan is een elegant gebouw van de voormalige heerser van Mysore. De buitenkant lijkt een fort en is prachtig, net zoals het interieur. We hebben het deze keer alleen van op afstand gezien. Het bezoeken deden we de eerste keer dat we in Bangalore waren.

De ganse dag genoten we nogmaals van een stralende zon.

Woensdag 08/02

Bangalore-Mumbai (vlucht)

Na het ontbijt kwam Paramesh Marie-Claire ophalen om ee stapje in Bangalore te zetten. Van de receptie kregen we toestemming om de kamer te houden tot 14u, dan konden we ons gereed maken om te vertrekken naar de luchthaven voor de vlucht naar Mumbai. De twee namen de metro om van Bangalore een laatste blik op te vangen. Het was niet echt speciaal. Bij haar terugkomst werd de bagage gereed gemaakt, de receptie verwittigd en een taxi besteld bij Uber voor vervoer naar de luchthaven. Na enkele minuten stopte een taxi voor de deur. De korte rit kostte ons Rs. 300/€ 3,45 en we waren in geen tijd waar we zijn moesten.

Het inchecken verliep vlot, maar we moesten wachten op assistentie. Dat duurde tijd over tijd en als de man opdook, was het een hele rompslomp bij de security, die mannen strubbelden tegen. Ik kon niet voorbij de security in mijn rolstoel, er werd een ander exemplaar voorgere-en, waarin ik moest plaats nemen. Iets wat ik pertinent weigerde, na een lange woordenwisseling was het plots in orde en kon ik in mijn rolstoel door zonder verdere controle.
Tegen de tijd van boarding verschenen twee assistenten en namen me mee naar het vliegtuig op de tarmac. Ik werd dan in mijn rolstoel de trap opgedragen, maar nu werd het moeilijk voor de twee. Een smal stoeltje was er niet en de rolstoel kon het gangpad niet in. Gelukkig was onze plaats op de eerste rij. De assistenten hebben gezweet om mij op mijn plaats te tillen, maar ik zat. Bijna onmiddellijk daarna werd de deur gesloten en zette het toestel zich in beweging en reed naar de startbaan voor vertrek. De vlucht verliep vlekkeloos en na een kleine twee uur stonden wij in Mumbai. Na het ophalen van de bagage werd aan de taxistand een rit naar het hotel Fairfield by Marriot betaald en gevraagd ons ernaartoe te voeren. De rit kostte Rs.1.000/€ 11,50.

Het inchecken in het hotel was zo geklaard, we konden naar de kamer en direct daarna naar het restaurant. Het was bijna sluitingstijd, een soepje met brood ging er vlot in, waarna het bedtijd werd. Het was weer een zonovergoten dag, we hebben er weinig van genoten omdat we veel binnen zaten.

Donderdag 09/02

Mumbai

We bestelden in het hotel een taxi om ons naar de Gateway of India in Mumbai te brengen. De taxi moest een eind er vandaar stoppen, hij kon en mocht niet verder. Dan maar te voet naar de grote poort, waar we info inwonnen over het aankopen van tickets voor de ferry naar de Caves op Elephanta Island. Tickets konden we in de buurt van de ferry aanschaffen. Ferry naar Elephanta Island Rs. 260/€ 2,99 p/p H/T. De vertrekuren van de ferry in Mumbai zijn van 9u als eerste en de laatste om 15.30u. De terugkomst van het eiland is als eerste om 12u en de laatste afvaart op het eiland is om 17.30u. De overvaart duurt +/- 1u.
Wanneer het inschepen van start ging, was het dringen en wringen om een plaatsje te bemachtigen. Als de massa aan boord was, kwam ik aan de beurt en vermits het inschepen via treden verloopt, was het niet zo simpel mij in mijn rolstoel aan boord te hijsen. Ik ben er veilig geraakt.
Na de overtocht speelde hetzelfde tafereel zich af en pas als iedereen van boord was startte de klus om mij veilig aan land te brengen. Eens op het eiland heb je een lange weg af te leggen om de grotten te bereiken. 

Er is ook een treintje dat op en af rijdt naar de grotten. We legden het traject naar de grotten te voet af, maar het was bijna niet te doen. Het pad is geplaveid met ruwe kasseien met brede voegen. Marie-Claire had last in haar armen en mijn voeten schoven regelmatig van de voet-steunen. We hebben het gehaald maar zouden terugkeren met het treintje. 
Treintje naar Elephanta Caves H/T Rs. 15/€ 0,17 per rit en p/p
Inkom Caves: Rs. 600/€ 6,90 p/p voor rolstoelgebruikers lukt het niet door de vele treden.
De Elephanta Caves bestaat uit zeven uit de rotsen gehouwen grotten op het eiland Elephanta of Gharapuri, ("de stad van de grotten"), net buiten de haven van Mumbai. Het eiland werd bekend als Elephanta door de enorme uit de rotsen gehouwen olifant, die vroeger op de zuidelijke oever van het eiland stond. 

Grot 1 is verreweg de belangrijkste en beroemdste grotten van alle grotten op het eiland.
Grot 2 bestaat uit een portiek met vier pilaren, met daarachter twee kleine cellen.
Grot 3 heeft een langwerpige hal met zes pilaren en drie cellen die in de achterwand uitgehakt zijn.
Grot 4 is vergelijkbaar met grot 3, ze heeft een grote veranda en een heiligdom met een lingam. Het heiligdom wordt geflankeerd door bewakers, momenteel in zeer slechte staat.
Grot 5 is een onvoltooide opgraving. Je kunt vaststellen dat er misschien een fout in de rots gevonden is, waardoor verdere werkzaamheden onmogelijk werden.
Grot 6 is heerlijk rustig. Je bent er misschien de enige persoon. Weinigen wagen zich zo ver. 
Grot 7 is vrij goed verborgen en gemakkelijk te missen, omdat het pad eigenlijk over het dak van de grot gaat. Deze grot is ook nog niet voltooid.

Marie-Claire is alleen op stap gegaan naar en in de grotten. Door de vele treden lukken de grotten niet met een rolstoel, het is jammer. Ik wachtte in de schaduw op de hereniging en sloeg de vele bezoekers en de agressieve apen gade. Marie-Claire heeft met volle teugen genoten van de prachtig uitgehouwen beelden.
Terug aan land bezochten we het overbekende Taj Mahal Hotel. De ganse benedenverdieping hebben we kunnen bewonderen tot aan het zwembad toe. Het is gewoon een prachtig gebouw. Bij het buitengaan vroegen we aan een bediende naar een taxi. De man was zo vriendelijk een eind mee te gaan en een taximan aan te spreken. Zijn wagen was meer een wrak met versleten zetels, maar we konden naar het hotel. De man kwam met ons een prijs overeen van Rs. 1.250/€ 14,37 voor de rit die bijna twee uren in beslag nam.
De ganse dag scheen de zon overvloedig bij 32°.

Vrijdag 10/02

Mumbai-Dubai-Brussel

Na een vroeg ontbijt bestelden we tegen 8.15u een Uber taxi voor transport naar de internationale luchthaven van Mumbai. De rit duurde circa 20 minuten en kostte Rs. 254/€ 2,92
We konden naar de incheckbalie, waar het inchecken heel vlot verliep. De security was geen probleem, nu was het aftellen naar de boarding. Goed op tijd verschenen twee assistenten en namen ons mee om in te schepen. We kregen een goede plaats toegewezen en konden aan de vlucht naar Dubai beginnen. Na een drietal uren landden we in de Emiraten, waar we een transfertijd van 2 uur hadden. De assistentie werkt hier prima en ze verzorgden ons zoals het hoort. Tegen boardingtijd waren zij er terug, namen ons mee en deden het nodige om mij op mijn plaats te deponeren. Stipt op tijd verlieten we Dubai en na een voortreffelijke vlucht van 6 uur landden we in Brussel om 18.25u. Na het ophalen van de bagage, werden we naar de uitgang geleid waar de taxichauffeur ons stond op te wachten. Op een goed uur waren we thuis na een geslaagde reis waarop we veel nieuws beleefd hebben.

Praktische informatie

 

• Periode

15/01-10/02/2023

• Traject

Brussel, Dubai, Mumbai, Nashik, Maheshwar, Mandu, Ujjain, Bhopal, Sanchi, Pachmarchi, Jabalpur, Khajuraho, Orchha, Gwalior, Allahabad, Varanasi, 
 Bodhgaya, Patna, Bengaluru, Mumbai, Dubai, Brussel

• Transport

Vluchten

15/01 Brussel-Dubai 14.55u-00.25u, vluchtduur 6.30u
 Vlucht uitgevoerd door Emirates met Boeing 777-300ER
16/01 Dubai-Mumbai 03.55u-08.25u, vluchtduur 3.00u
 Vlucht uitgevoerd door Emirates met Boeing 777-300ER 
05/02 Patna-Bangalore 17.45u-20.25u, vluchtduur 2.40u
 Vlucht uitgevoerd door Indigo Airlines met Airbus A320, vluchtnr.
08/02 Bangalore-Mumbai 18.00u-19.50u, vluchtduur 1.50u
 Vlucht uitgevoerd door Go First met Airbus A320, vlucjtnr. 
10/02 Mumbai-Dubai 10.25u-12.10u, vluchtduur 3.00u
 Vlucht uitgevoerd door Emirates met Boeing 777-300ER, vluchtnr. EK505 
10/02 Dubai-Brussel 14.05u-18.25u, vluchtduur 6.30u
 Vlucht uitgevoerd door Emirates met Boeing 777-300ER, vluchtnr. EK181 

De internationale vluchten met Emirates boekten we bij reisbureau Connections.
Emirates deed zijn uiterste best om het ons zo aangenaam mogelijk te maken. De service aan boord was prima. Over de zitplaatsen op de vluchten mochten we zeker niet klagen.
Heen en terug naar de bestemming met het vliegtuig kostte € 432,91 voor de vlucht, 343,09 aan taksen en 19 euro dossierkosten: totaal € 795,00 per persoon.

Vervoer ter plaatse
We boekten een wagen (Toyota Innova Crysta SUV) met chauffeur voor € 1.980 voor 21 dagen 
bij India Highlights, UG-53, Palika Place Panchkuia Road Delhi,
near R.K. Metrostation, New Delhi
Tel. +91/112.334.1014 GSM: + 91/981.123.1248 Website: www.indiahighlights.in 
Contactpersoon en eigenaar: Khem Singh
Inbegrepen in de prijs: verbruik (diesel), parkings, tol, slapen en maaltijden chauffeur en 4 dagen extra (Delhi-Mumbai 2 dagen en Patna-Delhi 2 dagen). De chauffeur was Bir Singh waarover we niets dan lof kunnen vertellen.

Taxi in Bangalore
6/2 Taxi luchthaven Bangalore - hotel Rs. 2.100/€ 24,14
6/2 Taxi H/T Paramesh/Hotel Rs. 1.200/€ 13,79
7/2 Taxi S.S. Bangalore + parking Rs. 2450/€ 28,16
8/2 Metro 2 x Rs. 70/€ 1,61
8/2 Tuk-tuk Rs.30/€ 0,34
8/2 Taxi Hotel - Luchthaven Bangalore Rs. 1.900/€ 21,84
8/2 Taxi Luchthaven - Hotel Mumbai Rs. 1.000/€ 11,49
9/2 Taxi Hotel - Gateway of India Rs.1.510/€ 17,36
9/2 Ferry H/T Elephante Island Rs. 260/€ 2,99 p/p
9/2 Taxi Taj Mahal Hotel - Hotel Rs. 1.250/€ 14,37
10/2 Taxi Hotel - Luchthaven Mumbai met Uber Rs. 254/€ 2,92

• Handbagage

De regels voor de handbagage zijn nog steeds dezelfde. Dus nog altijd geen vloeistoffen, gels, pasta's, zalfjes en scherpe voorwerpen zoals nagelknippers, knipmessen en schroevendraaiers in je handbagage stoppen. Zulke zaken horen in de bagage die je incheckt.  Op sommige luchthavens word je van kop tot teen gecontroleerd.

• Als rolstoelgebruiker

Om onverwachte kleine problemen te verhelpen aan je rolstoel, neem je best wat herstelmateriaal zoals enkele sleutels, schroevendraaier (klein formaat) met bits. Die zaken steek je best niet in de handbagage maar in de bagage die je incheckt. Op mijn rolstoel zitten reeds jaren krypton banden  (volle banden), daardoor is het probleem met platrijden van de baan. Het is in ieder geval een zorg minder. Op mijn nieuwste rolstoel zijn de kleine wieltjes vooraan met volle velgen en dikkere bandjes gemonteerd.

• Geldzaken

Het leven is er veel goedkoper dan in België. Logies in betere hotels is vrij duur volgens de normen van het land. In India is het gebruikelijk een fooi te geven. Meestal is het in de rekening verwerkt, als dit niet het geval is, is het gebruikelijk 5 tot 10% fooi te geven.

We betaalden met MasterCard en cash voor kleine uitgaven. De munteenheid in India is de Indische roepie (rupee, Rs), schommeling volgens US$, 1 euro = +- 87 Rs.

• Inreisvoorwaarden 

Paspoort en toeristenvisum. 
Voor een visumaanvraag heb je een visaform nodig dat je kunt downloaden op de website van de ambassade van India.
Verder: paspoort + kopie, identiteitskaart + kopie van de twee zijden, een kopie van de pasfoto. 
Ons kostte het visum € 24,08 + 25,87 = 49,95 p/p

• Reisverzekering 

De reisverzekering van VAB/VTB kost € 125,00 voor een jaar gezinspolis zonder wagen. Het ziekenfonds betaalt geen medische kosten meer via Eurocross buiten de Europese Gemeenschap sinds 1 januari 2017.

• Veiligheid 

India is een vrij veilig land.
Belangrijke telefoonnummers
Algemeen alarmnummer: 112, politie: 100, Ambulance: 102, Brandweer: 101

• Gezondheid 

Op vlak van gezondheid zijn zorgen niet nodig. Heb je toch even een probleem met je gezondheid, dan wordt geprobeerd je goed op te vangen en te verzorgen zeker in de steden. 
VAB vergoedt alles na afleveren van de nodige bewijsstukken. Het duurt enkele weken eer het dossier is afgehandeld, maar er is een grote tussenkomst. 
Vaccinaties voor India kunnen nuttig zijn. Raadpleeg hiervoor de huisdokter of het Tropisch Instituut in Antwerpen.

Water uit de kraan is niet veilig. Koop dus altijd water in afgesloten flessen. Zo heb je minst kans op ongemakken zoals diarree. 
In de grote steden heb je ziekenhuizen. De zorg voldoet echter niet aan de Westerse standaarden. Het meest voorkomende ongemak is diarree. Ook Hepatitis A en B komt veel voor. Laat je hier dus tegen inenten. Daarnaast komt malaria, dysenterie, cholera en Dengue-koorts voor in India. Bereid je hier dus goed op voor en neem voldoende medicatie, ontsmettingsstof en verband mee. Een DTP-prik (Difterie, Tetanos, Polio) is bijna een must en is 10 jaar geldig

• Klimaat 

November, december, januari en februari zijn de de beste maanden om naar Centraal- India te reizen. Hiermee vermijd je de extreem hete maanden en de maanden met veel neerslag. 
De eerste dagen van onze reis was het fris 's morgens en 's avonds met overdag veel zon. Naarmate we meer zuidelijk gingen, beterde het zienderogen en kregen we ganse dagen een azuurblauwe hemel met veel zon.

• Tijdzone

In India is het in onze wintertijd 4.30 uur later dan in de Benelux. In de zomertijd is het er 3.30 uur later. India heeft geen verschil in zomer- of wintertijd.

• Elektriciteit

 De netspanning in India is 230 Volt. Stopcontacten kunnen verschillen met de onze. Een verloopstekker kan nuttig zijn. Wij hebben er geen probleem mee gehad, de verloopstekker hadden we niet nodig. 

• Taal

Hindi is de officiële taal in India. Daarnaast worden ook een aantal andere talen gesproken. In de toeristische sector kan je ook in het Engels geholpen worden.

• Waardering

Deze reis was voor ons een meevaller qua cultuur. 

Enkele gegevens over onszelf
Wij zijn Jozef Somers en Marie-Claire Meesemaecker
Engelsenlaan 185, 9600 Ronse
Telefoon: 055/31.55.73
E-mail: somers.jozef@skynet.be en somersjozef@outlook.com
Andere reizigers mogen gerust contact opnemen. Als andersvalide en persoon op rust ben ik meestal thuis. Mijn spraak wordt niet altijd door iedereen verstaan, daarom is het aangewezen ons te contacteren na 18u. Marie-Claire kan dan geïnteresseerden te woord staan. Een andere mogelijkheid is vooraf een dag en uur af te spreken via mail.

Logies: ligging, toegankelijkheid en prijs 

De gegevens van het logies tellen voor iedereen. Daarbij geef ik de toegankelijkheid, die be-doeld is voor minder mobiele mensen en rolstoelgebruikers, die nog uit hun rolstoel kunnen en die met de hulp van een vaste steun nog enkele stappen kunnen zetten. Het vergrote deel van hotels of guesthouses waar wij verbleven heeft minstens 1 kamer met aangepaste badka-mer en de meeste bedden zijn vrij hoog. Als je wil zeker zijn over zulke kamer te kunnen be-schikken, doe je er best aan met het logies in kwestie telefonisch contact op te nemen en je wensen voor te leggen. 
In de hotelbesprekingen hieronder geef ik ook mijn persoonlijke waardering (score op 5)

• Hotel Courtyard by Marriott *****, Mumbai-Agra Nat. Hway, near Mumbai Naka, 

 Renuka Nagar, Nashik, Maharastra, India (waardering 5/5)
 Website: www.marriott.com Tel.: + 91/253.656.6555

Het logies ligt in het centrum van Nashik. Bij de ingang ligt naast de trap een hellend vlak. In de ruime kamer hadden we een breed dubbel bed, airco, ijskast en safe. De badkamer was goed aangepast en omvatte een lavabo, een verhoogd toilet met 2 beugels en een inloop-douche met losse sproeier. We hadden er niet gereserveerd, maar in het Kewal Hotel lukte het niet, ondanks goed aangegeven op Booking.com. We betaalden er Rs. 7.616/€ 88,41 met MasterCard, taksen en een goed ontbijt inbegrepen. 

• MPT Narmada Resort, Sahastradhara Rd. Near Kaleshwar Mandir, Maheshwar, Mad-hya Pradesh, India Website: www.mptdc.com E-mail: maheshwar@mp.gov.in 3/5

Tel.: + 91/788.010.8546 GSM: + 91/788.010.8546 

Het logies ligt in het centrum van Maheshwar. Bij de inkom zijn enkele treden. In de kamer hadden we een breed dubbel bed en een fan. De badkamer omvatte een lavabo, een laag toilet zonder beugels en een primitieve open douche. India Highlights betaalde er voor ons € 45,00 taksen en ontbijt inbegrepen. Het restaurant van het logies is zuiver vegetarisch en alcohol is er taboe.

• MPT Malwa Retreat, Near Sagar Lake, Roopmati Rd. Mandu, Madhya Pradesh, India

 E-mail: mretreatm@mptstdc.com Tel.: + 91/729.226.3235 3/5

Het logies ligt in het centrum van Mandu. Je komt in de kamer na een klein opstapje. In de kamer hadden we twee bedden, een fan en een ijskast. De kleine badkamer met smalle deur stelde niet veel voor. Er was een lavabo, een gewoon toilet zonder beugels en een simpele in-loopdouche met vaste sproeier. Warm water was ver te zoeken. India Highlights betaalde er voor ons € 45,00 taksen en een pover ontbijt in een kil vertrek inbegrepen.

•  Hotel Anjushree, 72 Goyalakhurd, Indore Rd. Ujjain, Madhya Pradesh, India 4/5 

 Website: www.anjushree.com E-mail: reservations@anjushree.com 
 Tel.: + 91/747.709.9111 GSM: + 91/997.772.2111 en + 91/997.770.0111

 Het hotel ligt aan een uitvalsweg van Ujjain. Je komt erin zonder drempel. De kamer was vrij ruim en had twee bedden, airco en een ijskast. De badkamer viel best mee. Er waren twee lavabo's, een verhoogd toilet zonder beugels en een douchecabine met losse sproeier. We boekten er niet, het gereserveerde logies kon niet met een rolstoel. We betaalden er met Mas-terCard Rs. 5.000/€ 58,09 taksen en ontbijt inbegrepen. Je moet er hemel en aarde verzetten om toast, boter, een omelet en jam te krijgen. Het ontbijt is vooral op Indiërs gericht.

•  Pride Hotel Bhopal, Kolar Road, Nayapura, Bhopal, Madhya Pradesh 5/5

 Tel.: + 91/75.5351.6366 
 Website: www.pridehotel.com E-mail: reservations.bhopal@pridehotel.com 

 Het hotel ligt in het centrum van Bhopal. Je komt erin zonder drempel, verder is het vlak tot bij de liften. In de ruime kamer hadden we twee bedden, airco, een ijskast en een safe. In de deels aangepaste badkamer was een lavabo, een verhoogd toilet zonder beugels en een inloopdouche met vaste sproeier. We boekten het hotel via Booking.com en betaalden ter plaatse cash Rs. 12.318/€ 141,59 voor twee nachten, taksen en ontbijt inbegrepen. We betaal-den noodgedwongen cash, hun bakje van de bank deed het niet.

•  WelcomHeritage Golf View, Mahadev Road Pachmarchi, Madhya Pradesh 5/5

 Tel.: + 91/911.117.7793 Website: www.welcomheritagehotels.in 
 E-mail: holidays@welcomheritagehotels.in 

 Het logies ligt op een groot domein buiten het centrum van Pachmarchi. Aan de kamer wa-ren een zevental treden. Er werd hulp geboden om erin te komen. De kamer was vrij ruim en had een rustiek interieur. De badkamer kon ik moeilijk bereiken door de te smalle deur. We boekten het logies via Booking.com en betaalden ter plaatse Rs. 6.720/€ 78,14 met Master-Card voor 1 nacht, taksen en een simpel ontbijt op de kamer inbegrepen. We kozen voor deze overnachtingplaats, het was het beste voorhanden in deze regio.

•  Kalchuri Residency ***, Railway Station Road 2, opp. Circuit House, Prestige Town, 

 South Civil Lines, Jabalpur, Madhya Pradesh, India 3/5
 Tel.: + 91/761.267.8491 

 Het logies ligt in een buitenwijk van de stad. Je komt erin zonder drempel. We hadden een ruime kamer met een breed dubbel bed, airco, fan en een ijskast. In de grote badkamer was een lavabo, een gewoon toilet zonder beugels en een open douche met vaste sproeier en een stoel. De kamer in het ouder deel van het hotel rook vernuft, waarschijnlijk te weinig verlucht. India Highlights betaalde er voor ons € 45,00 taksen en ontbijt inbegrepen.

•  Hotel Isabel Palace, Main Temple Road, Khajuraho, Madhya Pradesh, India 5/5 

 Tel.: + 91/768.627.4770 GSM: + 91/989.316.3287 en + 91/998.129.5738
 Website: www.hotelisabelpalace.com E-mail: hotelisabelpalacc@gmail.com 

 Het hotel ligt net buiten de bebouwde kom van Khajuraho. Bij de inkom zijn een drietal treden, hulp werd telkens spontaan geboden. We hadden een heel ruime kamer op het gelijk-vloers met twee bedden, airco, fan en ijskast. In de badkamer was een lavabo, een toilet met verhoging en twee beugels en een inloopdouche met vaste sproeier. We boekten het logies via Booking.com en betaalden ter plaatse met MasterCard Rs. 8.205/€ 94,26 voor 2 nachten, tak-sen en ontbijt inbegrepen. Het is een aanrader in Khajuraho, je verblijft er als in familiever-band. Minpunt is het restaurant op het verdiep en er is geen lift.

• Hotel Nataraj Sarovar Portico, Station Rd., Civil Lhines, Jhansi, Uttar Pradesh 5/5

 Tel.: + 91/756.580.2271 GSM: + 91/510.233.0800 Website: www.natarajsarovar.com 
 E-mail: fom@natarajsarovar.com 

 Het hotel ligt in volle centrum van Jhansi. Je komt erin zonder drempel. We hadden een vrij ruime kamer met een breed dubbel bed, airco, een ijskast en een safe. De badkamer om-vatte een lavabo, een gewoon toilet zonder beugels, een haardroger en een inloopdouche met losse sproeier. Een plastieken stoel werd gevraagd voor in de douche. Wij boekten het hotel via Booking.com en betaalden ter plaatse met MasterCard Rs. 5.442/€ 63,28 per nacht, taksen en ontbijt inbegrepen. 

• Hotel Radisson Gwalior, Plot No 13-14, behind Sada Office, City Center, Gwalior 3/5 

 Tel.: + 91/ 751.710.5555 en + 91/928.500.7691 Website: www.radissonhotels.com 
 E-mail: delhireservaionscenter@radissonhotels.com en sachin.dhingra@radisson.com 

 Het hotel ligt in het centrum van Gwalior. Je komt erin zonder drempel via een hellend vlak. In de kamer hadden we een breed dubbel bed, airco, een ijskast en een safe. In de kleine badkamer was een lavabo, een gewoon toilet met te hoog geplaatste beugels, een haardroger en een douchecabine met losse sproeier en een vast opklapbaar stoeltje. We boekten het hotel via Booking.com en betaalden ter plaatse met MasterCard Rs. 14.513,38/€ 167,10 taksen en ontbijt inbegrepen.

• Kunjpur Guest House, 328/115 Ashok Nagar, Allahabad, 2/5

 Website: www.kunjpurguesthouse.com E-mail: kunjpurguesthouse@gmail.com 
 Tel.: + 91/933.511.7374 

 Het is een mooi oud gebouw in het centrum van Allahabad. We kregen een kamer op de 1e verdieping zonder lift. De kamer was vrij ruim en had een dubbel bed, airco en fan. Op de ka-mer was lang veel lawaai van de keuken. De badkamer was heel simpel, ik kon er niet in door een te smalle deur. Het avondmaal, dat op het gelijkvloers geserveerd werd, was redelijk. India Highlights betaalde er voor ons € 45,00 voor het verblijf met een simpel ontbijt. Voor we binnen gingen, konden we genieten van de voorbereiding van een huwelijksfeest.

• Hotel Clµarks Varanasi, The Main Rd., Cantonment, Varanasi, Uttar Pradesh 5/5

 Website: www.clarkshotels.com E-mail: reservations@clarkshotels.com 
 Tel.: + 91/542.250.1011

 We hadden een heel ruime kamer met twee bedden, airco, fan en een ijskast. In de badka-mer was een verlaagde lavabo, een verhoogd toilet met te hoog geplaatste beugels, een haar-droger en een inloopdouche met losse sproeier en vast zitje. We hadden er niet gereserveerd, het gereserveerde hotel Temple On Ganges lukte gewoon niet. We betaalden er met Master-Card Rs. 16.800/€ 193,70 voor twee nachten, taksen en ontbijtbuffet inbegrepen. Ik geef een hoge score ondanks dat het hotel grotendeels is uitgeleefd. Er is een dringende renovatie no-dig van de kamers en badkamer.

• The Imperial Bodhgaya ***, Near Airport N.H. Gaya Dobhi Rd., Musatpura, Gaya 

 Tel.: + 91/631.220.0116 
 Website: www.hoteltheimperial.com E-mail: theimperial@vsnl.net 

 Het hotel ligt buiten het centrum bij het binnenkomen van de stad. Je komt erin via een steil hellend vlak aan de zijgevel. We hadden een kamer op het gelijkvloers op het einde van de gang. De grote kamer omvatte twee bedden, airco, fan en een ijskast. In de badkaler was een lavabo, een gewoon toilet met 1 beugel en een inloopdouche met losse sproeier. Een plas-tieken stoel werd gebracht na aanvraag. We boekten het hotel via Booking.com en betaalden ter plaatse Rs.8.960/€ 102,10 met MasterCard. Tot in de late avond en vroeg in de morgen werd er kabaal gemaakt. Ondanks dit ongemak geef ik een score van 5/5.

• Hotel Radisson Bengaluru City Center, Gandaghar Chetty Rd., Ulsoor, Bengaluru 5/5 

 Tel.: + 91/80.2550.8550 Website: www.radissonhotels.com 
 E-mail: delhireservationscentre@radissonhotels.com 
 
 Het hotel ligt in het uitgebreide centrum van nieuw Bangalore, ietwat verdoken achter het Marriott Hotel. Er is een kleine opstap aan de ingang, verder is het vlak tot bij de liften. In de ruime kamer hadden we twee bedden, airco, ijskast, safe en een strijkijzer met bijho-rende strijkplank. In de badkamer was een lavabo, een verhoogd toilet met beugels en een douchecabine met losse sproeier en een vaste douchezit met leuningen. We boekten het hotel via Booking.com en betaalden ter plaatse met MasterCard Rs. 13.806/€ 155,21 per nacht, taksen en een degelijk ontbijtbuffet inbegrepen. Het logies is wat duurder, maar prima voor rolstoelgebruikers. De luchthaven voor binnenlandse vluchten ligt 38km van het hotel verwij-derd en dit is een minpunt.

• Hotel Fairfield by Marriott Mumbai International Airport, Plot No. 16-B, Samhita 5/5 

 Industrial Estate Andheri, Kuria Rd. Mumbai, India 
 Tel.: + 91/22.4193.8000 Website: www.marriott.com 

 Het hotel bevindt zich op een 6-tal km van de internationale luchthaven of op een kwartier met een taxi. Je komt erin via een klein hellend vlak. De kamer is niet al te groot en heeft een gewoon dubbel bed, airco, ijskast, safe en strijkijzer en bijhorende strijkplank. Er is maar 1 kamer met aangepaste badkamer, maar die is dan ook helemaal zoals het moet. We hebben nog maar weinig zulke aangepaste badkamers gehad, met een verhoogd toilet met twee beu-gels, een iets verlaagde lavabo, een inloopdouche met grote vaste plooibare badstoel en een losse sproeier. We boekten het hotel via Booking.com en betaalden ter plaatse met Master-Card Rs. 21.237,64/€ 244,11 voor 2 nachten, taksen en een heel uitgebreid ontbijtbuffet inbegrepen. Het hotel is, ondanks de hogere prijsklasse, een aanrader bij vertrek uit Mumbai.