Het toegankelijke Wenen (Oostenrijk)

Wenen (07 tot 14 – 9 - 2012)

1. Persoonlijke gegevens

- Reisverslag van Hilde en Piet Duyck-Deruyck
   Burg. Decoenestraat 10
   8520 Kuurne
   056 72 53 71
   pietduyck@pandora.be

- Aangezien Piet huisman is mag men op elk moment van de dag proberen contact op te nemen om meer te vernemen over deze reis en reisbestemming.

- Daar Piet rolstoelgebruiker is gaat in ons reisverslag speciale aandacht naar rolstoeltoegankelijkheid. 

- Als we spreken van cat. 1, 2, 3 of 4 dan verwijzen we naar het Britse logo-systeem betreffende rolstoeltoegankelijkheid:
    
Cat. 1. Toegankelijk voor individuele rolstoelgebruiker.
Cat. 2. Toegankelijk voor rolstoelgebruiker met begeleider.
Cat. 3. Toegankelijk voor rolstoelgebruiker die enkele stappen
kan zetten en maximaal drie treden kan nemen.
Cat. 4. Niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers.

- Wat ons het best past en ons dus interesseert is de categorie 2 én onze rolstoeltoegankelijkheidsbeoordelingen zullen vooral met die categorie te maken hebben.
Piet gebruikte op die reis een gewone rolstoel van 67 cm breed en een zithoogte van 50 cm.

- Dit reisverslag kan door Piet gemaakt worden omdat Hilde tijdens onze reis elke avond ons reisdagboek minutieus invult. ’n Paar weken later leest ze dit reisverslag, gebaseerd op ons reisdagboek en enkele notities betreffende rolstoeltoegankelijkheid, en zet ze overal de puntjes op de i, figuurlijk dan, en vult hier en daar nog heel wat aan.

2. Voorbereiding

- Via Jetair/TUI hebben we een toegankelijk hotel gevraagd en dat werd  uiteindelijk Hotel Post met ‘n aangepaste kamer. Het hotel  ligt in het centraal gedeelte van Wenen (“de innerstadt”, in de Fleishmarkt). We logeerden er  7 nachten. Via Jetair boekten we ook de  vlucht heen en terug naar Wenen. De heenvlucht was op vrijdagmorgen om 7h zodat we dus om 3h al uit de veren moesten en aldus in de voormiddag al rondliepen in Wenen. De terugvlucht was op de volgende vrijdag ’s avonds om 21u zodat we die vrijdag namiddag ook nog rondliepen in Wenen. We hebben dus 7 nachten gelogeerd in Wenen en de stad 8 dagen bezocht.

Transfer van de luchthaven kan je doen via het openbaar vervoer als je goed te been bent.
Je kan via de City Air Terminal met een pendelbus naar het centrum (Wien Mitte) en vandaar kan je de Untergrundbahn (U) nemen. Gezien de bagage zagen wij dat overstappen niet goed zitten.
Er is ook een bus, lijn 1185, die naar de Morinzplatz gaat (alles staat goed aangeduid waar die te vinden is) maar dat is type touringcar en dus niet rolstoeltoegankelijk. De rolstoel mag evenwel mee in de bagageruimte als je nog zelf de enkele treden op de bus kan overbruggen. Niet voor ons dus ! We namen een taxi aan de taxistand, dat kostte voor 4 personen €55 + fooi. We vonden een taxi waar Piet met rolstoel en al in kon, nog nooit gezien ! We konden hem evenwel niet reserveren voor de terugreis, dus toen namen we een gewone taxi.
Info over het openbaar vervoer kan je vinden via de site van de Wiener Linien.

- Als reisgids hadden we Capitool Wenen mee in 2 gedaanten: de nieuwe editie van 2010 geleend in onze bibliotheek van Kuurne en ‘n 12 jaar oude editie, onlangs aangekocht in dezelfde bibliotheek. Wij vonden dit een zeer goede gids !

- Heel veel info over Wenen
www.wien.info
www.austria.info/be
mailen voor info : vakantie@austria.info (= toeristische dienst van Oostenrijk)

Via de site van www.wien.info kan je doorklikken naar een hele brochure met rolstoeltoegankelijke info over de horeca, hotels, openbaar vervoer, bezienswaardigheden,… heel detailistische info voor iedereen !
Je kan ook in google “accessible vienna” of “barrierefrei Wien” intikken en dan krijg je ook heel wat info !

3. Logies en rolstoeltoegankelijkheid

- In Hotel Post merkten we dat rolstoeltoegankelijkheid, zowel wat het hotel als onze slaapkamer en badkamer betreft, ’n realiteit was.
Nergens geen treden gemerkt in het hotel.
Men ontbijt, waar elkeen gaat kiezen wat hij wil ontbijten, op het gelijkvloers en dat gebeurt tredenloos en dus ook probleemloos. 
We logeerden op het 4de verdiep maar de lift ernaartoe is voldoende ruim voor minstens 4-5 personen waarvan 1 rolstoelgebruiker.

- De slaapkamer is ruim. De deur, voldoende breed, draait open naar de gang toe.
Het dubbel bed is voldoende breed en heeft ’n normale zithoogte wat de transferts
van rolstoel naar bed en vice-versa vergemakkelijken.

- De badkamer is zeker voldoende ruim om vlot te circuleren en heeft een vierkant stortbad (ongeveer 95cm x 95 cm) met ’n zitje en met 2 deurtjes die naar buiten toe opendraaien: eentje voor het douchezitje en eentje naast het douchezitje. Het douchezitje is op normale hoogte zodat de transferts rolstoel  douchezitje normaal verlopen. Er is een doorlopende baar op de vaste muren om je aan vast te houden.
Het toilet hangt aan de muur in ’n open ruimte van de badkamer en steunt niet op de vloer maar blijkt wel heel stevig. Wat je produceert in vaste toestand dwarrelt niet neer in het toilet  maar blijft liggen op ’n plateau enkele cm onder je billencomplex. Best dus eerst  doorspoelen voor je je billencomplex weer mooi opkalefatert. Het lijkt op ’n toilet zoals in ’n hospitaal waar men je stoelgang kan recupereren om door te sturen naar het labo voor onderzoek.
Het toilet hangt evenwel te ver (40 cm) van de zijmuur waaraan ’n L-vormige handgreep hangt die zich dus op 35 cm bevindt van de wc en dat is te ver voor de wc-zitter die deze handgreep nodig heeft voor de transfert van toilet naar rolstoel. Rechts is er echter geen handgreep maar we zijn inventief geweest voor de transfers.

- Hotel Post ligt in de Fleischmarkt die eigenlijk geen markt maar ’n straat is. Het hotel ligt betrekkelijk centraal in Wenen ttz in de Stephansdomwijk waar dus de Stephansdom, de kathedraal van Wenen, zich bevindt. De Fleischmarkt is verbonden door de Rotenturmstrasse met de Stephansplatz, waar de Stephansdom zich bevindt,.
 

4. Bezienswaardigheden en rolstoeltoegankelijkheid

- Als men de kaart van Wenen bekijkt dan liggen de meeste bezienswaardigheden in zes wijken:
 noordwaarts één wijk: Schottenring en Alsergrund 
 centraal 3 wijken: Museum- en Rathauswijk dat ten westen van de Hofburgwijk (de centrale wijk van Wenen) ligt. Ten oosten van de Hofburgwijk ligt de Stephansdomwijk.
 zuidwaarts 2 wijken: Opera en Naschmarkt (één wijk) en  de Belvederewijk.

- Het eerste wat we bezochten was dus – aangezien ons Hotel er niet ver vandaan ligt - de Stephansplatz met zijn Stephansdom, de ziel van Wenen. www.stephanskirche.at
Buitenaf leek de Dom deels mooi gekuist en deels geblakerd. Binnenin kan men nog romaanse overblijfselen zien, opgevolgd door gothische verbouwingen zoals het koor en eveneens barokke bijvoegsels  
Dan kan men met ’n lift in de Noordertoren omhoog maar boven bleek de uitgang van de lift te smal voor de rolstoel en moet men verschillende treden hoger om op het uitkijkplatform te komen: conclusie: Noordertoren is voor Piet niet toegankelijk. Men heeft van daaruit ’n mooi zicht op de stad. De toegang tot de dom is gratis, je kan betalen om in extra gedeeltes te gaan, de toren kost € 4,5 voor een volwassene.
Daarna verder door het oude Wenen gekuierd en veel barokke gevels gezien. Het oude Rathaus maakt indruk evenals zijn overbuur: de Böhmische Hofkanzlei.
De Hoher markt is het oudste plein van Wenen en daar kan men het Ankeruhr, ’n soort klok-uurwerk met o.a.bewegende beeldjes van belangrijke personen voor Oostenrijk, bewonderen. Om 12h zou de beweging van de beeldjes het mooist zijn, dan zou je ze allemaal zien passeren en anders eentje per uur. We zijn er evenwel niet geraakt op de middag.
De Stephansdomwijk, al is dit niet de meest centrale wijk van Wenen, leek ons na enkele dagen, met zijn relatief smalle straatjes, de oudste wijk van Wenen. In de andere wijken waren de straten duidelijk breder en begrensd door  2 rijen statige, brede en 5 à 6 verdiepingen hoge, deftige gebouwen. Sporen van de bombardementen in 1944-1945 die vele van die gebouwen hadden verwoest zijn heden ten dage totaal onbestaande want al die verwoeste gebouwen werden heropgebouwd.     

- De meest centrale wijk van Wenen is dus de Hofburgwijk gekenmerkt door het enorme paleis Hofburg. De Hofburgwijk ligt ten westen van de Stephansdomwijk.
We zijn gestart met ’n bezoek aan de Prunksaal bij de Josefsplatz. Het is ’n zaal van de Nationale Bibliotheek van Oostenrijk, uit de 18de eeuw, met ’n enorme collectie boeken in mooie houten kasten. De stijl is barok maar wij, die niet echt barok-minded zijn, waren toch onder de indruk van het geheel én van de mooie fresco’s op het plafond.                        Inkom voor senioren en rolstoelgebruikers €4,5 euro en voor een volwassene €7.                Er is een lift voorzien om naar het eerste verdiep te gaan waar de Pruksaal zich bevindt. Alleen foto’s zonder flits !
Maandag gesloten.
www.onb.ac.at
Vandaar naar de Schatzkammer waar je in 21 zalen de schatten van de rijke Habsburgse
keizers kan bewonderen: gewaden, kronen, ceremoniële scepters of zwaarden, relikwiehouders,… allemaal goud, zilver, edelstenen, ebbenhout, ivoor, bergkristal, … het duurste van het duurste. Ongekend en ongeëvenaard vakmanschap. Ook daar is een lift voorzien. De inkom is €9 en gratis voor rolstoelgebruikers. Info is soms in het Engels en het Duits maar vaak in het Duits alleen.
Er is een lift naar de 1e verdieping en een rolstoeltoegankelijk toilet.
www.khm.at
De Silberkammer, waar het tafelzilver van het hof te zien is, hebben we niet gedaan. Evenmin als de koninlijke appartementen van Sisi, beiden te betalen. Ook de Winterreitschule met de Lipizanerpaarden lieten we links liggen, we zijn geen fan van paarden die onnatuurlijke danspasjes uitvoeren. Dat ligt niet aan de beestjes maar aan de baasjes uiteraard !
Verder verkoeling gezocht in de Volksgarten en nadien in de Burggarten met dank aan Napoleon die door zijn vernielingen plaats maakte voor tuinen. Er zijn veel bankjes in de zon of in de schaduw om even te verpozen of te genieten van al het moois.
Nog ’n korte tussenstop in de Michaelerkirche waar we de crypte met de goedbewaarde lijken niet gevonden hebben. Inkom gratis en rolstoeltoegankelijk.

- Onze derde dag was dus voor de derde centrale wijk van Wenen, de Museum- en Rathauswijk. Het burgtheater oogde mooi en het nieuwe Rathaus (geen barok maar gothisch) eveneens. In het theater zijn er op bepaalde uren rondleidingen, te betalen. Uren zijn afhankelijk van de voorstelllingen. Het Neue Rathaus was gesloten wegens een privé-feest. De buitenkant is evenwel ook het zien waard en ervoor is er ook een klein park.
De Votivkerk was men aan het restaureren en het Parlement, mooi opgekuist, kon ons bekoren: de mooie Athenafontein, de mozaieken op het plafond en de muren, zoveel beelden en bronzen kunstwerken op het dak, … .
Het Maria-Theresia-plein wordt gedomineerd door de symmetrie van de 2 musea: het Kunsthistorisch Museum (zie verder) en het Natuurhistorisch Museum.
Dan naar het Museumsquartier waar terug vele musea zijn, o.a. het Leopoldmuseum dat we later bezochten. Het is ’n mengeling van de moderne bouwstijl en barok: voormalige keizerlijke stallen en koetshuizen. Op het binnenplein staan grote gekleurde plastic zit-en ligbanken, in trek bij de jeugd of de hippe toerist.
Je hebt er het Mumok, de Kunsthalle, het Tanzquartier, het Architekturzentrum Wien, het Theaterhaus,…Toegang tot het Leopoldmuseum is gratis voor de rolstoelgebruiker en € 7 voor de begeleider.
Er zijn ook verschillende andere combitickets mogelijk voor de verschillende musea.
www.mqw.at

- Schloss Schönbrunn, buiten het centrum van Wenen, bereikten we via de metro (lijn U4) opstapplaats Schwedenplatz gaat tot aan Schönbrunn) die dus rolstoeltoegankelijk is. Schönbrunn was het zomerpaleis van  de keizerlijke familie in de 18de eeuw. Eerst hebben we het slot zelf bezocht ttz 40 kamers van Maria Theresia tot Frans Jozef & Sisi (Elisabeth). Het was op de duur meer van hetzelfde: rococo-meubilair, witte wanden met goudverf, enkele chinese salons met 1 grote galerie met fresco’s. Daarna ’n deel van de tuin bezocht en daar het die dag warm was werd het puffen in de zon. Een rolstoelgebruiker kan wel mee tot aan de Neptunusfontein maar niet tot de arcade die op ’n heuvel ligt. Men kan dan verder opwaarts wandelen naar die arcade, de Gloriette genaamd. De wandeling is een kuitenbijter. Als men daar nog eens via ’n wenteltrap naar het uitkijkplatform klimt (25 treden ongeveer) dan heb je ’n prachtig zicht op de tuinen en paleis en gans Wenen. De site is werelderfgoed.
Je hebt veel tarieven afhankelijk van wat je bezoekt. Wij vroegen een classic pass met ingang in het volledige slot, toegang tot de tuin en de Gloriette. Dat kostte voor 4 personen
€ 47,90 zijnde de rolstoelgebruiker gratis, 2 volwassenen (€16 pp) en de begeleider (€14,90). Je hebt verschillende tickets waardoor je meer of minder kan bezoeken, wat natuurlijk zijn repercussies heeft op de prijs van die tickets.
In het kasteel zijn liften voorzien om je naar de juiste verdieping te brengen.
Er zijn audiofoons in 16 talen maar niet in het Nederlands maar er is wel een gratis brochure met uitleg per kamer of anders neem je Frans of Engels via de audiofoon.
Je mag geen foto’s nemen in het kasteel.
www.schoenbrunn.at
www.imperial-austria.at

- De opera is rolstoeltoegankelijk. Via een aparte ingang naast het café brengt men je via ’n rolstoelplateaulift naar het niveau van de ingang. Binnenin is er een gewone lift om je naar de verschillende verdiepingen te brengen, dit onder begeleiding. Dit operagebouw werd in 1945 grotendeels verwoest maar kreeg ’n nieuwe gehoorzaal en podium. Ongeveer overal leidden ze ons rond en kregen we zicht op het schitterende intérieur. De uren van de rondleidingen hangen op een plakkaat aan de muur en verschillen van dag tot dag, gezien de repetities. De kaartjes zijn beperkt. Rondleidingen in het Duits, Engels of Italiaans. Het kost € 6,5 per volwassene maar een rolstoelgebruiker komt er gratis in. Onze gids was een enthousiaste dame die veel kon vertellen over het gebouw en het ganse operagebeuren. Je ticket geeft ook recht op toegang tot het Staatsopermuseum waar je kostuums, foto’s van diva’s, etc zou kunnen zien. Dat hebben we niet bezocht.
www.wiener-staatsoper.at
Verder nog ’n blik geworpen op de Neuermarkt (toegankelijke kerk, crypte) en even gepiept in het Albertina (met ’n tentoonstelling van Picasso en Monet) waar je ’n mooi zicht hebt op de daken van het Hofburg en de wijk rond de Opera. Je kan er met de trap, de roltrap of een lift naartoe. De ingang ligt ver boven het straatniveau, wat een leuk panoramisch zicht geeft.
We gingen ook nog even Jugendstil – kunststroming van 1890 tot 1914 – bewonderen in het Secessionhuis.Op het dak een grote gouden bal van laurierblaadjes. Binnenin is het Beethovenfries van Klimt te zien, een lange schildering van 34 m die 4 wanden beslaat en wordt beschouwd als commentaar op de 9de symfonie van Beethoven.

- In het Leopoldmuseum (toegankelijk)gingen we de schilderijen van Gustav Klimt bekijken maar we werden er vooral gefascineerd door Egon Schiele, ’n jong gestorven expressionistisch schilder met ’n kenmerkende stijl, ’n beetje ruw, ’n beetje spottend en gedurfd in die tijd en zijn schilderij “de kardinaal en de non” (die schilderij had men ook :-) “de omhelzing” kunnen noemen) is daar ’n prachtig voorbeeld van.  Er is aan de achterkant van het gebouw een lift die je naar de ingang brengt en binnenin zijn 2 liften en er is ook een rolstoeltoegankelijk toilet. Foto’s zonder flits !
www.leopoldmuseum.org

- Het Natuurhistorisch Museum (toegankelijk*)  (op het Maria Theresiaplein) bevindt zich in ’n prachtig gebouw, van buiten en  binnenin rijkelijk versierd zonder overdadig te worden.
Van de collectie zoölogie op de 2de verdieping zullen we niet veel onthouden: allerlei opgezette dieren zoals apen, olifanten, giraffen, krokodillen, vogels, vissen. Men merkt ook dat de ene taxidermist zijn stiel beter kent dan de andere.
Op het eerste verdiep is er ’n collectie mineralen die ons kon bekoren: versteend hout, versteende schelpen, afdrukken van dieren en planten in rots. Ook de dinosaurusskeletten waren speciaal en erg in trek bij kinderen. Er was ook de tijdelijke tentoonstelling van Spoerri met ’n knipoog naar oude schedels en skeletten.
* Dit museum is toegankelijk maar niet rolstoelvriendelijk want de horizontale uitstallingen zijn nogal hoog en dus moeilijk zichtbaar voor rolstoelgebruikers. Daarbij zijn de onderschriften moeilijk leesbaar.
Gratis voor de rolstoelgebruiker, €8 voor een volwassene. Op dinsdag gesloten.
Rolstoelgebruikers nemen een zij-ingang (staat aangeduid) en dan brengt men je met een lift naar het niveau van de ingang.
Binnenin zijn liften.

- Het Belvedere was in de 17de eeuw het zomerverblijf van Prins Eugenius. Het beneden- en bovengedeelte zijn gescheiden door ’n tuin met fonteinen, vijver en waterval. Eerst zagen we een schatkamer met oude middeleeuwse beelden en afbeeldingen uit de bijbel: niet veel soeps. In de Orangerie was er ’n tentoonstelling van een voor ons onbekende kunstenaar: ook hier niet echt van genoten.
Het Unteres Belvedere bevat ’n mooie spiegelzaal en ’n marmerzaal met ’n mooi beeldhouwwerk. Voor de rest ’n tentoonstelling met vooral “Orient”-onderwerpen ( oosterse karavanen, markten, oude tempels,..) die toch wel enkele parels bevatte.
Tegen de aanwijzingen in zijn we via de tuin naar de Oberes Belvedere geweest.  Er was ’n breed en zeer steil hellend vlak die echt niet rolstoelvriendelijk was maar met de hulp van 2 kwieke gasten kregen wij-en-zij Duyckske toch boven. Hun advies was de site te verlaten via de uitgang en dan via de straat (Rennweg) naar de andere ingang te gaan voor het bovenste deel dat hogerop lag.
De tentoonstelling van schilderijen van Gustav Klimt – en enkele Egon Schiele-werken – kon ons echt bekoren. Ook het interieur van dit paleis was schitterend. Geen foto’s !
Het uitzicht op de stad was erg mooi. Ook een mooie bloeiende tuin, echt de moeite !
Toegang tot het Unteres Belvedere en het Oberes Belvedere is € 5 voor rolstoelgebruikers, €15 voor senioren en € 19 voor een volwassene.
www.belvedere.at

-Daarna nog naar de Karlskirche geweest die niet rolstoeltoegankelijk is. Er zijn een 10-tal treden om de kerk binnen te gaan en er is geen voorziening voor rolstoelgebruikers en dit leek ons een unicum in Wenen ! Er is wel ’n lift in de kerk om tot in de koepel te gaan en dan nog eens 100 treden om helemaal boven te geraken. Een overdadige kerk, uit dankbaarheid gezet wanneer de pest uit de stad verdwenen was. € 6 ingang voor een volwassene.
www.karlskirche.at

- De Griekse kerk in onze straat  (Fleishmarkt) maar efkes bezocht en ze zag er mooi en orthodox uit. Er was net een mis aan de gang.
Daarna naar de Peterskirche, geïnspireerd op St-Pieter in Rome en ’n echte barokkerk: beschilderde koepels, verguld houtwerk, beelden, … je komt er ogen te kort of je nu liefhebber bent of niet. De toegang is gratis, er is een hellend vlak voorzien om de treden aan de ingang te overbruggen.

Vandaar naar het Museum voor Volkerenkunde. Het gebouw is binnenin in wit marmer.
Op het gelijkvloers ’n mooie expositie van Brazilië: hoofdtooien, ceremoniele kleding en voorwerpen, gebruiksvoorwerpen, kleurrijke vogelpluimen, … .Echt de moeite als je niet teveel denkt aan de vogels die al hun veren afstonden en aan de ontdekkingsreizigers die al dat moois hebben meegenomen naar het thuisland.
Op de eerste verdieping: een uitstalling betreffende ’n expeditie in de Stille Oceaan met vooral juwelen en tooien met apentanden, jaguartanden, schelpen. Verder ’n zaal met Himalayakunst, zowel Boedhistische als Hindoeistische. 
www.ethno-museum.ac.at

5. (W)Etenswaardigheden

- De metro (zowel boven- als ondergronds) is rolstoeltoegankelijk. Er zijn 6 U-lijnen die de stad doorkruisen. Er zijn overal goed aangeduide ingangen met treden of een roltrap. Er zijn ook overal liften om naar beneden te gaan, maar je moet soms in het straatbeeld even zoeken waar die staan: zoek het U-teken !
Er zijn heel veel verschillende tariefplannen. Je kan via een automaat je ticketjes kopen en cash of met een bankkaart betalen. Je kan de uitleg over de tarieven ook in het Engels of het Frans vragen. Een normaal enkel ritje kost €2. Voor senioren is er een kaartje van €2,5 voor 2 ritten.

- Bepaalde bussen en trams zijn rolstoeltoegankelijk en het is aangeduid. Bij ‘n toegankelijke tram is de vloer maximaal 5 à 6 cm hoger dan de straat en met ’n begeleider kan je er dus vlot in rijden. Zonder begeleider kan het eveneens voor ervaren rolstoelgebruikers. Of helpt je ’n toevallige rolstoelgebruikervriend (staat niet in van Dale) die ook op die tram moet.

- Heel lekkere, gekruide goulash (verkrijgbaar in veel restaurants) gegeten in restaurant Gutenberg, niet ver van ons hotel, al blijkt goulash ’n Hongaars gerecht te zijn. Nu ja, Wenen ligt maar op ’n forse boogscheut (‘n 50-tal km) van Hongarije.

- Kaartjes voor het beroemde jongenskoor de “Wiener Sängerknaben” moeten 8 weken op voorhand worden gereserveerd. Voor wie centen heeft, schijnt het.

- Sachertorte is zo wat de beroemdste taart in Wenen en wij op naar “Hotel Sacher” om die taart te proeven. Ze lijkt op ’n gewone, droge cake gemaakt van cakedeeg die wat chocolade bevat en de cake is fijntjes overgoten met iets chocoladeachtig die stolt op de taart. Niet slecht maar zoveel roem niet waard en ook niet zoveel geld waard: € 4,70 per stuk(je:-).

- In restaurant Figlmüller hebben ze de grootste “Wiener schnitzel” want die is groter dan je bord. Die schnitzel is lekker van smaak en niet zo dik maar bevat toch heel wat voedsel.
Ook Café Vienne en  Beim Czaak in onze straat (Fleischmarkt) zijn als restaurant
’n aanrader.
Het is de gewoonte om ongeveer 10% fooi te geven want de bediening is in Oostenrijk niet inbegrepen. In sommige zaken herinneren ze de toerist daar zelfs vriendelijk aan !
Wij aten ongeveer voor €100 met 4 personen, (aperitief, een hoofdgerecht met wijn, soms een desserje,..). De restaurants zijn goedkoper dan in België maar hebben een eerder eenzijdige kaart .

- ’n IJsje in Wenen blijkt ook ’n must te zijn want dagelijks zagen we lange rijen (tot ver op het voetpad) mensen die aanschoven bij een of ander ijssalon. .

- In september kan men “sturm” drinken en het staat aangeduid als ’n café of restaurant het aanbiedt. Sturm blijkt ’n soort “beginwijn” te zijn. Druivensap dat al wat gegist heeft en meer  alcohol bevat dan u wellicht zou denken. We zijn zeker dat er witte sturm is, geen idee of er ook rode sturm is ?

- Overal in Wenen vind je ook de koetsen met paarden (vast traject of als soort taxi) maar we zagen er geen rolstoeltoegankelijke koetsen en hebben dit ook niet nagevraagd. Schijnt ook prijzig te zijn. Er is ook een hop on/off bus maar die leek niet toegankelijk maar ook dat hebben we niet nagevraagd. Hildes ouders deden een rit (2u) en er was Nederlandstalige uitleg via een koptelefoon. Ze deden ook enkele bezienswaardigheden buiten het centrum aan als het Prater,…

- Als je Wenen bezoekt, laat je dan leiden door je gevoel ! Er zijn zoveel mooie straten en pleinen, huizen te zien ! Wij hebben er 8 dagen in rondgelopen en de stad doorkruist en ieder dag weer enkele parels van bouwkunst gezien ! Er zijn voor de liefhebbers ook mooie autovrije winkelstraten of shoppingcentra. Voor wie niet graag wandelt of tijdsdruk heeft is de metro een mooi alternatief.
De sfeer is relaxt en dat wordt bewezen doordat Wenen op de 2de plaats staat van de 10 meest leefbare steden in de wereld (naast Helsinki de enige Europese stad). Dat heeft zeker te maken met de vele pleinen en parken, de rustige chauffeurs die altijd voetgangers voorrang geven, de toegankelijkheid voor iedereen, de schoonheid van de stad,…. Werkelijk overal zijn er aanpassingen om de minder mobiele mens te laten participeren, dat hoort er gewoon bij. Je vergeet het te noteren omdat je eigenlijk alles kan doen wat een ander doet.