Marrakech 1999 (Marokko)

- Reisverslag over Marrakech en Essaouira bezocht van 22 tot 29-10-'99.
Opgesteld door Hilde en Piet Duyck-Deruyck
                   Burg. Decoenestraat 10
           8520 Kuurne
           056 72 53 71
           pietduyck@pandora.be

- Aangezien Piet huisman is kan men op elk moment van de dag proberen contact op te nemen om meer te vernemen over dit verslag.  

- Als we spreken van cat. 1, 2, 3 of 4 dan verwijzen we naar het Britse logo-systeem betreffende rolstoeltoegankelijkheid:
             
Cat. 1. Toegankelijk voor individuele rolstoelgebruiker.
Cat. 2. Toegankelijk voor rolstoelgebruiker met begeleider.
Cat. 3. Toegankelijk voor rolstoelgebruiker die enkele stappen
kan zetten en maximaal drie treden kan nemen.
Cat. 4. Niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers.

- Piet is van cat. 3 en gebruikte een gewone rolstoel van 65 cm breed en een zithoogte van 50 cm.

- Sorry als mijn verslag ietwat te weinig tips en teveel "filosofie" (?) bevat maar ons bezoek aan Marokko maakte - vooral voor mij die meer dan 20 jaar in Midden-Afrika woonde - heel wat los want ik voelde me er al na één dag thuis: terug in Afrika! En ik die dacht dat er een zwart en een blank Afrika waren. In elk geval zijn Marokko en Congo ene pot nat. Maar van dat zalig, warm nat waarin men zich baadt en goed voelt.

- De meeste tijd zijn we in Marrakech gebleven en hebben er rondgekuierd, een mooie stad ontdekt, vriendelijke mensen ontmoet en ons afgevraagd waar al die waarschuwingen en vooroordelen vandaan komen. Misschien hebben groepsreis- en autocartoeristen meer aantrekkingskracht op ijverige verkopers maar wij zagen die dagen alleen verkopers die hun waar op dezelfde manier aanprijzen als de Vlaamse marktkramers ("3 meloenen voor 100 frank, madammeke, proef maar ne keer!"). Soit. De mens is nu eenmaal universeel maar naarmate men "beschaafder(?)" wordt evolueert men van "de mens centraal" naar "het geld centraal". We merkten dat de mensen gewoon vriendelijk zijn, altijd bereid tot wat menselijk contact, tot een helpende hand (en we hebben vele keren aangevoeld - en ook soms niet - dat een bakchich/fooi alleen maar zou kwetsen) en dat een lach, een kwinkslag of wat gekscheren daar ook dagelijkse kost zijn.
In die week zijn we maar één wat opdringerig persoon tegengekomen. Ik heb hem toen vriendelijk én beslist gezegd dat we Marokko een prachtig land vinden met vriendelijke, sympathieke mensen en dat we dit beeld zo willen houden. Ik wilde er nog iets aan toevoegen maar toen was ie al weg. Wat in zijn voordeel spreekt. Ligt het soms in de menselijke natuur om één nare ervaring als algemene regel aan te nemen en kregen we daardoor al die waarschuwingen en vooroordelen mee?

- Men kan gerust meerdere dagen - wat we ook deden - in Marrakech toeven want er is heel wat moois te zien: de Saadische graven, het Bahiapaleis, het Dar Si Said museum, enz. Men ziet overal prachtige plafonds, muren, vloeren en deuren, met marmer, mozaiek, sjablonen, heel fijn stucwerk, bewerkt cederhout, enz. Echt de moeite. Hier lag de kiem voor onze reisplannen naar Andalucia met zijn rijk Moors verleden. Er is verder de fameuze Koutoubia, de vestingen en poorten rond de stad, de Majorelletuin, enz. En er is natuurlijk het Jamaa El Fna-plein waar men tijdens de dag en 's avonds moet rondslenteren, iets kopen en wat verorberen. Er zijn de souksteegjes waar marchanderen (dit is immers ingebakken - zoals bij de Nieuwmarkters van Roeselare - in de Marokkaanse leefgewoonten en ook een vorm van sociaal contact) troef is en, maak je geen zorgen, het zijn handelaars, ze zullen je nooit iets onder de prijs verkopen. Het ligt wel anders als je rechtstreeks koopt bij de maker van wat je koopt (zie verder bij pottenbakkersdorp). Behalve de souk-steegjes zijn er ook de andere steegjes waar het dagelijkse leven zich afspeelt, met de kleinhandel, het informele circuit, de ambachtslui, de inventieven die autobanden recycleren tot emmers, kannen, enz., knabbel tussendoor een geroosterde maïskolf of een lamsbrochette en geniet.
                          
- Voor één dag hebben we, via het hotel (maar goedkoper moet zeker kunnen), een auto met chauffeur gehuurd om een uitstap te doen naar Essaouira (op 175 km van Marrakech) aan de Atlantische oceaan. Zo ziet men ook eens het platteland dat overgaat van bebouwd tot eerder dor en dan naar de kust toe weer vruchtbaarder en o.a. met arganebomen waar de geiten in kruipen om de noten te eten en de mensen rapen dan de pitten uit de geitenmest, halen de nootjes uit die pitten en persen er de olie uit die ook nog geneeskrachtig is. Ook Essaouira loont de moeite met het winkelen als apotheose. Hilmi Aziz, onze uitstekende chauffeur-gids, leerde ons veel over het gewone leven van de mensen (die gemiddeld 40 à 50 DH tot soms 100 DH per dag verdienen als ze werk hebben), leerde ons granaatappels eten, thee met munt drinken, we wisselden de vele gelijkenissen van het leven in Marokko en Congo uit en hij leerde ons de prijzen kennen en schipperde daarbij perfect tussen zijn vriendelijkheid naar ons toe en zijn verknochtheid aan zijn landgenoten.

- Eén voormiddag hebben we de leerlooierswijk bezocht en voor een oud-leerlooier loont dat wel de moeite. We zagen er ook dat ze de gerecycleerde-autobanden-emmers gebruikten. In de namiddag hebben we het pottenbakkersdorp (ong. 10 km buiten Marrakech) bezocht. Ook dat was heel interessant. Ze toonden ons de werkplaatsen en de ovens en hoe alles in zijn werk gaat van klei kneden, draaien, drogen over bakken, beschilderen, nog eens bakken tot afgewerkt product. Als ze dan een prachtig bewerkt potje verkopen aan 20 DH (80 BF) ja, dan kan men nog moeilijk beginnen discuteren over zo'n prijs zeker nadat men gezien heeft hoeveel werk en tijd erin gaat. Een eerlijke prijs voor een eerlijk product, dixit... En dat is wat we bedoelen als je koopt aan de maker van de koopwaar (bvb in het Centre Artisanal op de avenue Mohamed V). Blijf redelijk en discuteer niet te veel en weet dat het geld rechtstreeks naar de producent gaat. Bij hen ga je zelden teveel betalen, dat zal eerder gebeuren in de souks. En heb je al eens teveel betaald naar je goesting laat dat de pret niet bederven (vakantiestemming laat geen piekeren toe) en bedenk dat je in de Nieuwstraat vijfmaal meer zou betaald hebben. Daarbij je kunt beter ne keer teveel bedrogen zijn dan ne keer te weinig al zullen weinig mensen dit onderschrijven want het gevoel bedrogen te zijn is zeer moeilijk verteerbaar maar het gevoel iemand tekort te hebben gedaan is waarschijnlijk wel erger.

- Eén voormiddag zijn we met een minibusje (voor 6 passagiers) van het hotel en een gids naar de Ourika-vallei geweest. Dat was in zoverre interessant dat men, dank zij de goeie gids, heel wat bijleert over de Berbers, ook eens een ander landschap ziet daar men naar de Atlas toe rijdt en ook ondervindt dat wij niet de geschikte lui zijn voor groepsreizen.     
Eén week in zo'n hotel toont je ook een hele verzameling van toeristen en groepsreizigers, elk met zijn prioriteiten, zijn mooie kanten en zijn hebbelijkheden. Ook dat loont eens de moeite.

- Logies-info:

Hotel Le Marrakech
Place de la Liberté
B.P. 761
Marrakech

Reserveren via reisbureau
11.350 BF per persoon voor een week half-pension,
vliegreis H/T inbegrepen.

Voor ons, normaal geen hoteltoeristen, leek het zeer goed. Zeer nette kamers, elke dag schoongemaakt, met badkamer en terras.
Verzorgde maaltijden: half Marokkaans (lekker) - half westers (jammer). De luxe van een gratis zwembad. Veel faciliteiten: bank, autoverhuur, post, uitstapmogelijkheden, verkooppunten, enz. Hamam en massage (niet gratis, wel zalig).

Daar we niet verwittigd hadden dat ik een rolstoelgebruiker ben, kregen we een kamer op het derde verdiep maar al van bij de aankomst (rond 24 h) meldden ze ons dat we 's anderendaags een kamer op het gelijkvloers konden krijgen wat ook gebeurde. Gelukkig maar want de liften zijn te krap. De kamer was ruim genoeg voor de rolstoel, er is een gewoon toilet en ik waste me aan de lavabo want de douche was in het bad met een instaphoogte van ong. 45 cm maar het was geen probleem want we gingen alle dagen zwemmen in het zwembad van het hotel die aan de ene kant een hellend vlak heeft tot diep in het water. Er zijn nergens treden: kamer, restaurant, terras, zwembad, bar, grote hall, verkoopsruimtes en toiletten (er is geen gehandicaptentoilet) zijn dus probleemloos toegankelijk voor cat. 3.
Alleen de receptie staat twee treden hoger zowel naar de ingang toe als naar het hotel toe maar er ligt constant (het lag er al toen we toekwamen wat er denkelijk op wijst dat het er altijd ligt) op beide plaatsen een niet te steil hellend vlak. En de hamam is te bereiken met een ruime dienstlift. Het hotel verdient dus de cat. 3 -kwalificatie al pretendeert dit hotel niets.

Hotel Kenzi Farah: Dit hotel pretendeert wel iets want het vermeldt in zijn publiciteit dat het drie kamers voor gehandicapten heeft. Maar voor mij geldt hier ook maar hoogstens een cat. 3 -kwalificatie. Daar ik erover gelezen had in de Mediterra-brochure hebben we dat hotel een bezoekje gebracht. De weg naar de ingang heeft twee trappen maar zijwaarts zijn er hellende vlakken om de receptie te bereiken. Een receptionist vertelde me dat ze twee kamers hebben voor gehandicapten en hij heeft er me één getoond. Die is ongeveer identiek als deze in Hotel Le Marrakech behalve dat men gemakkelijker kan manoeuvreren met de rolstoel vooral naar de badkamer toe maar in de badkamer heeft men hetzelfde probleem daar de douche zich in het bad (van ong. 45 cm hoog) bevindt en het is ook een gewoon toilet. Daarna werd ik nog vereerd met een ontmoeting met de manager die me vertelde dat het hotel drie kamers voor gehandicapten heeft. Ik was wat ontgoocheld te merken dat die kamers niet echt "kamers voor gehandicapten" zijn en daardoor ben ik vergeten na te gaan of restaurant en zwembad ook bereikbaar (zonder treden) zijn zoals de receptie en de kamers.

- Is Marrakech rolstoeltoegankelijk?

Laat ons zeggen dat de stad vlak is. Op en rond het Jamaa El Fna-plein is er geen enkel probleem voor rolstoelgebruikers, ook niet in de souks- en andere steegjes rond het plein. Waar er voetpaden zijn, zijn er normaal geen hellende vlakken voorzien maar ze hebben wel een normale hoogte behalve dan op de hoofdader (avenue Mohamed V) waar een stoephoogte van 25 cm en meer geen uitzondering is. Op de weg blijven is ook niet aan te raden - al zagen we toch dat de lokale rolstoelgebruikers deze weg namen - want het is een druk bereden straat met auto's, bussen, heel veel brommers en fietsers en nog wat trek- en steekkarren en koetsen tussendoor.
De begeleider van de rolstoelgebruiker keert met sterkere biceps naar huis terug.

Alle opgenoemde bezienswaardigheden hebben we bezocht met of zonder hindernissen maar heel wat valt te bekijken en loont echt de moeite.

- Tot besluit:

een weekje Marokko (of liever Marrakech) is natuurlijk veel te kort maar 't was wel een fantastische week.