Java, Bali en Sulawesi (Indonesië)
Geschreven door Jozef
Traject: Java: Bogor, Bandung, Jogyakarta, Ketapang, Kalibaru
Bali: Gilimanuk,Lovina, Kuta en van daar uit de rest van Bali
Sulawesi: Makassar, Tana Toraja, Sengkang, Malino, Makassar
Periode
Van 28/08/2006 tot 01/10/2006
We waren al in het jaar 1997 in Java en Bali geweest, maar nog niet in Sulawesi.
Ik reisde met mijn partner als broodnodige hulp voor het voortduwen van de rolstoel.
Inleiding
We boekten enkel de internationale vluchten bij een reisagent.
Reisbureau: Joker in Mechelen
Vervoersmaatschappij: Malaysian Airlines
Deze vliegmaatschappij doet nog iets om het de passagiers naar hun zin te maken. De bemanning doet ook zijn uiterste best om de reizigers bij te staan waar nodig, maar er mag niets misgaan, of zij panikeren en dan kan je er niets meer mee aanvangen.
Transport
- heen en terug naar de bestemming:
trein: Thalys van Brussel-Zuid naar Paris Charles de Gaulle
de heenreis kostte € 10,00 p/p(speciale promotie 10 jaar Thalys)
de terugreis kostte € 58 en 37,50(speciaal tarief gehandicapten)
vliegtuig: de internationale vlucht kostte € 714,53 p/p, all-in
- ter plaatse:
vliegtuig: binnenlandse vlucht Denpasar-Makassar-Denpasar kostte Idr 1.346.900 p/p
taxi’s: rijden meestal op meter, anders moet je een prijs afspreken.
huurwagen met chauffeur: zie verder bij transport ter plaatse.
overzet Java-Bali: Idr 10.000 p/p
Logies
In de mate van het mogelijke kiezen wij altijd voor kleine en rustige hotelletjes, maar die kans hadden wij nu niet overal.
Geldzaken
Totale reisbudget per persoon, transport inbegrepen? € 2.165,20 p/p voor 5 weken.
Indonesië is over het algemeen goedkoop, enkel een wagen met chauffeur valt vrij duur uit. Zie verder bij transport ter plaatse.
Ik denk dat Indonesië in geen enkel opzicht moet onderdoen met de westerse wereld. Zij staan op alle gebied redelijk ver en zij denken veelal zoals wij.
We betaalden met de lokale munt ter plaatse gewisseld voor euro’s.
De wisselkoers kan wel wat variëren naargelang waar je wisselt. De gemiddelde koers was € 1,00 = Idr 11.500
Op de luchthaven van Jakarta was de wisselkoers maar Idr 11.000 voor 1 euro.
Er wordt ook geld gewisseld in vele winkelstalletjes en tegen een hogere koers, maar daar is het opletten geblazen voor gauwdieven. Ze tellen je geld heel vlug en laten onopgemerkt eventueel een briefje van € 50 in de openstaande lade vallen. Bij het wisselen kan je best ook geen coupures van minder dan Idr 50.000 ontvangen. Met de kleinere van Idr 20.000 of 10.000 is de kans op mistelling heel reëel.
Infobronnen
Lonely Planet van Indonesië 2003(er was geen recentere) en Trotter van Java/Bali 2006. Lonely Planet gebruiken we meestal voor zijn goede stadsplannetjes, Trotter enkel omdat hij recent is.
Wij hadden niet echt kaartmateriaal mee, wij gebruikten alleen de kaarten uit de reisgidsen.
Wij consulteerden voornamelijk de volgende websites:
www.world.start4all.com : dan boven aanklikken en bij de landen Indonesië aanklikken. www.indonesie.pagina.nl : beide websites geven algemene info over Indonesië
www.directrooms.com en www.asiarooms.com : beiden voor hotelboekingen.
Wij boeken meestal onze eerste overnachting.
Wij gingen ook te rade bij Travel Marker Reizen: www.tmreizen.nl
en bij Van Verre Reizen: www.vanverre.nl
Bij beide touroperators hadden wij een prijsofferte gevraagd, die uiteraard wat duur uitviel, maar we hadden daardoor wel hun gedetailleerd reisprogramma en vooral Van Verre is gespecialiseerd in o.a. Sulawesi. Daar ontvingen wij een mooie gedetailleerde rondrit van.
Bij Reismicrobe van Wegwijzer Reisinfo voor algemene info: www.reismicrobe.be
Bij Infopunt Toegankelijk Reizen heeft vooral het verslag van Piet Duyck (verslag 154) mij geboeid. Het gaat spijtig genoeg alleen over Bali. Verder raadpleegden wij de recentste reisverslagen van Java, Bali en Sulawesi van Wegwijzer Reisinfo.
Inreisvoorwaarden
Paspoort moet geldig zijn tot 6 maand na aankomst in Indonesië en een visum
- Paspoort aanvragen op de gemeente en visum op de Ambassade van Indonesië
- Kostprijs paspoort +/- € 85,00 en visum € 50 bij een verblijf langer dan 1 maand.
- Wachttijd paspoort +/- 3 weken en visum 1 week(wordt verzonden)
Voor het visum moet je 2 pasfoto’s meenemen.
Bij een verblijf van minder dan 30 dagen kan je een visum verkrijgen op de luchthaven van Jakarta, waarschijnlijk kan zulks ook op de voornaamste toeristische luchthavens o.a. in Denpasar.
Voor de juiste gegevens aangaande de nodige reisdocumenten raadpleeg
Reisverzekering
Buiten Eurocross hebben wij altijd de VAB-reisbijstand en we betaalden daarvoor € 78,00 op jaarbasis. Dit is een verzekering zonder wagen.
Taal
Engels stelt weinig problemen en op Java kan je hier en daar in het Nederlands terecht, zeker bij de oudere bevolking. Er komen redelijk veel Nederlandse woorden voor zoals: es-krim, informasi, polisi, benzin, e.a.
Fotografie
Wij namen op deze reis dia’s, zoals altijd trouwens.
Neem voldoende voorraad aan films mee, want die zijn in Indonesië moeilijk te krijgen, zelfs op Bali.
Communicatie met thuis
- via telefoon: een bureautje van Wartel is de goedkoopste manier, maar de kost
is nog meer dan genoeg per minuut.
- via e-mail: in de grote toeristische plaatsen zoals Yogyakarta(Idr 300/min) en in
Kuta(Idr 200/min) is internet heel gewoon en niet duur, maar op
andere plekken is het moeilijk te vinden en het is er vrij duur.
Waardering
Deze reis is voor ons beide goed meegevallen.
We hebben het geluk gehad om verschillende festiviteiten te kunnen bijwonen en dat was reuze. Er viel maar 1 zaak tegen: we konden niet naar Centraal Sulawesi door verwachte onlusten na executie van 3 christenen.
Aandachtspunten
Ik heb in mijn vrij verslag bijzondere aandacht voor toegankelijk reizen en alles wat daar mee samenhangt, zoals toegankelijkheid van bezienswaardigheden, het logies en de restaurants. De modale reiziger kan mijn verslag even goed gebruiken voor bepaalde tips en de extra informatie laten voor wat zij is.
Enkele gegevens over onszelf
Man + vrouw
Geboortejaar: 1941 en 1950
Naam en voornaam: Somers Jozef en Meesemaecker Marie-Claire
Straat en nummer: Kardinaal Cardijnstraat 52
Postnummer en gemeente: 2840 Rumst-Terhagen
Telefoon: 03/888.04.56
E-mail: somers.jozef@skynet.be en somersjozef@hotmail.com
Andere reizigers mogen gerust contact opnemen. Vermits ik momenteel op pensioen ben en mindervalide, ben ik meestal thuis te vinden, maar het is toch aangewezen om eventueel per e-mail eerst contact op te nemen. Via telefoon word ik niet altijd goed verstaan, omdat mijn spraak niet altijd is wat ze zou moeten zijn. Dat is nu eenmaal de aftakeling van een ALS-patiënt.
Het logies: adres, prijs en toegankelijkheid
De toegankelijkheid dat ik opgeef bij de hotels en restaurants, is in hoofdzaak bedoeld voor rolstoelgebruikers die nog enkele stappen kunnen zetten met hulpmiddelen, of hulp van een persoon. In alle hotels en restaurants zijn de toiletten heel laag en voor personen zoals ik, die nog met moeite op hun benen kunnen staan, vrij moeilijk voor toiletbezoek. Voor de rest zijn er geen speciale knelpunten buiten enkele treden, die hier en daar meermaals opduiken.
Op Java
Wisma Bogor Permai
Jl. Sawojajar 38, Bogor 16121, Indonesia
Tel.: 0062/251-381633 en 34 Fax: 0062/251-381635
Website: www.bogor.indo.net.id/bogorpermai
E-mail: wismabp@indo.net.id
Bij de inkom van het hotel zijn er enkele treden, maar opzij is er een ingang zonder trappen. Voor het binnengaan van de kamer(gelijkvloers) waren er twee hoge treden. De kamer was niet al te groot, maar met de verhuis van enkele meubeltjes lukte het redelijk. De deur van de badkamer was te smal voor de rolstoel en de badkamer zelf was klein en moeilijk. Het toilet stond achter de deur en je moest die eerst dichtdoen om aan het toilet te kunnen. Wij betaalden Idr 170.000 voor een dubbele kamer met douche(met losse sproeier) en toilet, ontbijt en taksen inbegrepen. Wij hebben via internet een kamer geboekt en er bij vermeld dat ik rolstoelgebruiker ben en dat de deuropeningen minstens 65cm moesten zijn. Dat zijn zij helemaal uit het oog verloren en zij hebben het waarschijnlijk niet nagekeken.
Hotel Caryota
Jl. Sukajadi 169, Bandung 40128, Indonesia
Tel.: 0062/22-2035574, 2581, 5334 Fax: 0062/22-2036895
Dit hotel is gelegen tegenover het hotel Sukajadi in de gelijknamige straat.
Bij de inkom van het hotel zijn er twee treden en voor het restaurant een drietal. Verderop is alles vlak. De kamer(gelijkvloers) was vrij groot en ik kon met de rolwagen in de badkamer, wat natuurlijk een pluspunt is. In de douche, zonder overstap, hing er een losse sproeier. Wij betaalden Idr 332.000 voor een dubbele kamer met douche en toilet, ontbijt en taksen inbegrepen. Dat bedrag leek ons veel te veel, maar er werd niet van de prijs afgeweken. Hier zijn we gestrand na het zien van menige hotelkamer en hier leek het nog zo wat de beste keuze.
Duta Guesthouse
Prawirotaman Street 26, Yogyakarta 55153, Indonesia
Tel.: 0062/274-372064 en 177 Fax: 0062/274-372064
Website: www.dutagardenhotel.com
E-mail: dutagh@indo.net.id
Bij de inkom van het hotel zijn er 2 x 1 trede en verder 2 x 2 treden, maar het personeel stond immer paraat. De kamer(gelijkvloers) was perfect, maar de badkamer was een ware ramp. Ligbad, lavabo en toilet stonden vrij ver en ik kon niet in de badkamer. Ik heb er mijn plan moeten trekken, maar personen die niet meer uit de rolstoel kunnen, kunnen er beter niet logeren. Wij betaalden Idr 225.000, ontbijt en taksen inbegrepen. We beschikten er over airco. Wij hadden hier ook geboekt via internet op aanwijzen van Ludo Wauters(broer van Koen) van Prambanan Guesthouse. Wij kregen een kamer toegewezen met “Garden view”. Dat was de beste optie ter wille van de rolwagen. Het hotel heeft geen eigen restaurant, alleen een ruimte met een tweetal treden voor het ontbijt. Je hebt in deze backpackersstraat geen nood aan goede eethuizen, waaronder het Viavia reiscafé, waar Mie Cornoedus haar klanten goed weet te ontvangen.
Tulips Hotel & Restaurant
Jl. Tirtodipuran 42, Yogyakarta, Indonesia
Tel.: 0062/274-450137 en 38
E-mail: tulipshotel@yahoo.com
We waren op wandel in Yogyakarta van de vogelmarkt naar het Duta Guesthouse en onderweg merkten we het Tulips Hotel. De straat is gelegen in het verlengde van Jl. Prawirotaman, straat van het Duta Guesthouse. We hadden met de eigenaar gemaild en die beweerde dat het niet zou lukken om met een rolstoel in de badkamer te rijden. Nu we toch ter plaatse waren, wilden we er ons zelf van vergewissen en het lukte prima. We hadden hier ook het voordeel dat de kamers te bereiken zijn mits twee kleine opstapjes en aan de receptie werd gezegd dat ze wel voor een hellend vlak zouden zorgen. Dan was het voor ons helemaal dik in orde en we zouden er intrekken na terugkomst van de Borobudur. Wij betaalden voor de kamer met douche en toilet Idr 140.000, ontbijt en taksen inbegrepen. Wij hadden er enkel airco.
De uitbater van dit hotelletje is een uitgeweken Nederlander. Ik had bij hem via internet een kamer besproken, maar hij liet ons weten dat het niet zou lukken met een rolstoel en daarmee aanzag hij de reservatie als geannuleerd. Wij hebben hem erop attent gemaakt en hij reageerde daar vrij koel op. Ware het niet dat de kamer zo goed en een stuk goedkoper was dan in Duta Guesthouse, dan waren we het misschien afgebold. Er is een restaurant, maar er is heel weinig keuze en het meisje uit de keuken heeft liefst van tevoren te weten of ze iets moet voorzien of niet. Het is dan ook aangewezen om ergens anders te gaan eten. Het hotel is niet zo heel ver van de backpackerstraat.
Een goed alternatief voor de vorige twee logementen is
Ary’s Hotel
Jl. Sryudiningratan 29, Yogyakarta 55141, Indonesia
Tel.: 0062/274-387 215 Fax: 0062/274-387 214
Website: www.wismaarys.com
E-mail: arys@indo.net.id
Dit logies ligt ongeveer in dezelfde prijsklasse als het Duta Guesthouse. Het kan enkel dienen voor de modale reiziger, want personen in een rolstoel zouden grote problemen ondervinden door de vele trappen en minder mooi aangelegde paden. Je zit er wel in een heel prachtige omgeving en je kunt er genieten van de rust die het uitstraalt.
Manohara Hotel
Komplek Taman Wisata Candi Borobudur, Magalang, Jawa Tengah, Indonesia
Tel. : 0062/293-788131 en 680 Fax: 0062/293-788679
Website: www.borobudurpark.com
E-mail: manohara@magalang.wasantara.net.id
Het hotel is zo goed als vlak en er zijn hellende vlakken aangebracht, zodat je met de rolstoel gemakkelijk overal kunt komen. Het is alleen bij het binnenkomen dat je één trapje moet doen. Wij boekten hier via www.yogyes.com/en/yogyakarta-hotel/budget/manohara . Ik denk dat rechtstreeks boeken goedkoper is, maar ik kreeg geen verbinding via internet en dan moest ik wel een andere weg bewandelen. Het is er momenteel zeker niet al te druk en zonder reservatie moet het ook lukken, maar het is een stuk duurder. Wij betaalden Idr 368.500 voor een zeer ruime kamer met douche en toilet, ontbijt en taksen inbegrepen. Alle kamers liggen op de begane grond. In de prijs van de kamer is de inkom tot de site van Borobudur(prijs Idr 100.00 of $ 10p/p) inbegrepen en dat voor twee personen. Je mag zelfs meermaals de site bezoeken. Dit is zeker een aan te raden logies. De kamerprijs is niet laag, maar je loopt zo veel in en uit het complex als je wilt en vanuit het restaurant heb je een prachtig uitzicht op de Borobudur.
Asia Hotel
Jl. W. Monginsidi 1, Solo 57128, Central Java, Indonesia
Tel.: 0062/271-661166 Fax: 0062/271-646418
Na lang zoeken en in menig hotel logement te hebben gevraagd, zijn we uiteindelijk hier terechtgekomen. Door het nakend Kratonfestival, waar wij niets van afwisten, was dit zo wat het enige hotel met een kamer vrij en het was te nemen of in de wagen slapen. We konden via de ondergrondse garage, waar onze chauffeur in de wagen sliep, met de lift tot in de lobby en van daar met een andere lift hogerop naar de kamer. We hadden een vrij grote kamer, lang en smal. De badkamer was klein en redelijk moeilijk met een overstapje van 5cm. De lavabo stond achter de deur. Wij betaalden Idr 215.000 – 10% = 193.500, ontbijt en taksen inbegrepen.
Montana Hotel
Jl. Kahuripan 9, Malang 328370, Indonesia
Tel.: 0062/341-362751
Het hotel heeft bij de inkom twee treden en iets verder terug 2 x 1 opstapje, verder was het volledig vlak. We beschikten over een vrij ruime kamer(gelijkvloers) en een gemakkelijke badkamer. Wij betaalden Idr 234.000, ontbijt en taksen inbegrepen. We hadden er een fan en airco. Voor het avondeten gingen we buitenshuis. Het ontbijt was voortreffelijk, maar we moesten lang wachten op onze gebakken eieren.
Lava View Lodge
Cemorolawang Sukapura, Probolingo, Indonesia
Tel.: 0062/335-541009 Fax: 0062/335-541147
Vermits ik in een rolstoel zit, is het dikwijls een probleem om mij een bereikbare en pasklare kamer ter beschikking te stellen. Het was hier niet anders. Een moeilijk berijdbaar pad en een hoge trede waren de enige hindernissen om onze slaapplaats te bereiken. Dan is het maar klein bier voor ons en we waren dan ook vlug akkoord. Wij betaalden voor een grote kamer met douche en toilet Idr 175.000, ontbijt en taksen inbegrepen. De prijs was hoog in verhouding met wat er geboden werd, maar we hadden nu eenmaal een goed uitzicht op de Bromo. De kamer en zeker de badkamer was echt basic. Er was juist het strikt noodzakelijke op de kamer aanwezig en warm water was er niet. We hebben onze eigen voorraad maar aangesproken voor hetgeen ontbrak.
Ketapang Indah Hotel
Jl. Gatot Subroto km 6, Banyuwangi 68421, East Java, Indonesia
Tel.: 0062/333-422280, 81, 424760 Fax: 0062/333-423597
Website: www.ketapangindah.com
E-mail: info@ketapangindah.com
In dit hotel kan je binnen zonder de minste oneffenheden. Als er al obstakels zouden zijn, is er voor gezorgd dat er naast de trede ook een hellend vlak is geplaatst. Het is een heel goed en comfortabel hotel met ruime kamers met douche(met losse sproeier) en toilet. De vraagprijs voor een dubbele kamer was Idr 250.000 en we kregen op onze vraag prompt een disconto van 30% en we betaalden maar Idr 175.000 voor een uiterst ruime, nette en gemakkelijke kamer, ontbijt(alleen warme gerechten en koffie of thee) en taksen inbegrepen. Dit is één van de betere kamers die we ooit op onze reizen op de kop konden tikken en dan nog zo goedkoop. We beschikten er over airco en een fan. Dit logement is een aanrader voor wie in de omgeving wil overnachten.
Op Bali
Bali Taman Resort & Spa
Jl. Raya Lovina, Lovina Beach, North Bali, Indonesia
Tel.: 0062/362-41126, 94 Fax: 0062/362-41840
Website: www.balitamanlovina.com en www.indo.com/hotels/bali_taman
E-mail: balitamanlovina@telkom.net
Naast de trap bij de inkom ligt er een hellend vlak. Dat is waarschijnlijk niet voor rolstoelen bedoeld, maar wel voor de gemakkelijkheid van het transport van de bagage. Verderop in het complex lagen er overal schuine vlakken, behalve aan het zwembad, daar zijn een viertal treden. Aan de inkom van de kamer is er ook een klein trapje, maar daar is ook voor een schuine oprit gezorgd. Wij reserveerden hier via internet en wij betaalden vooruit met Visa US$ 31 voor een redelijk grote dubbele kamer met half open douche(met losse sproeier) en toilet, ontbijt en taksen inbegrepen. Wij hadden er enkel airco.
Febry’s Hotel
Jl. Dewi Sartika(also known as Jl. Kartika Plaza)
Tuban, South Kuta Beach, Bali, Indonesia
Tel.: 0062/361-754575 Fax: 0062/361-754560
Website: www.greenbali.com
E-mail: info@greenbali.com
De ingang van het hotel heeft één trapje, je gaat dan door het restaurant naar de receptie, waar je na ontvangst van je sleutel terug één trapje af moet om zo in de open gang te komen die naar de kamers leidt. Je kan eventueel ook rondgaan richting parking(achteraan) en dan is het volledig vlak tot voor het terras van de kamer, waar je dan één trapje hebt. Wij betaalden Idr 400.000 voor een redelijk grote kamer met afgesloten douche(met losse sproeier) en toilet, een voortreffelijk ontbijt en taksen inbegrepen. Er was een fan en airco en hier kon de airco ‘s nachts blijven opstaan.
Un’s Hotel
Jl. Benesari 16, Kuta 80361, Bali, Indonesia
Tel.: 0062/361-757409 Fax: 0062/361-758414
E-mail: unshotel@denpasar.wasantara.net.id
Bij de inkom van het hotel is er een overstap met twee treden, maar na enkele uren had men voor twee schuine vlakken gezorgd. Het pad tot de galerij met de kamers ligt behoorlijk. Aan het einde hiervan zijn er twee lage treden, die met de hulp van het vriendelijk personeel vlug bedwongen waren. Dan was het volledig vlak. Wij betaalden € 25,00 voor een grote kamer met half open douche(met losse sproeier) en toilet, een goed ontbijt en taksen inbegrepen. Er is een fan en airco en authentieke Balinese meubelen. De airco werd voor het slapengaan uitgezet, maar de fan moest wel licht blijven draaien, anders was het te warm. Wij namen het ontbijt op het terras voor de kamer. Dit logies vinden wij beiden een aanrader.
Op Sulawesi
Pondok Suada Indah
Jl. Sultan Hasanuddin 12, Makassar 90111, South Sulawesi, Indonesia
Tel.: 0062/411-317179, 312857 Fax: 0062/411-312856
Om het hotel te betreden heb je één trapje en iets verderop moet je dan weer één trapje naar beneden. Voor de rest was alles vlak. Wij betaalden Idr 156.975 voor een reuze grote kamer met douche en toilet, een simpel ontbijt en taksen inbegrepen. Er was een fan en airco. Dit logement is niet echt een aanrader, maar de andere in de directe omgeving zijn peperduur en die zijn niet voor ons weggelegd. Het was ook maar voor één nacht.
Toraja Prince Hotel
Jl. Janusan Palopo km 4, Rantepao 91831, Tana Toraja, South Sulawesi, Indonesia
Tel.: 0062/423-21430, 458, 462 Fax: 0062/423-21407
Website: www.torajaprincehotel.com
E-mail: jan.staal@torajaprince.com
Bij de inkom van het hotel zijn er vier treden en iets verder moet je drie treden naar beneden. Vanaf dan is het vlak tot aan de kamer, waar aan de deur een klein trapje(2cm) is. Wij betaalden Idr 250.000 voor een kraaknette grote kamer met douche en toilet, ontbijt en taksen inbegrepen. Voor het restaurant moet je de drie treden doen, maar wij vroegen het ontbijt op het terras voor onze kamer.
Pondok Eka
Jl. Maluku 12, Sengkang, South Sulawesi, Indonesia
Tel./Fax: 0062/485-21296
Na het zien van menige hotels, hebben we onze intrek genomen in dit logement. Het was vrij eenvoudig, maar het beste voorhanden. Je moet over een schuine overstap om de kamer te bereiken. Bij het binnengaan van de kamer was er één trapje en voor de rest was het vlak. Wij betaalden Idr 150.000 voor een grote kamer met een simpele douche en toilet, taksen en een pover ontbijt inbegrepen. Er was geen airco, maar wel een fan.
Bukit Indah Malino
Malino, South Sulawesi, Indonesia
Tel.: 0062/417-21277
Wij hebben hier ook verscheidene hotels gezien en dit hotel(met moeite die naam waard) leek ons nog het beste voorhanden. Het stelde ook niet veel voor en het was very basic. Er zijn kamers op de begane grond, maar die konden voor ons absoluut niet dienen. Die kamers zijn vrij klein en met een hurktoilet. Om onze kamer te bereiken moet je een steile helling naar beneden. Van grootte viel ze mee en we konden op het terras voor de kamer rustig zitten, maar niet voor lang. Bij valavond zijn we noodgedwongen moeten binnen vluchten voor de vele muggen. In de badkamer(die naam absoluut niet waardig) was er geen lavabo of douche. Om je te wassen, stond er een groot waterreservoir en je moest met een plastieken kannetje water scheppen en over u gieten. Dat was onze douche met koud water natuurlijk. Het toilet had geen zitting en toiletpapier was er ook niet te bespeuren. Wij betaalden Idr 100.000 voor de kamer, een heel simpel ontbijt en taksen inbegrepen. Er was geen fan of airco, maar het was er ook niet echt nodig.
Restaurants: adres, prijs en toegankelijkheid
Wij namen ons avondmaal meermaals in de hotels zelf, maar ik noteer de toegankelijk van deze restaurants er even goed bij. Bij het vereffenen van de rekening van drank of een eetmaal, kan je altijd best de rekening goed nakijken. Een vergissing, in hun voordeel, is schering en inslag. Het wisselgeld kijk je best ook na. Je krijgt wel alles terug(ze ronden bijna automatisch af naar boven), maar het gebeurt dat er een gedeelte van het wisselgeld ergens verdoken zit.
Op Java
Wisma Bogor Permai(Voor het adres zie bij hotels)
Je kan er in zonder oneffenheden. Het restaurant stelt niet veel voor, maar het geserveerde was prima. Wij betaalden voor de maaltijd Idr 57.750, 1 Coke en 1 Soda water inbegrepen.
Sindanglaya Hotel-restoran
Jl. Raya Cipanas 43-45, Cianur 43253
Tel.: 0062/283-512 455
E-mail: adihil@plasa.com
Het restaurant is totaal vlak en zelfs de toiletten zijn goed bereikbaar. Dit eethuis kan ik ten stelligste aanbevelen wanneer je op weg bent van Bogor naar Bandung. Het is er goed, maar niet zo goedkoop. Wij betaalden hier Idr 107.690 voor een meer dan voortreffelijke lunch. Dit hoog bedrag geven wij aan de lunch zelden uit.
Sukajadi Hotel
Jl. Sukajadi 176, Bandung 40161, West-Java, Indonesia
Tel.: 0062/22-2033888, 2031088 Fax: 0062/22-2034020
Website: www.sukajadihotel.com
E-mail: info@sukajadihotel.com
Voor zo ver ik mij nog herinner, zijn er geen onnoemelijke obstakels om het restaurant van dit hotel te betreden, hooguit 1 opstapje en dat is het noemen niet waard. Het restaurant is vrij duur en je krijgt er niet te veel te eten. Voor onze maaltijd betaalden wij Idr 85.000 en de volgende dag Idr 124.850, 1 Coke en 1 Bintang bier(groot) inbegrepen. In Bandung nuttigden we voor de lunch onderweg een sandwich.
Laba Laba Cafe Garden Restaurant & Bar
Jl. Prawirotaman 2, Yogyakarta 55153, Indonesia
Tel.: 0062/274-374 921 Fax: 0062/274-374 923
Bij de ingang van dit restaurant zijn er twee treden. Het is niet ver van het Duta Guesthouse gelegen. We aten er samen met Rohan, de schoonbroer van David, onze oudste zoon, en diens vriend en betaalden voor ons vieren Idr 125.000, drank inbegrepen.
Pizza Hut
Jl. Jend. Sudirman 3, Yogyakarta, Indonesia
Tel.: 0062/274-562 013
Bij de ingang van de Pizza Hut zijn er enkele treden, maar Rohan bood onmiddellijk zijn hulp aan. Dit eethuis ligt in volle centrum van Yogyakarta in één van de zijstraten van Malioboro. Wij betaalden hier Idr 189.501 voor ons vieren, drank en slaatjes inbegrepen.
Tulips Hotel & restaurant(Voor het adres zie bij hotels)
Er is een open restaurant voor het hotel. Als je er wilt eten, kan je dit best van tevoren melden, anders moet je veel te lang op het bestelde wachten. Er is weinig keuze en ook weinig voorradig en hetgeen er wel is, zit meestal in de diepvries. Het is er goed, maar heel simpel opgediend. Het meisje aan de receptie is tevens de kokkin. Pure Hollandse gierigheid. Wij betaalden Idr 100.100, 1 Coke van Idr 8.000 en 1 Bintang van Idr 10.000 inbegrepen. Het hotel is niet ver van de backpackersstraat en ligt in het verlengde van voornoemde straat.
Renzo Cafe
Jl. Prawirotaman 27, Yogyakarta 55153, Indonesia
Ook hier zijn er weer een tweetal treden bij de inkom. Deze eettent ligt schuin tegenover het Duta Guesthouse. Het was er niet zo bijster goed. Wij betaalden Idr 80.000, drank inbegrepen.
Viavia Cafe(A Joker travellers cafe)
Jl. Prawirotaman 30, Yogyakarta 55153, Indonesia
Website: www.viaviacafe.com
E-mail: viavia@yogya.wasantara.net.id en yogya.indonesia@viaviacafe.com
Hier zijn de treden terug. Dit restaurant is meer een ontmoetingsplaats voor backpackers. Je komt er tegen van alle slag en van alle nationaliteiten, maar voor het merendeel Vlamingen. Ze komen hier met Mie Cornoedus een praatje slaan, als zij aanwezig is natuurlijk. Wij hadden dat geluk niet. Het is er goed van eten, maar niet al te goedkoop, maar hoeveel wij er betaalden kan ik niet vermelden, want de rekening is ergens zoek geraakt.
Hotel Manohara aan de site van Borobudur(Voor het adres zie bij hotels)
Geen enkel probleem om in het restaurant van het hotel te geraken. Het ligt wel iets hoger dan de omliggende tuin, maar er zijn, naast de trappen, hellende vlakken aangebracht. Het is er zeker niet goedkoop, maar als je er verblijft, is het bijna normaal dat je er het avondmaal neemt. De kok doet zijn uiterste best om het naar je zin te maken. Wij betaalden Idr 117.000 en in dat bedrag zit een grote Bintang bier van Idr 36.000 Ik heb op de menukaart gezien, dat een ontbijt Idr 75.000 p/p kost, maar dat was in de kamerprijs inbegrepen.
Hotel Asia in Solo(Voor het adres zie hotels)
Het restaurant ligt op het gelijkvloers maar ligt een ietsje(20cm) hoger, maar er is voorzien in een kort hellend vlak. Het is dan ook geen enkel probleem om er in te geraken. Er is een enorme keuze aan Indonesische gerechten, het ene al wat pikanter dan het andere. De Indonesiërs vinden trouwens van niet. De “nasi goreng” met garnalen is er uitstekend. Wij betaalden gemiddeld Idr 86.000 voor een heel goede en verzorgde maaltijd. Voor het ontbijt lag het iets moeilijker. Wij wilden toast en omelet of gebakken eieren, maar daar hebben we, zeker de eerste morgen, lang moeten op wachten. Het was té druk door het Kratonfestival. Het restaurant zat dan ook overvol.
Toko “Oen” Restaurant, Ice-cream Palace, Patissier
Jl. Jend Basuki Rakhmad 5, Malang, East-Java, Indonesia
Tel.: 0062/341-364 052
In dit restaurant zijn we binnen getrokken gewoon om de Hollandse sfeer, die er nog altijd rondhangt, op te snuiven. Je kan er in zonder trappen, want de eettent is volledig gelijk met de straat en met wat geluk wordt je in het Nederlands verwelkomd door een oudere dame uit Surabaya. Zij is er de pr-dame en zij staat in voor het onthaal van Nederlands sprekende toeristen. Het is er bij een ijsje gebleven, want de prijzen op de menukaart swingen gewoon de pan uit. De pr-dame moet ergens van betaald worden. Voor een ijsje met vers fruit en slagroom betaalden we Idr 66.000, wat naar onze mening meer dan witte prijzen zijn. We hebben de sfeer opgesnoven en daar blijft het voor ons bij.
Hotel Tugu
Jl. Tugu 3, Malang, East-Java, Indonesia
Tel.: 0062/341-363 891 Fax: 0062/341-362 747, 362 765
Website: www.tuguhotels.com
E-mail: malang@tuguhotels.com
Wanneer je langs het hotel naar het restaurant wilt, moet je enkele treden(een 12-tal) op en af, maar er is ook een mogelijkheid om via een gans andere ingang binnen te gaan. Dat deden wij. In de late namiddag had Marie-Claire haar hoofd laten zien aan de receptie en naar de menukaart gevraagd. Ze was verrast door de hoge prijzen, maar reserveerde op aandringen van één van de bedienden een tafel voor vanavond voor ons twee. We dachten in onszelf, daar gaan we niet wegens te duur. Daarom gingen wij zogezegd een ander restaurant binnen, maar we wisten niet dat dit eethuis behoorde aan het hotel Tugu. We waren er aan voor de moeite. We betaalden voor een karige maaltijd, we hadden geen honger meer van het zien van de prijzen, Idr 106.000 voor 2 Soda waters, 2 asperge roomsoepen en 1 chicken steak.
Lava View Lodge(Voor het adres zie bij hotels)
Hier waren we genoodzaakt om in het restaurant van het hotel ons avondmaal te nuttigen, er is niets in de onmiddellijke omgeving te vinden. Om in het restaurant te gaan moet je twee treden omhoog, maar er zijn altijd voldoende goede zielen die een handje willen toesteken in de buurt. Op de menukaart hadden we niet al te veel keuze, maar de geserveerde maaltijd was goed en niet duur. We betaalden Idr 64.000 voor 2 soepen en 2 x fried rice 1 Coke en 1 Soda water.
Margo Utomo Agro Resort
Jl. Lapangan 10, Kalibaru-Banuowangi 68467, East-Java, Indonesia
Tel.: 0062/333-897 700 Fax: 0062/333-897 124
E-mail: margoutomo@hotmail.com
Het ganse complex is vrij goed toegankelijk. Hier en daar is er wel een klein opstapje. We hebben hier maar een kleine lunch genomen. Het was ons meer te doen om het resort eens van nabij te kunnen aanschouwen. Hier logeren moet een zaligheid zijn, te midden van de tropische natuur. Alleen aan het zwembad kon ik niet geraken. Dat lag in de diepte en je komt er via trappen. Wij betaalden Idr 51.240 voor 2 soepen en frisdrank.
Ketapang Indah Hotel(Voor het adres zie bij hotels)
Om het restaurant te betreden heb je een hellend vlak, dat er naast de trap is neergepoot. Dus hier ook weer geen enkel probleem om in de open ruimte te komen. Het restaurant is er eentje om van te snoepen, goed en niet duur. Wij betaalden Idr 76.000 voor een zeer goede en verzorgde maaltijd, dranken inbegrepen. De kok zet zijn beste beentje voor om het de klanten zo aangenaam mogelijk te maken. Er is toch nog een klein minpuntje. We moesten bij het ontbijt heel lang wachten op onze gebakken eieren, maar voor de rest heb ik zeker geen kritiek op de keuken of op het personeel.
Op Bali
Pacung Mountain Resort
Het juiste adres heb ik niet, maar het ligt op het grondgebied Bedugul
Om het restaurant binnen te gaan heb je hier en daar enkele treden, maar als het personeel bereidwillig is, kan je via de dienstdoorgang zonder trappen in de eetruimte komen. Wij namen er alleen twee Coca Cola’s en betaalden hiervoor Idr 25.000.
Febri’s Hotel & Spa(Voor het adres zie bij hotels)
Om het restaurant te betreden hoef je slechts één opstapje te doen. De keuken is open van 7u tot 22u en de jongens die de bediening verzorgen, moeten uit hun pijp komen om het de klanten zo veel mogelijk naar hun zin te maken. Wij betaalden gemiddeld Idr 94.000 voor een goed verzorgde maaltijd, drank inbegrepen. Het ontbijt was uitstekend, je kon zoveel toasten krijgen als je zelf wilt.
Mini Restaurant
Jl. Dewi Sartika 92X, Kuta, Bali, Indonesia
Tel.: 0062/361-755 807 Fax: 0062/361-751 443
Je kunt binnen zonder de minste oneffenheid, het restaurant ligt op gelijke hoogte met de stoep. Dit eethuis ligt in het volle centrum van Tuban-Kuta. In een hels lawaai moet je zitten eten, echt gezellig kan ik zulks niet noemen, maar dat is nu eenmaal Tuban. Wij betaalden
Idr 85.000 voor een goede maaltijd, drank inbegrepen.
Greenhills Restaurant(vroeger Bukit Jambul Garden Restaurant)
Jl. Raya Besakih, Pesaban, Rendang, Karangasem
Om in het restaurant te komen moet je een hoge trap af. Ondanks die hindernis wilden hier toch halt houden. Met de hulp van het personeel was de klus vlug geklaard en konden wij aan tafel plaats nemen voor de lunch. Wij betaalden Idr 60.500 voor 2 soepen, 1 Soda water en 1 Coke. Elf jaar terug waren wij hier ook en we wilden kost wat kost in dit eethuis terug komen. De toiletten zijn bereikbaar via een smalle gang met een bocht en de toiletpot was hier even goed laag. Het restaurant ligt op 8km van Klungkung, 51km van Denpasar en 15km van de Pura Besakih.
La Cabana Bar & Restaurant
Kuta Beach Street op de hoek van Jl. Benesari, Kuta, Bali, Indonesia
Tel./fax: 0062/361-766 156
E-mail: la_cabana_bali@yahoo.com
Om in het restaurant te gaan heb je 2 keer 1 opstap. Het is een gezellige keet, waar voornamelijk de jeugd bijeen komt om over hun belevenissen van de voorbije dag na te praten. Je zit er temidden van zachte muziek, de ene avond Balinese en op andere avonden dan weer Latijns-Amerikaanse. Wij betaalden gemiddeld Idr 95.000 voor een meer dan voortreffelijke maaltijd, drank inbegrepen. Het personeel is hier heel gedienstig en behulpzaam. Ik heb het aan de lijve ondervonden toen ik wilde rechtstaan en in mijn rolstoel wilde plaatsnemen.
Segara Cafe, fish, grilled seafood
Jl. Pantai Kedonganan, Jimbaran, Bali, Indonesia
Tel.: 0062/361-703 944
Het is bijna onbegonnen werk om bij de modale toerist plaats te nemen op het strand van Jimbaran. Wij hebben ons neergevleid op het terras juist boven het strand, wat veel van de charme deed verloren gaan. Er zat voor ons niets anders op en daar geraken vergde ook al enige mankracht door de vele treden, die wij moesten voorbij gaan. Marie-Claire koos haar vis, die zou gegrild worden. Na een goed half uur bracht de ober toch reeds het gevraagde. Mijn nasi goreng trok op niets en de vis van mijn halve trouwboek was meer graat dan vis, dus was het absoluut ook niet goed. Bij de afrekening was het helemaal prijs. Op de rekening stond Idr 187.200, terwijl het maar 147.200 mocht zijn. Het personeel verontschuldigde zich wel, maar deed er aanvankelijk moeilijk over. In dit restaurant keren we zeker niet meer terug.
Lotus Cafe
Jl. Raya(Main Road), Ubud, Bali, Indonesia
Tel.: 0062/361-975 660
Website: www.lotus-restaurants.com/cafe_lotus_bali.html
E-mail: cafelotus@lotus-restaurant.com
Aan de inkom van het Cafe Lotus zijn er een tweetal treden, maar als je wat uitkijkt, kan je zonder trappen binnen. Rechts van de hoofdingang is er een poort en daarlangs kan je er heel gemakkelijk in. Dan geraak je zonder moeite in het grote restaurant. In de kleine annexen lukt het voor een rolstoelgebruiker niet, want daar moet je in kleermakerszit aan een lage tafel plaatsnemen. Het is er goed en verzorgd, maar zeker niet goedkoop. Ik wou hier gebruik maken van het toilet, maar moest noodgedwongen terug naar mijn plaats in het restaurant. De toiletten zijn beneden en alleen te bereiken met een trap zonder leuning. Wij betaalden er
Idr 79.700 voor 2 soepen en 2 Cokes. Je hebt er een prachtig zicht op de Lotus vijver en er loopt een mooi pad tot achter aan de tuin. Daar is een trap die naar de prachtige Pura Taman Saraswati leidt. Ik heb Marie-Claire maar alleen laten genieten van dit mooie complex.
Sendok Cafe
Legian Street naast Mastapa Garden Hotel, Kuta, Bali, Indonesia
Er zijn enkele treden bij de inkom. Het is één van de vele kleine restaurantjes in Legian Street. Het eethuis wordt gerund door een uitgeweken Duitser, die samen met zijn Indonesische echtgenote de zaken ter harte neemt. De Duitse “grundlichkeit” is hier heel merkbaar. De keuken mag er best zijn. Wij betaalden er Idr 96.500 voor 2 pizza’s en 2 Bintang bieren.
Restaurant Ku De Ta
Jl. Laksmana 9, Seminyak 80361, Bali, Indonesia
Tel.: 0062/361-736 969 Fax: 0062/361-736 767
Website: www.kudeta.net
E-mail: info@kudeta.net en reservations@kudeta.net
Om binnen te gaan hoef je eerst enkele treden omhoog, en daarna terug naar beneden. Het personeel zag het in het begin niet goed zitten. Ze wisten niet hoe ze er moesten aan beginnen om mij in mijn karos boven te krijgen. We hebben het hen met hand en tand uitgelegd en dan was het vlug voor elkaar en konden we plaats nemen aan een tafeltje op het terras langs het strand. David, onze oudste zoon, had ons gezegd dat we zeker hier moesten komen om te dineren en tegelijkertijd voor de “sunset”. Als brave ouders hebben we goed geluisterd naar de raad van zoon lief. Bij het bekijken van de spijskaart was onze trek naar eten snel over. Het zou bij een frisdrank blijven en daar betaalden we Idr 35.000 voor. De zonsondergang, waarvoor we feitelijk naar hier kwamen, was niet de moeite om zien. De lucht verkleurde amper. Het werd dus een dure maat voor niets, want de taxi heen en terug kostte ook meer dan genoeg.
Op Sulawesi
Hotel Makassar Golden
Jl. Pasar Ikan 52, Makassar 90111, Sulawesi, Indonesia
Tel.: 0062/411-333 000 Fax: 0062/411-320 951
Website: www.makassargolden.com
E-mail: info@makassargolden.com
Bij de inkom van het hotel is er één klein opstapje. Voor de rest is alles vlak of bereikbaar met een lift. Het restaurant ligt op de bovenste verdieping en is enkel met een welbepaalde lift bereikbaar. Een personeelslid moet met je mee om de lift ter plaatse te krijgen. Het is niet echt een goederenlift, maar wel een dienstlift. Zo heel vriendelijk werden we er niet behandeld en het leek tegen hun zin dat we iets bestelden om naar binnen te werken. Het kan natuurlijk ook zijn dat we niet genoeg bestelden, maar voor ons was het de lunch. We betaalden Idr 68.000 voor twee soepen.
Losari Beach Hotel
Jl. Penghibur 10, Makassar 90111, Sulawesi, Indonesia
Tel.: 0062/411-326 065 Fax: 0062/411-313 978
Website: www.losarihotels.co.id
E-mail: loshtl@indosat.net.id
Bij de inkom van het hotel zijn er een viertal treden. De tafels zijn niet al te groot en de stoelen vond ik niet gemakkelijk, maar we hadden weinig keuze in restaurants en in de dure hotels wilden we niet gaan. We hadden dan weer geluk met het geserveerde eten, dat was uitstekend. Wij betaalden Idr 100.430 drank inbegrepen.
Toraja Prince Hotel(Voor het adres zie bij hotels)
Om in het restaurant te komen, moet je een drietal treden op. Dit is wel te verstaan gezien vanaf de kamer. Kom je van buiten, dan heb je vier treden. Als je er een avondmaal wilt nemen, kan je best na het ontbijt reeds bestellen wat je ’s avonds wil eten. Dan heeft de crew de gelegenheid om het nodige in huis te halen of uit de diepvries te nemen. Doe je dat niet, dan is er een wachttijd in het verschiet. De keuken levert goed werk af, want de geserveerde maaltijden zijn behoorlijk en prijzig. Wij betaalden gemiddeld Idr 114.000, drank inbegrepen. Wanneer er een groep logeert, wordt er live muziek gespeeld en dan is het verblijf in het restaurant nog aangenamer.
Mambo Restaurant
Jl. Dr. Ratulangi 34, Rantepao 91831, Sulawesi, Indonesia
Tel.: 0062/423-21134
Je kan er in zonder opstapjes. Veel keuze is er niet op de spijskaart en hetgeen we kregen trok gewoon op niets. Het was gewoon niet te eten. Ik had, zoals veelal, nasi goreng gevraagd en die was veel te vettig. Er is meer dan genoeg olie gebruikt om het hele geval klaar te krijgen. Het was ronduit slecht. Dat van mijn wederhelft was niet veel beter. Wij betaalden hiervoor Idr 60.000 en er werd met een glimlach gevraagd of alles OK was.
Bukit Indah Malino(Voor het adres zie bij hotels)
Vermits het logies vrij moeilijk toegankelijk is voor mindervaliden, hebben wij zowel het
ontbijt als het avondmaal op het terras voor de kamer genuttigd. Beiden waren heel sober en
niet echt smakelijk, maar er is niets beters in de directe omgeving. Wij betaalden Idr 80.000 voor ons beide, drank inbegrepen en we namen 2 grote Bintang bieren aan Idr 20.000 het stuk.
Vluchten: tijdschema, vluchtnummers en prijzen
28/08 Van Paris Charles de Gaulle naar Kuala Lumpur vertrek om 12.00u en aankomst op
29/08 om 06.25u, vliegtijd 12.25u.
Vertrek van Terminal 1 met Boeing 777-200, vluchtnummer MH 21
29/08 Van Kuala Lumpur naar Jakarta/Soekarno Hatta vertrek om 09.10u en aankomst om
10.10u, vliegtijd 2.00u
Vertrek van Terminal 2 met Airbus Industrie A330, vluchtnummer MH 711
19/09 Van Denpasar naar Makassar en terug op 26/09
30/09 Van Denpasar/Bali naar Kuala Lumpur vertrek om 13.50u en aankomst om 16.50u,
vliegtijd 3.00u
Vlucht uitgevoerd met Airbus Industrie A330, vluchtnummer MH 714
30/09 Van Kuala Lumpur vertrek om 23.30u naar en aankomst op 01/10 op Paris Charles de
Gaulle om 6.20u op Terminal 1, vliegtijd 12.50u
Vlucht uitgevoerd met Boeing 777-200, vluchtnummer MH 20
Kosten van het transport ter plaatse
Idr 20.000 p/p Damri bus van de luchthaven in Jakarta naar Bogor
Idr 40.000 Taxi van de terminus van Damri naar het hotel
Idr 400.000 Transport van Bogor naar Bandung
Idr 300.000 Transport naar Tangkuban Prahu(+/- 6 uur)
Idr 26.000 Taxi op meter naar de Angklungschool Pak Udjo’s Angklung House
Idr 30.000 Taxi terug naar het hotel
Idr 15.000 Taxi op meter naar het treinstation in Bandung
Idr 155.000 p/p Treinticket Bandung-Yogyakarta
Idr 20.000 Taxi op meter van het treinstation in Yogyakarta naar het Duta Guesthouse
Idr 5.000 p/p Dragers in het station in Yogyakarta(en het was niet genoeg)
Idr 15.000 Taxi op meter van het Duta Guesthouse naar het Kraton
€ 330,00 autohuur met chauffeur voor 8 dagen, benzine inbegrepen
We huurden dit minibusje bij het reisbureau van het
Prambanan Guesthouse
Jl. Prawirotaman 14, Yogyakarta 55153, Java, Indonesia
Tel.: 0062/274-376 167 Fax: 0062/274-384 256
Website: www.prambanangh.be
E-mail: prambanagh@hotmail.com
Contact in België: Wauters Ludo, Tel./fax: 0032/2-361.37.38
Zijn e-mail: wautersludo@hotmail.com
Idr 10.000 Van het Tulips Hotel naar de Vogeltjesmarkt
Idr 27.000 Taxi op meter van Malioboro naar Kota Gede
Idr 15.000 Taxi op meter van Kota Gede naar het Tulips Hotel
Idr 70.000 Jeep naar de voet van de Bromo(gedeelde Jeep, de prijs was Idr 200.000
Idr 25.000 Taxi(niet op meter) van het Hotel Ketapang Indah naar de haven van Ketapang
Idr 10.000 p/p voor het veer van Ketapang(Java) naar Gilimanuk(Bali)
Idr 300.000 p/dag autohuur met chauffeur, benzine niet inbegrepen(op Bali 5 dagen met de
zelfde chauffeur). Ik kan die man niet echt aanraden, hij spreekt met moeite een
woord Engels.
Idr 450.000 Benzine voor de 5 dagen autohuur, wat de dagprijs voor de wagen met
chaufeur op Idr 390.000 bracht, wat vrij duur lijkt voor Bali.
Idr 100.000 Transport naar Uluwatu en Jimbaran
Idr 150.000 Transport naar Ubud via Celuk, Batuan, Batubulan en Mas
Idr 35.000 Transport naar de luchthaven van Denpasar
Idr 6.000 Taks voor het transport van een mindervalide
Idr 30.000 p/p Luchthavenbelasting
Idr 35.000 Transport van de luchthaven van Makassar naar de stad
Idr 275.000 p/dag Huurwagen met chauffeur op Sulawesi zonder benzine
Idr 862.215 Benzine voor de huurwagen voor 7 dagen op Sulawesi.
Op Sulawesi huurden we een minibus met chauffeur bij:
Toraja Mantong Permai Tours & Travel
Office: Taman Sudiang Indah Blok D2 No 12
Tel.: 0062/411-550 344
Zij hebben een stand op de luchthaven van Makassar en het is op die manier dat we met de verantwoordelijke, Tony, in contact zijn gekomen. Hij heeft ons goed voort geholpen en bij hem een wagen met chauffeur huren, was een kleine wederdienst, zeker omdat zijn prijzen niet al te hoog lagen. Wij hebben het dan nog heel goed getroffen met de chauffeur, Umar. Hij is zo’n lieve en behulpzame jongen. Niets is hem te veel. We hebben hem ten stelligste beloofd, als we mensen kennen, die Sulawesi individueel willen bezoeken, dat we niet zullen nalaten hem aan te prijzen.
Idr 6.000 Taks voor het transport met het vliegtuig van een mindervalide
Idr 30.000 p/p Luchthavenbelasting
Idr 45.000 Taxi(niet op meter) van de luchthaven in Denpasar naar het Un’s Hotel
Idr 20.000 Taxi op meter van een huwelijk naar het Un’s Hotel
Idr 15.000 Taxi op meter naar het huwelijksfeest terug
Idr 30.000 Taxi op meter van het huwelijksfeest naar Semyniak
Idr 35.000 Taxi op meter van het Kudeta restaurant naar het Un’s Hotel
Idr 40.000 Transport van het Un’s Hotel naar de luchthaven in Denpasar
Parkings die wij betaalden op Java en Sulawesi
Idr 6.000 Aan de krater Tangkuban Prahu
Idr 7.000 Aan Ciater warmwaterbronnen
Idr 2.000 Aan het Dieng Plateau
Idr 1.000 Aan de voet van de Merapi vulkaan
Idr 1.000 Aan de Mendut tempel
Idr 10.000 Op de Lava-tour
Idr 5.000 Aan Prambanan
Idr 2.000 Aan het Paleis van de prins in Solo
Idr 3.000 Aan het Kraton in Solo
Idr 2.000 Aan de Sukuh tempel
Idr 3.000 Aan het Kraton in Solo
Idr 2.000 Parking ergens onderweg
Idr 3.000 Aan de appelplantage Agro Wisata in Batu
Idr 2.000 Aan een waterval onderweg
Idr 1.000 Aan de haven in Makassar
Praktische informatie
Elektriciteit
In gans Indonesië is de elektriciteit zoals bij ons 220 Volt. Op de meeste plaatsen kan je met een gewone stekker overweg. Hier en daar zijn er stopcontacten met drie dikke gaten, dus voor drie dikke pinnen. Ik heb voor zulke stopcontacten nog nooit een verloopstekker gezien.
Handbagage
De controle op de handbagage is nog nooit zo intens en streng geweest als tegenwoordig. Op het moment van onze vluchten mochten wij nog drank mee aan boord nemen, maar daar is nu ook een eind aan gekomen. Puntige voorwerpen mag je best niet in je handbagage stoppen, want die worden toch maar verbeurd verklaard. Het is op dit ogenblik goed uitkijken wat je wel of niet in je handbagage stopt, maar best is zo weinig mogelijk.
Prentbriefkaarten en postzegels
Prentbriefkaarten vind je overal en de prijs varieert van Idr 2.000 tot 4.000 al naar gelang de plaats van aankoop. Postzegels koop je best in een postkantoor, de shops hebben gewoonlijk geen postzegels voorradig. De portokosten voor het buitenland bedragen Idr 8.750, wat genoeg is voor zo’n goedkoop land als Indonesië.
Enkele kostprijzen
Internet in Yogyakarta Idr 300/min of 18.000/u en in Kuta Idr 200/min of 12.000/u
De instap bij een taxi op Java Idr 5.000 + 250 en in Kuta Idr 5.000 + 400
Bintang bier klein Idr 10.000 tot 17.000 en groot Idr 17.000 tot 27.000
Lokale sigaretten Idr 7.000/pakje van 20 en Marlborough Idr 8.000/pakje van 20
Als rolstoelgebruiker
Als rolstoelgebruiker moet je steeds op je hoede zijn voor ongemakken zoals het loskomen van bouten en moeren en voor lekke banden. Daarom moet je plakgerief, een pomp en de nodige sleutels meenemen om aan de eventuele euvels te verhelpen. Als ik plaats heb in mijn bagage neem ik ook een klein wieltje mee als reserve. Zij breken toch zo gemakkelijk, zeker op minder goede paden. Ik zorg er nu voor, dat ik Krypton banden op mijn rolwagen heb, dan is een pomp en plakgerief al overbodig.
Gebruiken op Bali
Bij tempelbezoek op Bali is het minstens aangewezen een lange broek te dragen. Boven je broek moet je dan nog een“sarong” omgorden. Als je die niet bij je hebt, kan je er altijd eentje lenen(tegen betaling van een kleine som). Zonder kom je in geen tempel binnen. Er wordt streng op toegekeken. Je moet dan ook nog een lint om doen, maar dat is ter plaatse in bruikleen te verkrijgen.
Onze reisroute
28/08 Vertrek in Brussel-Zuid met de Thalys naar Paris Charles de Gaulle en van
daar met het vliegtuig via Kuala Lumpur naar Jakarta.
29/08 Aankomst in Jakarta en met de Damri bus tot Bogor.
30/08 Bezoek aan de botanische tuinen van Bogor en daarna door naar Bandung via
de Puncak-pas.
31/08 Uitstap in de omgeving van Bandung o.a. naar Tangkuban Prahu en de Ciater
warmwaterbronnen en tenslotte het Angklung schooltje van Pak Udjo.
01/09 Treinrit van Bandung naar Jogyakarta.
02/09 S.S. Jogyakarta met het Kraton, Taman Sari en de Vogeltjesmarkt.
03/09 Uitstap naar het Dieng Plateau en in de namiddag stop aan de Borobudur.
04/09 In de vroege morgen nog een laatste bezoek aan de Borobudur en daarna via
Candi Mendut en via de lavaroute naar de omgeving van de Merapi en terug
naar Jogyakarta.
05/09 S.S. Jogyakarta via de vogelmarkt naar Malioboro en in de namiddag met een
taxi naar Kota Gede.
06/09 Jogyakarta – Solo met onderweg bezoek aan Prambanan en in Solo aan het
Paleis van de prins, Mangkungaran en aan het Kraton.
07/09 De ganse dag in Solo voor het grote Kratonfestival.
08/09 Solo – Malang
09/09 Malang – Bromo via Batu voor de appelplantage Agro Wisata.
10/09 Bromo – Ketapang
11/09 Ketapang – Kalibaru – Gilimanuk – Lovina Beach in Bali via Brahmavihara Arama,
een Boeddhistisch klooster.
12/09 Lovina Beach – Kuta via het Bratanmeer met de Pura Ulun Danu, Pacung
met het Pacung Mountain Resort, de Pura Luhun Batakan, Mengwi met de
Pura Taman Agun en tenslotte Pura Tanah Lot voor de zonsondergang.
13/09 Daguitstap via Sedimen naar Pura Tirta Ganga, via Candi Dasa naar Pura Goa
Lawah.
14/09 Daguitstap naar o.a. Bangli met Pura Keyen, de Pura Besakih, Klungkung
en uiteindelijk het Monkey Forest in Ubud.
15/09 Vrije dag in Kuta.
16/09 Vandaag was het de beurt aan de Kintamani-tour met Batubulan(Barong),
Batuan met Pura Puseh, Pura Goa Gajah, Tampaksiring, in Penekolan was het
tijd voor de lunch met zicht op het Baturmeer en tenslotte Sebatu.
17/09 Voor de middag bleven we ter plaatse in Kuta en tegen 15u zetten we met een
taxi koers naar Pura Uluwatu voor het bezoek aan de tempel en voor het bijwonen
van de Kecak dans. Na de voorstelling ging het richting Jimbaran voor ons
avondmaal in een visrestaurant langs het strand.
18/09 Via Celuk(zilver) naar Batuan(schilderijen) en Batubulan(steenkappers)
kwamen we in Mas(houtsnijwerk) en als laatste in Ubud.
19/09 Vertrek naar Sulawesi en verblijf voor 1 nacht in Makassar.
20/09 Via de kustweg tot in Pare Pare, daar een afslag landinwaarts naar Tana
Toraja en verblijf in Rantepao.
21/09 We spendeerden enkele uren voor het bijwonen van de receptie van de gasten
bij de begrafenisceremonie en nadien bezoek aan enkele Toraja dorpen.
22/09 Na het bezoek aan Lemo, terug naar de ceremonie, waar vandaag de massale
buffelslachting plaatsvond. Na het doden van enkele buffels hielden we het voor
bekeken en dropen we af. Nadien volgde een tweede reeks typische dorpen.
23/09 De derde dag in Torajaland besteedden we volledig voor bezoek aan de grote
omgeving van Rantepao.
24/09 Tana Toraja - Sengkang
25/09 Sengkang - Molina
26/09 Molina – Makassar, met onderweg enkele stops aan bezienswaardigheden o.a.
het natuurpark Bantumurung en vlucht naar Denpasar waarna terug intrek in
ons, intussen vertrouwde Un’s Hotel.
27/09 Shoppingdag in Kuta en omgeving.
28/09 Wandeling naar Legian, met onderweg een uitnodiging op een trouwfeest. In
de late namiddag met een taxi naar Semyniak voor de zonsondergang.
29/09 Laatste verkenning van Kuta en Legian.
30/09 Vertrek naar de luchthaven voor de vlucht huiswaarts.
01/10 Goed op tijd geland in Paris Charles de Gaulle en met de Thalys terug naar
Brussel, waar Thierry, onze jongste zoon, ons kwam oppikken.
Bezienswaardigheden: inkom en toegankelijkheid
Op Java
Kebun Raya Bogor(botanische tuinen): De botanische tuinen zijn heel gemakkelijk te bezoeken, zelfs gewoon te voet, maar het is toch aan te raden om buiten het park vervoer te charteren. Het park is zo immens groot, dat het uren zou duren eer je helemaal rond bent. De wegen in asfalt liggen goed, maar het parcours glooit gestaag. De inkom tot het park is
Idr 5.000 p/p, voor de auto Idr 10.000, dan is er ook nog Idr 2.000 inkom aan de orchideeën serre. Wij betaalden ook nog Idr 80.000 aan een gids en dat loonde.
Tangkuban Prahu(krater): Je vraagt best aan de taxichauffeur om tot boven te rijden, dan is de afstand tot de krater niet meer zo heel groot. Het pad naar het panorama, dat bezaaid is met kraampjes die allerlei prularia trachten aan de man te brengen, ligt niet zo bijster goed. Eens die winkeltjes voorbij ben je bijna aan de reling die je moet beschermen tegen de gevaren van de diepe afgrond van de krater. Alleen het allerlaatste stuk is met een rolstoel niet te doen wegens trappen. De inkom is Idr 20.000 p/p en Idr 6.000 voor de parking. Er is een tweede vulkaan in de buurt, maar daar kon ik niet al te dicht bij wegens trappen.
Ciater: Met een rolstoel is het heel moeilijk haalbaar. Het ligt tegen de flanken van de heuvels. De inkom is Idr 10.000 p/p en Idr 7.000 voor de parking.
Angklungschool van Pak Udjo: Hier is de ingang gewoon gelijkvloers en je kunt met de rolstoel juist voor de tribune plaats nemen. Je hindert er niemand en je ziet het spektakel heel goed. Bij ons zouden de mensen vroeger gezegd hebben, je zit een plaats van een cent. Er wordt Idr 30.000 inkom per persoon gevraagd, maar het meer dan de moeite waard. Ik mocht gratis binnen.
Yogyakarta
Kraton: In het Kraton in Yogyakarta liggen nu op veel plaatsen hellende vlakken, zodat je bijna overal ongestoord kunt rondkijken. Er zijn twee knelpunten: het grote plein dat vol ligt met mul zand en het complex links achteraan van dit plein, waar enkele(3) treden zijn. Het centrale plein geraak je maar over op de grote wielen, de kleintjes blokkeren haast onmiddellijk in het mulle zand. Voor de rest is het hele complex heel goed haalbaar. De inkom is
Idr 12.500 p/p en Idr 1.000 voor het fototoestel en even veel voor de camera. De gids, in het Nederlands, is in de inkomprijs inbegrepen. De Nederlands talige gidsen zijn oudere personen, die indertijd op school moesten Nederlands leren. Bij aankoop van je ticket word er gevraagd in welke taal je een gids wenst.
Taman Sari(waterpaleis): Dit complex is veel verbeterd van uitzicht, het is helemaal gezandstraald, maar het blijft onoverkomelijk door de vele trappen her en der verspreid. Je kunt wel een indruk krijgen van de tegenwoordige pracht van het complex als je er buiten staat. De inkomprijs weten we niet. We zagen niemand nergens een kassa om inkom te betalen, dat was mooi meegenomen.
Vogelmarkt: De vogelmarkt is de moeite om zien, maar het is met een rolwagen niet altijd zo evident om ergens door te geraken door de te smalle paadjes langs de vele kramen met allerlei diersoorten. Hier is geen inkomgeld.
Dieng Plateau: De drie tempels, het Arjuna complex, gewijd aan Brahma, Shiva en Vishnu zijn te bereiken via een slecht aangelegd pad in klinkers, met onderweg zelfs een overstap van een 3tal treden. De nabij liggende krater kan je alleen van op een bepaalde afstand zien. Er ligt wel een goed pad, maar dat stopt na een 100m en gaat dan over in een hobbelige weg over gras en zand. De inkom tot het complex is Idr 20.000 p/p en Idr 2.000 voor de parking, die we niet gebruikten. Aan de ingang van het Dieng Plateau betaal je Idr 7.000 aan de Tourist Authority.
Candi Borobudur: Naar we vernamen in het Manohara Hotel, zou de inkom Idr 100.000 of 10 US$ bedragen. Wij betaalden niets, vermits de inkom inbegrepen is in de prijs van het hotel. Wij zijn ’s avonds met de wagen tot aan de security post gereden en dan ben je ter hoogte van het grondvlak. Hogerop lukt moeilijk door de vele hoge en smalle treden.
Candi Mendut: Je kan redelijk gemakkelijk in het complex komen. Er is naast enkele treden een hellend vlak voorzien. In de tempel gaan lukt niet(trap), maar er rond lopen lukt vrij goed, uiteraard met begeleiding. De inkomprijs is Idr 3.000 p/p.
Candi Prambanan: Je hebt geen probleem om in het domein te komen, maar aan de eigenlijke ingang, waar de security zit, zijn er enkele brede treden. Wij konden van hier uit enkel naar de rechterkant een stukje rond gaan. Het hele complex was afgesloten wegens instortingsgevaar na de recente aardbeving. Arbeiders zijn volop bezig aan de restauratie, die normaal gezien in drie maanden zou moeten voltooid zijn. Ondanks het complex voor het publiek gesloten is, moet je toch inkom betalen en hij bedraagt Idr 90.000 en voor mij Idr 54.000 als mindervalide. Daar kwam nog Idr 5.000 bij voor de parking.
Solo
Mangkungaran, Paleis van de prins: Bij de ingang zijn enkele treden, maar we kregen hulp van de gids die ons rondleidde. In dit paleis zijn er op woensdag voormiddag dansvoorstellingen en alleen op woensdag. De inkom is Idr 10.000 p/p en voor de parking nog eens
Idr 2.000, ik ben gratis binnen gegaan.
Kraton: Aan het Kraton zijn enkele treden bij de inkom, maar je kan rond gaan naar de achterzijde, daar is het museum en via deze weg heb je geen trappen te doen. Het is maar een weet. De inkom bedraagt Idr 8.000 p/p, de gids vroeg Idr 10.000 en voor de parking was het Idr 3.000 voor een ganse dag.
Kratonfestival: Er was geen enkel probleem om het hele gebeuren goed te volgen. Alles speelde zich af op het grote plein voor het Kraton. Er werd geen toegang gevraagd.
Toko Oen in Malang(oud Hollands theehuis): Je kan er in zonder de minste problemen. De vloer ligt gelijk met de stoep op straat. Inkom wordt er niet gevraagd, vermits het een soort eethuis/theehuis is. Het is er zeker niet goedkoop.
Agro Wisata in Batu(appelplantage): Voor het overgrote deel is de appelplantage gemakkelijk berijdbaar met een rolstoel. De inkom is Idr 17.500 p/p, ik mocht gratis binnen.
Bromo Nationaal Park: Eventueel kan een persoon in een rolstoel mee in de Jeep, maar dat is het dan. Vanaf het moment dat er moet uitgestapt worden, zouden de problemen pas beginnen. Op de plaats waar de Jeeps stoppen, is er alleen mul lavastof. Ik heb er van afgezien en ik ben in het hotel gebleven. De inkom tot het N.P. bedraagt Idr 20.000 p/p en voor de Jeep was het Idr 200.000, bedrag dat Marie-Claire kon delen met twee andere reizigsters.
Op Bali
Pura Pulaki & Pura Pabean: Deze twee tempels heb ik van uit de auto gezien, verder lukte het moeilijk door de vele treden. Zij liggen tegenover elkaar. Er wordt geen inkom gevraagd, maar een gift is welkom.
Brahmavihara tempel(kopie van Borobudur in het klein): Aan de hoofdingang is er een trap, maar als de chauffeur bereidwillig is, kan hij opzij hogerop rijden en dan ben je op het hoogste niveau. Wij hebben het op die manier kunnen bezoeken. Er wordt ook hier geen inkom gevraagd, maar een gift is steeds welkom.
Bratan meer met Pura Ulun Danu: Er zijn enkele brede treden bij de inkom, verderop zijn er bijna overal hellende vlakken. De inkom is Idr 10.000 p/p.
Pura Luhur Batu Karu: Hier word je geweigerd als rolstoelgebruiker. Wij hebben naar de reden gevraagd en het is het volgende: vermits je als rolstoeler niet goed te been bent, zou je kunnen vallen en dan is de tempel met bloed besmeurd en moet het ganse complex ritueel gereinigd worden. Piet Duyck geeft de opsomming van de ongewenste personen in zijn verslag (elders op deze site ), maar personen in een rolwagen komen daar niet in voor. Hier is geen inkom, maar een gift is welkom. Dat hebben wij gewoon geweigerd.
Mengwi: Pura Taman(Royal Temple): Bij de ingang van de rondgang rond het complex zijn een drietal treden, verder is het vlak tot in de hoeken. Daar zijn dan weer enkele moeilijk te nemen treden(2 denk ik). Het complex zelf mag en kan niemand niet in, zelfs geen Hindoes. Je mag er alleen maar naar kijken van buiten de muren en dat is voor rolstoelgebruikers niet al te vet vermits je te laag bent gesitueerd. De inkom is Idr 8.000 p/p.
Pura Tanah Lot: Het uitzichtpunt rechts van Tanah Lot is geen probleem om te bereiken en aan de linkse kant kom je met de hulp van enkele stoere mannen. Om daar te komen moet je een 12-tal treden naar beneden. Vanaf daar is het vrij vlak en het pad ligt er behoorlijk bij. Dan bereik je de terrassen, waar de toeristen komen voor de zonsondergang en daar is een beetje hulp ook onontbeerlijk. De tempel zelf is voor ons, rolstoelers, niet weggelegd. Hij staat op het strand en je komt er met trappen. De inkom tot het domein is Idr 10.000 p/p.
Pura Tirtaganga: Naast de hoofdingang met een overstap van drie treden is er een deur die toegang geeft tot het complex zonder overstap. De rechter zijde van het complex is goed te doen. Voor het overige deel moet je met een trap naar beneden. Van boven heb je een goede kijk op het geheel. De inkom is Idr 5.000 p/p.
Pura Goa Lawah(grottempel met vleermuizen): Na een 20-tal treden in trappen van 7 treden ben je in het complex. Je kan niet heel dicht bij de vieze beestjes komen door, jawel, treden. De inkom is Idr 3.000 p/p. De tempel wordt momenteel volledig gerestaureerd en hij zal een pareltje zijn wanneer hij af is.
Bangli - Pura Keyen: Het best is te berusten in je lot. Er is zo’n hoge trap om de tempel in te gaan, dat je het beste op de baan blijft en zo het complex tracht te bewonderen. De inkom is Idr 5.000 p/p.
Pura Besakih: Hier is het helemaal een ramp. De tempel hangt aaneen van de trappen. Ik heb mij laten brengen tot voor de tweede trap en ik heb daar op mijn wederhelft gewacht en het schouwspel van de voorbij gaande en offerende Balinezen gadegeslagen. De inkom is
Idr 12.000 p/p.
Klungkung: Bij de inkom zijn een 6-tal treden. Voor de rest kan je het complex zien zonder het goed aangelegd pad te moeten verlaten. In de twee te bezoeken gebouwtjes kan je niet komen(trap). De inkom is Idr 5.000 p/p.
Batubulan - Barong opvoering: Geen probleem om binnen te gaan. Er is naast de gewone ingang met een overstap ook één met een hellend vlak. Als je goed op tijd(een half uur voor de voorstelling) bent, kan je op de eerste rij plaats nemen. Dan heb je maar één opstapje te doen en kan er normaal niemand voor je plaatsnemen. De inkom is Idr 50.000 p/p.
Batuan - Pura Puseh: Deze tempel heeft enkel treden aan de inkom, verder is het vlak met hier en daar een afvoerkanaaltje van 10cm breed. Voor zo ver ik weet is hier geen inkom te betalen. De donationbox staat zoals overal klaar.
Goa Gajah: Deze tempel is gewoon niet haalbaar door de hoge trap. Inkom is Idr 6.000 p/p.
Tampaksiring - Pura Tirta Empul: Er zijn hier en daar enkele treden en met wat hulp lukt het wel. Het overgrote deel van het complex heb ik kunnen zien. De inkom is Idr 6.000 p/p.
Penekolan - Batur meer: Het is heel goed te doen met wat hulp om een uitzicht te hebben over het meer. Geen inkom. Het is de open natuur.
Ubud
Koninklijk paleis: Het eerste deel is goed toegankelijk, maar verderop zijn enkele treden(7) en vermits er niet al te veel bezoekers waren, heb ik er moeten afhaken. Geen inkom.
Pura Taman Saraswati(tempel achter Lotus Cafe)
Voor de tempel is er een hoge trap en dit was voor mij niet haalbaar. Geen inkom.
Monkey Forest: Er is een redelijk goed pad dat hier en daar klimt en daalt. De inkom is
Idr 10.000 p/p.
Pura Uluwatu(apen tempel): Er ligt een goed pad tot op het punt dat je naar de tempel moet beginnen stijgen. Die staat momenteel voor het publiek gesloten. Er wordt toch Idr 3.000 p/p inkom gevraagd.
Kecak opvoering: Je kan zonder trappen naar de voorstelling van de Kecak. Het pad loopt wel omhoog. Je kan plaats nemen voor de tribune. De inkom is Idr 50.000 p/p.
Op Sulawesi
Haven van Makassar: Je kunt heel gemakkelijk langs de aangemeerde schoeners lopen. De inkom is Idr 3.000 p/p.
Bantimurung Park: Je kunt met de wagen tot een heel eind in het park, na toestemming van de parkwachters. Vanaf dit punt is het nog een goede 100m tot redelijk dicht bij de waterval. Hogerop lukt natuurlijk niet, dat is klimmen in het begin met een trap, verderop wordt het wandelen in de natuur. De inkom bedraagt Idr 10.000 p/p.
Tana Toraja
Het dorp Karasik is niet te doen wegens hoog gras. Geen inkom.
Ke’te’ Ke’su is moeilijk haalbaar, er ligt geen al te best pad. De inkom is Idr 10.000p/p.
Londa is ook niet te doen. Om in de grotten te komen moet je hoge trap op en voor de rest loopt het pad door de natuur. De inkom is Idr 10.000 p/p, Idr 20.000 voor de portier en
Idr 15.000 voor de gids en het licht dat meegedragen wordt.
Lemo heb ik van ver weg moeten aanschouwen. De weg loopt ook hier over gras en stenen en keien. De inkom is Idr 10.000 p/p.
Suaya was niet te doen. Het pad was te slecht om met mijn karos over te rijden. De inkom bedraagt Idr 10.000 p/p.
Tampangallo was ook weer niet voor mij weggelegd. Het is door de natuur dat je het bereikt. De inkom is Idr 10.000 p/p.
Nanggala was dan weer goed te doen, maar wel met wat hulp. Het dorp is vrij vlak. De inkom is Idr 10.000 p/p.
Marante is te doen, als de chauffeur even het dorp in rijdt. De inkom bedraagt Idr 10.000 p/p.
Palawa is ook haalbaar met hulp. Voor zo ver ik me herinner was hier geen inkom te betalen.
Lempo is niet te doen. Je moet er een natuurwandeling voor maken. Geen inkom.
Wandelen naar Batutumonga was ook voor mij niet weggelegd. Geen inkom.
De begrafenisceremonie kon ik meemaken van op het grote plein. Je moest wel een heel steile helling naar boven, maar dan was het vlak. Wij namen een sloef sigaretten mee als gift aan de gemeenschap.
Reisverslag Java, Bali en Sulawesi(28/08 - 01/10/06)
Maandag 28/8 Vertrek in Brussel-Zuid met Thalys naar Paris Charles de Gaulle, van daar via Kuala Lumpur naar Jakarta.
Het onthaal in Brussel-Zuid was prima. Van het onthaal centrum In het midden van de hal van het Zuid-station, ingang Victor Hortaplein, staat een kiosk en daar is het onthaalcentrum gevestigd. Na aanmelding werd ons gevraagd ter plaatse te wachten op assistentie. Na enkele minuten kwam een man op ons afgestevend en van dan af ging het allemaal vrij vlot. Hij bracht ons met de lift naar het perron, keek nog eens naar onze ticketten en zei: ik denk dat we hier op de gepaste plek staan. Na enkele minuten reed de Thalys het station binnen en hij stopt krek op de plaats waar wij stonden. De man had intussen een platform gehaald en in geen tijd zat ik op de juiste plaats. Stipt op tijd werd vertrokken richting Paris Charles de Gaulle. Daar stond ook assistentie klaar, die ons tot aan de infobalie van de Thalys bracht. Hier was het wachten op de volgende ploeg, die ons dan weer moest afhalen en naar Terminal 1 brengen. Op een goede drie kwartier waren we aan de incheckbalie van Malaysian Airways. We schrokken bij het zien van deze luchthaven. Zulke vuile bedoening waren we nog maar zelden tegen gekomen en dat in de Westerse wereld. Bij het inchecken kwam het probleem van een goede zitplaats weer ten berde, zoals gewoonlijk, maar geen nood het vliegtuig was niet volledig gevuld. Het vertrek werd 15 minuten uitgesteld door een bommelding op de luchthaven. Reden: een alleen achtergelaten valies.
Dinsdag 29/8 Jakarta - Bogor
Wij zijn, na een voorspoedige vlucht, goed op tijd geland in Kuala Lumpur. Aan de transfer-desk hebben we een goede plaats voor de terugvlucht gevraagd. Het vertrek was stipt en de aankomst in Jakarta eveneens. Na het wisselen van een eerste lichting euro’s, konden we met de Damri-bus(5-tal treden) naar Bogor. In Bogor hebben we ons met een taxi naar het hotel laten brengen, waar we even platte rust hielden. Na enkele uren siësta gingen we op verkenning in de stad, in zo ver zulks mogelijk was.
Woensdag 30/8 Bogor - Puncakpas - Bandung
Vertrek 8.15u met een bemo naar de botanische tuinen, Kebun Raya Bogor. Ter plaatse
charterden we eerst vervoer voor het bezoek aan de tuinen. De botanische tuinen kan je best bezoeken met een wagen, anders duurt het uren eer je in de tuinen rond bent, want zij beslaan vele ha. Je kan dan nog overal uitstappen en een kijkje nemen waar het interessant is.
Voor de rit naar Bandung via de Puncakpas, waar de theeplantages zijn, zorgden we tegelijk voor vervoer. Het is niet zo’n bijzondere rit. Het hele traject lijkt één langgerekt dorp. De chauffeur verstond geen woord Engels en wist zo goed als niks. Hij profiteerde ’s middags in het restaurant door een duur menu te eten op onze kosten, maar zoiets lukt bij ons niet. Wij hadden hem, zo gezegd, gevraagd om samen met ons iets te eten, maar hoe konden we zulks doen met iemand waar je niet kunt tegen praten. Hij heeft ons uiteindelijk goed afgeleverd in het Hotel Caryota, tegenover het Sukajadi Hotel in de gelijknamige straat.
Donderdag 31/8 Uitstap Bandung
Vertrek 8u naar de vulkaan Tangkuban Prahu. Vrij vlug konden wij een taxi kunnen charteren voor de rit naar de krater en terug. Je kan met de wagen tot boven rijden. Het pad naar het panorama is slecht, maar is te doen met wat hulp. Er lopen veel heel opdringerige venters, die in het Nederlands hun waar aan de man trachten te brengen. Een 2e vulkaan in de buurt is maar deels te bereiken, enkel het laatste stuk is niet te doen(treden). Het is een heel eind lopen op een bospad, dat plots ophoudt. Vanaf hier is het met een rolstoel niet meer haalbaar. De ganse tijd dat Marie-Claire weg was, zaagden de overgebleven jonge snaken de oren van mijn hoofd om toch maar iets van hen te kopen. Met de prularia die zij bij hebben kon ik zeker niets aanvangen.
Na de twee kraters reden we door naar Ciater(warmwaterbronnen). Het is erg moeilijk om er met de rolstoel te komen, de bronnen liggen tegen de flanken van de heuvels. Als laatste in Bandung stond een voorstelling van de Angklungschool van Pak Udjo op ons programma. Het loont zeker de moeite om er halt te houden. Er wordt eerst een demonstratie gegeven hoe Angklung moet gespeeld worden. Daarna komen kindjes een opvoering brengen. Vervolgens is het de beurt aan de ouderen voor het betere werk en ten slotte mag het publiek, onder begeleiding van één van de monitrices, zelf enkele deuntjes spelen. Na de vertoning zat voor ons de dag erop en keerden we stilaan terug naar het hotel.
Vrijdag 1/9 Trein Bandung – Yogyakarta
Vertrek uit het hotel om 6u met een taxi naar het station. De trein vertrok om 7u stipt. Ik kreeg enorm veel hulp bij het opstappen en de tocht was uitermate mooi langs de vele rijstvelden. Voor de rest stelt de natuur niet zo heel veel voor. Het landschap is de ganse tijd vlak. Bij aankomst in Yogyakarta kon het niet vlug genoeg gaan. Bij het uitstappen werd er aan mij getrokken en gesleurd, mijn voeten konden dat helse tempo zelfs niet volgen. Het was gewoon mensonwaardig en dat allemaal voor enkele roepias. Op die manier waren we natuurlijk vlug bij een taxi voor de rit naar het vooraf geboekte Duta Guesthouse. Na het inchecken zijn we er op uitgetrokken voor het regelen van vervoer voor een zeven daagse trip. Na enkele reisbureautjes te hebben geraadpleegd, leek ons het voorstel van het reisbureau van het Prambanan Guesthouse van Ludo Wauters(broer van Koen en Chris) zowat het beste en aan een redelijke prijs. Dat was dan weer geregeld. Nu konden we er stilaan aan denken de innerlijke mens te sterken.
Zaterdag 2/9 S.S. Yogyakarta
Vandaag hadden we uitgetrokken om Yogyakarta nog eens te bezoeken. We vertrokken om 9.30u naar het Kraton voor een uitgebreid bezoek, we bleven er tot 11.30u. Bij het binnen komen van het Kraton zie je nog de aangerichte verwoesting door de aardbeving. Een gans paviljoen is met de grond gelijkgemaakt. In het grote paviljoen rechts op het centrale plein worden nu Wayang kulit voorstellingen gegeven.
Daarna kwam Tamansari(waterpaleis) aan de beurt. Dit is veel verbeterd van uitzicht, het is volledig gezandstraald, maar het blijft voor mij onoverkomelijk door de vele trappen. Vanaf het plein voor Tamansari heb je reeds een prachtig zicht op het complex door de poorten en dat is langs beide ingangen hetzelfde. Wanneer dit bezoek afgerond was, trokken we over de vogelmarkt en gingen we met een begeleider, die onbaatzuchtig zijn diensten aanbood, op zoek naar ander logies. We waren goed in het Duta Guesthouse, maar het was er voor mij vrij moeilijk door de treden. Na het afscheid in Ary’s Guesthouse stapten we terug richting home. Onderweg hebben we in Hotel Tulips een kamer gereserveerd voor de twee nachten in Yogya na terugkomst van de Borobudur. Het is er iets minder pittoresk, maar voor ons beter en een stuk goedkoper. De eigenaar, Henk van der Spil, is een eerder onvriendelijk heerschap en zeker niet geneigd tot enige hulp. Na de middag namen we de lunch in het Viavia reiscafe, het is er goed en niet duur. Voor het avondeten kozen we dan weer het restaurant Laba Laba Cafe en genoten er , samen met Rohan en zijn vriend(Rohan is de schoonbroer van onze zoon David), van een lekkere maaltijd.
Zondag 3/9 Dieng Plateau – Borobudur
Vertrek om 7.30u met het minibusje naar het Dieng Plateau. De weg er naartoe is gewoon prachtig. We hadden veel geluk met het weer, de zon was volop van de partij. De drie tempels van het Arjuna-complex liggen er wat verlaten bij op een open vlakte. Na het bezien van de tempels was het de beurt aan de nabij liggende krater Sidikang. Aan het uitkijkpunt heb je reeds een goede kijk op de solferdampen. De indringende geur van de solfer krijg je pas bij het naderen van het opborrelend magma. De gekleurde kratermeren, Telaga Warna, en de grotten zijn zeker de moeite om zien.
Wanneer alles in deze omgeving gezien was, werd het stilaan tijd om te vertrekken naar het Manohara Hotel aan de Borobudur. Na het inchecken in het hotel zijn we met de auto tot boven gereden en aan het bureau van de security lieten wij de wagen achter. Hier ben je dan ter hoogte van de onderste trappen en van hier uit heb je een prachtig zicht op de Borobudur. Ik heb mij maar op het vlakke gehouden en van daar uit getracht de tempel in mij op te nemen. Er gaan dan wel veel details verloren, maar de interesse van de bezoekers voor mij maakt dan weer veel goed. In de tijd dat ik op mijn halve trouwboek stond te wachten, zijn er menige kiekjes van mij in de rolstoel genomen met de Borobudur als mooi achtergrond. Tegen 18u werd iedereen vriendelijk maar met aandrang verzocht het complex te verlaten. Om 17.45u begon de security hier en daar reeds toegangen tot de tempel af te sluiten. Van een zonsondergang op de Borobudur is dus geen sprake meer. Die regel is ingegaan na de bomaanslagen in Indonesië. Er zat dan niets anders op dan terug te keren naar het hotel, ons wat op te frissen en te gaan dineren met zicht op de schaars verlichte Borobudur.
Maandag 4/9 Borobudur – Merapi
Vertrek in Hotel Manohara naar Candi Mendut. Marie-Claire was in de vroege morgen de tempel terug gaan beklimmen, om toch nog een laatste keer te kunnen genieten van de pracht van het complex. Rond 9u zetten we in het Manohara Hotel aan, om koers te zetten naar Candi Mendut. In de directe omgeving van deze tempel staan er veel kraampjes met allerlei prularia ten behoeve van de toeristen en de verkopers zijn er dan nog heel opdringerig bij. Zeg je toevallig, om er van af te zijn, ik koop seffens misschien na het bezoek, dan laten ze u helemaal niet meer gaan en zagen de oren van je hoofd.
Onze tocht werd verder gezet om halt te houden in Bagadan. Het is er enkel te doen als je goed te been bent, omdat je van hier uit vertrekt voor een wandeling naar de voet van de Merapi. Alle huizendaken zien er wit van het lavastof. In het kleine dorp heb je een mooi zicht op de Merapi vulkaan. Na dit alles stopte de chauffeur aan een groot restaurant, de naam ontsnapt mij, voor de lunch. Gemakkelijk was het er zeker niet, vermits er normaal gegeten wordt aan lage tafels en in kleermakerszit. We hebben een hogere tafel en gewone stoelen gevraagd. Grote keuze is er niet en de prijzen zijn aan de toeristen aangepast. De spijzen waren alles behalve smakelijk. Het bier is niet koel, maar wordt met ijsblokjes geserveerd. Dit restaurant kan ik zeker geen aanrader noemen.
Na de minder goede lunch reden we naar Turi, langs een vreemde soort palmen met lange doorns, waaraan slangenvruchten(met een schil zoals slangenvel) groeien. De weg naar Turi was onderbroken, dus zijn we er niet kunnen komen. Dan ging het verder naar Kaliurang. Je hebt hier een goed zicht op een oude lavastroom, maar dat was niet te doen door de vele trappen. Hier heb ik een nieuwe lavastroom uit de Merapi zien naar beneden komen en dat gebeurt op regelmatige tijdstippen. Als laatste stond de Lavatour op het programma. De massa die hier komt, doet feitelijk aan ramptoerisme. De uitbarsting is geweest op 14/06/06 en wordt door de plaatselijke bevolking uitgebuit als toeristische trekpleister. De weg over het witte lavastof is erg moeilijk. De verwoesting is goed heel zichtbaar. Ik heb maar een klein stukje kunnen doen, de rest lag te hobbelig en te mul. Als we genoeg hadden van al het lava-gedoe, zijn we naar Yogya terug gekeerd en zijn wij ingetrokken in het Hotel Tulips in.
Dinsdag 5/9 S.S. Yogyakarta
We hadden met Rohan en zijn vriendin afgesproken om vandaag met hen de stad in te trekken voor een begeleide siteseeing, te beginnen met de vogelmarkt(uitgebreid) en nadien Malioboro(heel uitgebreid) en in de late namiddag hebben we ons nog naar Kota Gede laten voeren voor bezoek aan de zilversmeden. Als daar de winkels sloten, zat voor ons de dag er op en lieten we ons terug brengen naar het Hotel Tulips voor het avondmaal.
Woensdag 6/9 Yogyakarta - Solo
We verlieten om 7u definitief Yogyakarta met als eerste stop Prambanan. We hadden er veel van verwacht, maar we hadden geen geluk, want het complex stond, uit veiligheidsoverwegingen, afgesloten voor het publiek na de recente aardbeving in Yogya. Er zijn veel brokken van de verschillende tempels naar beneden gekomen en je merkt ook hier en daar nog loshangende delen. Je kon op dat ogenblik deels rond het complex en het vanuit de hoogte bekijken op een voorlopig platform(niet voor mij). Het is in volle restauratie en er wordt beweerd dat het in drie maanden zou moeten klaar zijn.
Na een oponthoud van pakweg 1 uur zetten we onze rit naar Solo verder. We starten er met het bezoek aan Mangkungaran, het paleis van de prins. Bij de ingang word je onmiddellijk een gids toegewezen. In dit paleis hadden we een meevaller. Hier zijn er dansvoorstellingen, maar alleen op woensdag voormiddag voor 11u.
Vervolgens reden we naar het Kraton, het paleis van de sultan. Ook hier kregen we een gids mee en die was zo snugger dat hij ons onmiddellijk naar de andere kant(achteraan aan het museum) meenam. Daar heb je geen treden te doen. Het grote plein is heel moeilijk te doen door het mulle zand, maar het is voor de rest vlak. We kregen wat hulp van de gids.
Na het Kraton was het de beurt aan Sukuh, een Hindoe tempel. Dit was voor mij niet haalbaar door de trap vooraan en verderop in de tempel zijn er veel oneffenheden. Ik heb er naar gekeken vanuit de auto. De natuur onderweg is schitterend.
Nu zat de dag er op en werd het tijd om aan logies te denken. Het werd een ware zoektocht naar een vrije kamer. De reden was het nakende Kratonfestival, dat morgen zou plaatsgrijpen. Na lang zoeken zijn we uiteindelijk even buiten de stad beland in Hotel Asia. We hadden bij het inchecken reeds de reden van de volle hotels vernomen en we besloten om hier twee nachten te blijven, in plaats van de ene voorziene nacht. We wilden het festival zeker niet missen. Zulks hadden we nog nooit meegemaakt.
Donderdag 7/9 Solo: Kratonfestival
Vandaag was het in Solo de grote dag van het Kratonfestival met deelname van 34 sultanaten van over heel Indonesië. Om 10u was het opening van een tentoonstelling in het de inkomzalen van het Kraton en rond 14u begon stilaan de optocht van de verschillende kleurrijke groepen. Aanvankelijk was het één gefriemel van door elkaar lopende groepen, maar na de officiële opening verliep het veel vlotter. De groepen defileerden eerst voorbij de eretribune, waar menige sultans en andere genodigden hadden plaatsgenomen en voerden er spektakels op. Daarna ging het stoetsgewijs van het Kraton naar het paleis van de prins. Het was een allegaartje van kleuren om nooit te vergeten. Om 18u hielden we het voor bekeken en keerden we terug naar het hotel, maar de plechtigheid was nog lang niet gedaan. Er zijn die dag door Marie-Claire veel foto’s geschoten, maar ik ben ook zelf door velen vereeuwigd op de camera (de rolstoel was voor de meeste aanwezigen een extra attractie op zich), later hoorden we vertellen dat men ons op TV gezien had, dat was niet moeilijk met al die camera’s in de buurt.
Vrijdag 8/9 Solo – Malang
Na die extra dag in Solo werd het stilaan tijd om naar Malang te vertrekken. Om 8.30u werd het startsein gegeven. De ganse weg is er feitelijk niet zo bijzonder veel te zien, alleen rijstvelden, suikerriet en andere gewassen. Dit alles geregeld onderbroken door dorpjes en stadjes. Malang lijkt een aangename stad en het is er iets minder heet door de hoogte. Na het inchecken in ons hotel vroegen we aan de chauffeur om ons tot Toko Oen te voeren. Het is wel eens goed om zien, maar het is een vrij duur restaurant. Met wat geluk word je verwelkomd in het Nederlands door een oudere dame. Zij fungeert als P.R.-dame. We hebben er een ijsje met vers fruit gegeten en daar hield het voor ons op. Bij het afscheid vroeg de dame om morgen middag langs te komen voor de lunch, maar dat zou ons te duur komen. Het diner namen we in één van de restaurants van het Hotel Tugu, op aanraden van onze Indonesische schoondochter Julia. Zij kwam hier wel eens dineren op kosten van haar firma. Het viel er voor ons wat kostelijk uit.
Zaterdag 9/9 Malang - Bromo
Om 8u zijn we vertrokken naar Batu, voor bezoek aan de appelplantage Agro Wisata. De weg naar Batu loopt door een mooie natuur en je vindt er bloemen- en plantenkwekerijen. Het is de moeite om zien hoe ze het in de plantage voor mekaar krijgen om het ganse jaar door te kunnen oogsten. Als het ene perk rijp is, kan een volgend kleine vruchten dragen en weer een volgende in volle bloei staan. Wij hebben van de appels geproefd, maar degene die we hier te lande kopen, zijn een heel stuk zoeter en sappiger. Je kan er hun producten kopen en aan het geheel is ook een groot hotel verbonden. Het moet er zalig verblijven zijn, maar voor ons wat te duur. Het is meer weggelegd voor de betere Indonesiërs.
Daarna ging het naar een waterval(de naam schiet mij niet te binnen). Het is zowat één van de enige watervallen, waar ik redelijk dichtbij kon komen. Er zijn verschillende treden, maar daarnaast is ook een hellend vlak en het is gemakkelijk te doen met een beetje hulp. Er volgde nadien nog een Hindoe tempel. Die heb ik goed kunnen bewonderen, maar zo hebben we er reeds meerdere gezien.
Dan werd de weg verder gezet via Probolingo tot we ons einddoel bereikten, het Lava View Lodge. Het laatste stuk is heel steil, bochtig en gaat door mooie tropische natuur. We hadden geen geluk bij aankomst(16u), mist en lichte regen werd ons toebedeeld. Bij de ingang van de lodge moet je normaal een mooi zicht op de Bromo en de Semeru, maar met die lichte regen viel dit alles in het water. Er zat niets anders op dan te wachten op het avondmaal, in het restaurant konden we andere toeristen ontmoeten om te trachten vervoer te delen voor de tocht naar de Bromo. Dit lukte zelfs vrij vlot.
Zondag 10/9 Bromo - Ketapan
Stipt om 3.30u liep de wekker af, want het was tijd om op te staan, tenminste voor mijn wederhelft, want tegen 4u werd zij aan de Jeep verwacht voor de vroege tocht naar de Bromo. Tot beneden de krater zou ik kunnen meegaan, maar daar zou het dan wachten worden op de terugkomst van de anderen en dat wilde ik liever niet. Het wachten zou mij te lang duren en in de vroege uren kan het daar dan nog erg fris zijn, om niet te zeggen koud. Ik had gevraagd om mijn ontbijt tegen 8u op de kamer te brengen. Het personeel van het restaurant was stipt, want klokslag 8u werd er op de deur geklopt. Een goed verzorgd ontbijt stond in geen tijd op mij te wachten. Rond 9.15u was Marie-Claire terug van haar nachtelijke tocht. Ze nam vlug haar ontbijt en we vertrokken rond 10u richting Ketapan. Het ganse traject loopt door een tropische tuin met veel bamboe, suikerriet, allerlei soorten palmbomen, bananen, papayaplanten, rijstvelden en andere tropische gewassen tot in Jember. Vanaf hier werd het meer een mini jungle en terug een heel eind door de groene heuvels. We wilden niet de rechtstreekse weg langs de kust doen, om meer te kunnen genieten van de prachtige tropische natuur.
In Ketapang bezochten we nog Margo Utomo. Het is de moeite om eens te zien hoe en welke planten en specerijen hier allemaal gekweekt worden, maar de inkom vonden wij vrij hoog. Als je in één van de twee hotels van hen verblijft, is de toegang tot de kwekerij gratis. Wij daarentegen moesten Idr 40.000 p/p neertellen voor de “Koffietour”, want zo wordt de begeleide rondleiding genoemd. De tour was voor ons zeer leerzaam. Na dit bezoek werd het stilaan tijd om aan logies te denken. In het eerste hotel was het reeds prijs. In het Hotel Ketapang Indah was een kamer vrij. De prijs viel best mee en de kamer op zich nog veel meer. Na het afscheid van onze chauffeur, we hadden hem zeven dagen als trouwe gezel bij ons gehad, konden we ons installeren en genieten van de kalmte en de rust die hier heerst. Met spijt in ons hart zullen we hiervan morgen moeten afscheid nemen, maar ja, dat is nu eenmaal het leven en op verlof loopt zoiets niet anders en schoon liedjes duren niet lang.
Maandag 11/9 Ketapan - Lovina
We hadden aan de receptie gevraagd om tegen 9u een taxi te doen komen om naar de haven gebracht te worden. Bij de vraag aan de taxist om de meter op te zetten, vernamen we dat de taxi’s hier geen meter hebben en dat er altijd een prijs wordt bedongen. Het was nu niet anders. Aan de haven stopte de chauffeur eerst voor de aankoop van de ticketten en daarna reed hij door tot bij de ferry. Om 9.30u zou de overzet vertrekken.
De aankomst in Gilimanuk(Bali) was rond om 11.20u(1 uur later dan op Java). Onze chauffeur, Paketut die we via Julia contacteerden, was nergens te bespeuren. Marie-Claire is op een bromfiets meegereden om te gaan telefoneren en ja, hij dook uit het niets op. Paketut zei niet op voorhand te weten aan welke kade de ferry juist zou aanleggen en dat was een aannemelijke uitleg. Vermits hij niet goed ter taal is in het Engels, had hij zijn neef meegebracht. Die viel best mee, maar dat bracht voor ons mee dat de kostprijs van de wagen met chauffeur werd aangedikt. Wayan, zo heette die man, zei dat hij ons wou gidsen en dat hij gratis ter beschikking van ons zou staan, maar zulks kan je natuurlijk niet maken.
We hielden halt aan Pura Pulaki en Pura Pabean(schuin tegenover elkaar gelegen). Hier is mijn echtgenote, samen met Wayan, binnen geweest voor een kort bezoek. Ik kon er moeilijk komen door de vele treden. Daarna was het de beurt aan de tempel Brahmavihara Arama (Boeddhistisch klooster ten westen van Lovina). Paketut is met de wagen langs een zijpad tot boven gereden en op die manier kon ik tenminste het boven deel van deze tempel bewonderen. Boven in het complex zou je kunnen denken op de Borobudur te staan. Het overgrote deel van deze tempel oogt vrij nieuw. Hierna liep de dag stilaan ten einde en werd het tijd om in te trekken in het Hotel Bali Taman in Lovina Beach. Dit logies is een oase van rust en is zeker een aanrader voor wie in de buurt van Lovina moet logeren.
Dinsdag 12/9 Lovina – Kuta(Tuban)
We hadden Paketut tegen 8.30u aan het hotel gevraagd. Na afrekening in Bali Taman konden we inladen en vertrekken. Onze route liep via Munduk(mooie panorama’s en sawa’s) met als eerste stop het Bratan meer met Pura Ulun Danu. Het weer was er mistig, zoals het er meestal is. Het is zo te zien op vele foto’s in allerlei reisgidsen. Ik heb het complex gans kunnen zien, wat voor 11 jaar niet het geval was, het mooi aangelegd pad was er waarschijnlijk nog niet. Van hier ging het verder via de Pacungpas met een lunchstop aan het Pacung Mountain Resort.
Na een kleine lunchpauze werd er koers gezet naar de Pura Luhur Batu Karu. Hier werd mij de toegang ontzegd wegens de rolstoel. Hun uitleg was: ik zou kunnen vallen en mij verwonden en dan is de tempel besmeurd met bloed en moet die gans ritueel gereinigd worden. Ik denk dat ik minder kans maak op vallen dan de modale reiziger met goede benen, maar bij hen is het meer een kwestie van princiepen en die komen niet altijd overeen met ons westers denken. Er hangt een uithangbord met een hele waslijst van te weren personen, maar rolstoelgebruikers zijn er, bij mijn weten, niet bij vermeld. Piet Duyck geeft in zijn verslag over Bali (verslag 154 op www.toegankelijkreizen.be) de lijst met te weren personen. Nochtans zou het maar een kleine moeite geweest zijn om mij tot boven de enkele treden te brengen en vanaf daar is het complex zo goed als vlak.
Na dit kort oponthoud, met wat kleine strubbelingen, zetten we onze weg voort tot Mengwi met de Pura Taman Agun(Royal Temple). Ik heb het complex gans kunnen bezoeken. Het is alleen spijtig dat je niet in de tempel zelf mag komen. Het lijkt, van buiten de omwalling gezien, een pareltje van Balinese bouwkunst. Als laatste kwam Pura Tanah Lot aan de beurt. Met wat geluk heb je hier een mooie zonsondergang. Wij hebben ons neergevleid op één van de menige terrassen met uitzicht op de tempel. Het werd bijna een maat voor niets, een mooie verkleuring van de lucht zat er voor ons deze keer niet in.
Na zonsondergang zetten we onze weg verder naar het eindpunt Kuta(Tuban), waar we in Green Garden Hotel geboekt hadden via internet en met Visa vooraf betaald. Bij aankomst zagen we maar hoe het hotel in mekaar zat. Vooraan is het open restaurant, met een luid kwelende zangeres. In dezelfde ruimte is de receptie en juist daar achter was er voor ons een kamer voorzien. De kamer was goed te doen, maar niet de plaats waar die gelegen was, vlak bij het lawaaierige restaurant. Hun uitleg daarvoor was, ik had geboekt en daarbij vermeld dat ik in een rolwagen reis en van daar. We konden en wilden hier niet blijven. Er werd naar een oplossing gezocht en die kwam er uiteindelijk. Schuin tegenover bevindt zich het Febri’s Hotel en dit logies is van dezelfde hotelketen. Die kamer lag meer achterin en was uitstekend geschikt. We moesten voor deze kamer wel opleggen, want dit hotel is van een hogere categorie.
Woensdag 13/9
Vandaag startten we om 9u en het eerste uur volgden we een dubbele baan, waar omzeggens niets te zien was. Vanaf de afslag, aan het eindpunt van dit stuk autoroute, kwamen we terug in een tropisch landschap en via Sedimen belandden we in Pura Tirtaganga. In het waterbassin zijn we niet geweest, dat zou moeilijk geweest zijn door een schuine overstap en we hadden geen badpak of handdoeken mee.
We zetten onze weg verder via Candi Dasa, een rustig plaatsje waar, naar onze mening, niet al te veel te beleven valt. Zo belandden we aan de Pura Goa Lawah (grottempel met vleermuizen). De tempel is in volle restauratie en zal na renovatie een prachtig stukje Balinese bouwkunst laten schitteren. De dag liep stilaan ten einde en we keerden huiswaarts, maar niet zonder een ommetje langs Maya, de beste vriendin van onze Indonesische schoondochter Julia te gaan. Zij heeft een klein restaurantje gekoppeld aan een internet café.
De adresgegevens zijn: Cafe Milagro
Benesari, Kuta, Bali, Indonesia
Tel.: 0062/361-7454745
Te bereiken via de website: www.planetmole.org/restaurants-warungs/ , dan het lijstje afgaan tot bijna ten einde, daar bij Milagro is the place to go aanklikken.
E-mail: milagro_bali@hotmail.com
We wilden er, naast een vriendenbezoek, ook onze mailbox checken. Haar vraagprijs voor het internet is Idr 200/min. We mochten er niets betalen en we kregen daarbovenop nog een kleine maaltijd van het huis voorgeschoteld. We hebben met haar ook getracht om de twee binnenlandse vluchten naar en in Sulawesi te regelen. Zij heeft, als frequent flyer, een membercard bij Garuda en zij krijgt er speciale prijzen, waar wij, als toeristen niet bij kunnen. Als dit alles geregeld was, zat voor ons de dag erop. We lieten ons in Febry’s Hotel droppen, waarna we ons neerzetten in het restaurant voor een deugddoend avondmaal.
Donderdag 14/9
Tegen 8.30u wilden we op de luchthaven van Denpasar zijn voor aankoop van onze vliegticketten naar Sulawesi, door Maya geregeld via haar membercard van Garuda en ook één vlucht bij Lion Air. Na aankoop van de vliegbewijzen vertrokken we naar Bangli voor de Pura Keyen. Ik ben maar wijselijk in mijn rolstoel op de baan gebleven en heb van daar de tempel aanschouwd, voor zover dat van daar kan natuurlijk. Het leven onder aan de tempel is op sterven na dood. Alle kraampjes waren potdicht.
Na de stop aan de Pura Keyen in Bangli stevenden we af op de Pura Besakih. Vanaf de grote parking loopt de baan redelijk steil omhoog. We vroegen aan Paketut om tot boven te rijden, maar volgens hem mocht het niet en we moesten het maar te voet afhaspelen. Wayan kon ons gesukkel niet meer aanzien en vroeg aan de parkingwachter toestemming om verder te mogen rijden, wat uiteraard lukte. Nu waren we vlug tot bij de eerste trappen(2x7 treden) en met wat hulp ook hogerop. Op dat niveau ben ik gebleven en heb ik genoten van het uitzicht en de passage van de vele Balinezen met hun offergaven. De tempel bezoeken is onbegonnen werk, er zijn teveel trappen over het complex verspreid. Hij lag, zoals heel dikwijls, in de mist gehuld.
Na dit uitgebreid bezoek door Marie-Claire werd het tijd om de innerlijke mens aan te sterken. Hiervoor kozen we het Bukit Jambul Garden Restaurant. Voor 11 jaar hadden we hier ook onze lunch en het bleek nog altijd hetzelfde. Ik wilde gebruik maken van de toiletten, maar dat viel wat moeilijker uit. Er is een vrij smalle gang, die dan nog een bocht maakt, maar zonder de beensteunen is het gelukt.
Na de lunch ging het richting Klungkung. Dit complex is een bezoek meer dan waard. Naast de fraaie gebouwen, vind je in die gebouwen prachtige muur- en plafond schilderingen.
Na het bezoek aan het oud gerechtshof van Klungkung kregen we een mooi stukje natuur voorgeschoteld met het Monkey Forest in Ubud. De rondspringende apen lijken niet agressief. Plots hoorde ik een luide knal, een giftige slang viel met tak en al uit een hoge boom en ze lag de eerste ogenblikken wat versuft te kronkelen. Na een poos gleed ze weg in de goot. De apen kwamen nieuwsgierig kijken naar het groene reptiel, maar ze deinsden terug bij de minste beweging van het giftige dier.
Vrijdag 15/9 Vrije dag in Kuta
Vandaag hielden we een vrije dag ter plaatse. Tijdens een wandeling naar Kuta konden we een chauffeur strikken voor maandag voor de uitstap naar Mas en Ubud. Via Poppy’s Lane I geraakten we in Legian Street en belandden zo bij het cybercafe van Maya, Milagro. Ondertussen hadden we reeds naar Miss Suly(vriendin en oud-collega van Julia) in Makassar getelefoneerd om de juiste datum en uur van onze aankomst te melden. Onze mails hebben we ook kunnen natrekken en beantwoorden. Op de terugweg zijn we in de Mal geweest, een gigantisch winkelcomplex dat aan Hong Kong of Singapore doet denken. Lang zal het nog niet geopend zijn, want de liften in de ondergrondse garage werkten nog niet en langs de gewone weg vooraan kon ik er niet in(een heel hoge trap). We konden er op het achterterras genieten van een mooi concert van een groep Anklung spelers en dat tegen een fraai decor van een zonsondergang om van te snoepen. We hadden toevallig geen fotomateriaal bij ons, spijtig. Zo is het gewoonlijk. Nadien werd het stilaan tijd om uit te zien naar een goed restaurant.
Zaterdag 16/9 Bali
Om 8.15u vertrokken we uit het hotel naar Batubulan, waar we een voorstelling van de Barong zouden bijwonen. Als je goed op tijd komt, ½ uur voor de voorstelling is ruim voldoende, kan je plaats nemen op de eerste rij en zit er niemand voor je neus(als iedereen op zijn plaats blijft tenminste). De voorstelling komt niet meer zo mooi over als vroeger. Het podium is nu overdekt voor de overvloedige regenbuien, maar de belichting van het toneel is maar heel pover. Daardoor zie de gezichten van de acteurs nauwelijks bij hun optreden.
Na de voorstelling was de volgende stop Batuan. Pura Puseh blijft de moeite om te bezoeken. Toevallig waren hier veel vrouwen offergaven aan het aanbrengen. Dan wordt het een kleurrijk schouwspel. Ik heb grote delen van het complex alleen kunnen bezoeken. Hierna was het de beurt aan Pura Goa Gajah. Ik heb Marie-Claire maar alleen laten gaan, samen met Wayan. De hoge trap bij de inkom hield mij tegen, maar als je die kunt overwinnen, is er veel kans dat je bijna de ganse tempel kunt bezoeken. Beneden de trap is het complex omzeggens vlak, heb ik gezien op de foto’s.
Tampaksiring met Pura Tirta Empul was de volgende stop. Buiten enkele brede treden is dit complex vrij gemakkelijk te bezoeken. Het is een tempel zoals er op Bali veel te vinden zijn. Na Tirta Empul belandden wij in Penekolan met zicht op het Batur Lake. We hadden hier geluk met het weer. Het was een helder blauwe lucht en het panorama is dan in verhouding. Je hebt een mooi zicht op het meer van op de stoep tegen de afsluiting. Er zijn veel dure restaurants met zicht op het meer en de twee vulkanen. We zijn er in één binnengeweest, we hebben eens gekeken naar het panorama en de spijskaart en toen we zagen hoe hoog hun prijzen lagen, zijn we het afgebold. Iets meer naar beneden is een piepklein eethuisje, de spijzen waren goed en verzorgd en veel minder duur. In Sebatu heb ik mijn halve trouwboek ook weer alleen moeten laten gaan. De tempel is niet te doen met een rolstoel. Er is een hoge trap met brede treden aan de inkom en aan de eigenlijke tempel een 6-tal hoge treden.
In Ubud wilden we een ceremonie ter gelegenheid van het feest van Saraswati meemaken, maar dat was voor ons taboe. Marie-Claire is op verkenning gegaan en het resultaat was: veel trappen, heel smalle doorgangen en een zee van mensen, teveel om veilig te zijn in de bijna volledig afgesloten ruimte. Van brandveiligheid hebben ze hier nog niet gehoord, laat staan toegepast. We vernamen van een officiële dat er in Peliatan ook een gelijkaardige plechtigheid aan de gang was en die zouden we kunnen volgen van op de baan. Vlug ingestapt en tot daar gereden. Er was inderdaad een grote ceremonie aan de gang. We konden aanvankelijk tussen de Balinezen flaneren, tot de security ons dwong om het terrein te verlaten. We waren hier ongewenste bezoekers en zelfs op de baan mochten we niet blijven staan. Dan komt het fanatieke van de Hindoes boven.
Zondag 17/9 Vrij in Kuta en naar Pura Uluwatu
Voor de middag wilden we onze mails nog maar eens checken en wat rondslenteren in Kuta. Tegen 14.30u hadden we met een chauffeur afgesproken om ons naar Pura Uluwatu en Jimbaran te voeren, met de Kecak-dansen als extraatje. Onderweg hield hij een stop aan een nieuw en enorm groot Vishnubeeld. We wisten van het bestaan niet af, maar de chauffeur wilde het absoluut laten zien. We hadden tijd te over vandaag, dus kon het. Om het beeld te kunnen aanschouwen moet je een steile helling op, die met de hulp van de bereidwillige driver goed haalbaar was.
Na het kort bezoek aan het enorme beeld was het de beurt aan Pura Uluwatu. Van de parking loopt er een goed pad richting tempel, met aan de kassa enkele treden, die je kan omzeilen door rond het gebouw te gaan. Aan de beklimming van de tempel ben ik niet begonnen en maar goed ook, want die is momenteel voor het publiek gesloten en dat wordt nergens vermeld. Ik heb allereerst een goed plaatsje uitgezocht voor de voorstelling van de Kecak, die om 18u zou starten. De plaats van het optreden is te bereiken via een glooiend pad met verschillende brede treden. Het spektakel is de moeite om zien, maar op het laatste vond ik het een ietsje naar de gevaarlijke kant als Hanuman in het aangestoken vuur begon te trappen. De gensters vlogen overal in het rond en nergens was er water of zand te bespeuren om het vuur te doven. Het is wel een ongelooflijk schouwspel.
Als de Kecak voorstelling ten einde was, zochten we een restaurant op in Jimbaran voor ons avondmaal aan het strand. We hebben vrij lang op het bestelde moeten wachten en zo fameus was het ook weer niet. Bij de afrekening was de maat helemaal vol. Bij het nazien van de rekening, merkten we een verschil van ongeveer Rp. 40.000 in ons nadeel. Ze gaven eerst nog niet toe, maar na herberekening kwam het verschil boven water. Je moet alle rekeningen altijd goed in de gaten houden, want ze blijken niet zo goed te kunnen tellen, of ze doen alsof, maar het is wel altijd in hun voordeel.
Maandag 18/9 Celuk, Batuan, Batubulan, Mas en Ubud
Vertrek uit het hotel om 9u naar Ubud via Celuk, Batuan, Batubulan en Mas. In Celuk hielden we een heel korte stop aan de zilversmeden, dan ging het door tot Batuan, waar je schilderijen vindt. Aan iedere shop heb je wel enkele treden. Van Batuan belandden we in Batubulan, waar de steenkappers hun vaste stek hebben. Je vindt er beelden van allerlei pluimage en in verschillende maten en gewichten. Ze zouden nogal zwaar uitvallen om er één mee te brengen in je handbagage. Nu bereikten we Mas, hier zijn verscheidene houtsnijwerkers gevestigd. Aan elke zaak zijn ook wel de broodnodige treden, maar je wordt geholpen, want er kan een verkoop in de lucht hangen. Eén van de bekendste galerijen is wel Njana Tilem Gallery, gesticht door Ida Bagus Njana. Voor hen die van een pracht stuk houtsnijwerk houden, is deze zaak bijna een must. Je betaalt er waarschijnlijk iets meer dan elders, maar hun werk is af. Je ziet de kunstenaars aan het werk in het atelier in de open lucht. Het zijn allemaal mensen die reeds jaren in het vak zitten en dus niet meer piepjong, maar wel heel begaafd. In het complex bevindt zich ook een prachtige huistempel, die door de bezoekers mag bezocht worden.
Het adres van deze zaak is: Jalan Raya, Mas, Ubud, Gianyar 80571, Bali, Indonesia
Tel.: 0062/361-975 099 Fax: 0062/361-974 503
E-mail: tilem@telkom.net
Na het uitgebreid bezoek aan de galerij zetten we koers naar Paliatan, waar we de voorbereidingen konden zien voor een grote crematie. Een lid van het koningshuis van Ubud zou op 24 september gecremeerd worden. De crematie bijwonen zou ons niet lukken, maar nu zagen we toch reeds welke immense inspanningen de bevolking doet om de zielenrust van een overledene te waarborgen. We hebben er menig kiekje geschoten.
Na dit dodenritueel of de voorbereiding tot stevenden we af op Ubud, waar we de rest van de dag wilden verblijven. We vroegen aan de chauffeur om in het centrum halt te houden. Vanaf hier konden we dan wel zien wat we gingen aanvangen.
We startten met het Lotus Cafe, open van 8 tot 23u
Main Road near Museum Puri Lukisan Ubud, Bali, Indonesia
Tel.: 0062/361975660 Fax: 0062/361-972175
Website: www.lotus-restaurants.com
E-mail: cafelotus@lotus-restaurants.com
waar we een lichte lunch namen. De tuin is en blijft heel mooi met de vijvers vol met lotusplanten. We hadden hier geen geluk, want er was geen enkele lotusbloem te bespeuren in de twee poelen. Achter aan de tuin is een tempel neergepoot, maar die heb ik niet kunnen bezoeken door de vele treden. Het is meer dan de moeite om er een kijkje te nemen, volgens Marie-Claire. Het restaurant zelf is vrij duur en de toiletten zijn niet geschikt voor rolstoelgebruikers, die zijn beneden in de kelder en met een trap zonder leuning.
Na de stop in het Lotus Cafe trokken we binnen in het koninklijk paleis, dat evengoed op een tempel lijkt. De inkom en de voorste gebouwen hebben wij samen bezocht, maar voor het laatste deel van het paleis heb ik verstek moeten geven wegens een vrij hoge trap en er was weinig hulp in het complex.
Dinsdag 19/9 Denpasar – Makassar
We lieten ons ophalen om 7.30u, want we wilden goed op tijd op de luchthaven zijn voor de vlucht naar Makassar. Stipt om 9u stipt zette de piloot de grote vogel in beweging en na 1.01u landden we op onze nieuwe bestemming. Alles verliep vlot tot we de bagage naast de band wilden oprapen. Van één van de valiezen was het cijferslot opengegaan. Bij het terug sluiten liep er waarschijnlijk iets mis, want het slot werkte niet meer naar behoren. Vermits het een vlucht met Garuda betrof, gingen we daar ons beklag doen. De man achter het bureau hoorde het precies in Keulen donderen. Dat had hij nog nooit meegemaakt, personen die een vergoeding vragen voor bagage die naar de maan geholpen is. Een vriendelijk heerschap kwam tussen beide en kon de man overhalen om met ons naar Makassar te rijden en daar het valies te laten herstellen, op kosten van Garuda natuurlijk. Bij vertrek op de luchthaven hadden we al gesnopen dat de vriendelijke heer een touroperator was. Hij begon onderweg naar het centrum van Makassar zijn waar aan te prijzen, maar vermits onze schoondochter zich op voorhand bezorgd had gemaakt over ons, had zij er voor gezorgd dat wij bij aankomst een wagen met chauffeur zouden hebben. Die man konden we niet zomaar in de kou laten staan en we lieten Miss Suly samen met vermeende chauffeur tot in het hotel komen. Daar vernamen we dat de chauffeur geen woord Engels begreep en dat hij niet bereid was om naar Centraal-Sulawesi te rijden. We hebben die brave man vriendelijk bedankt, maar die leek niet erg opgezet met onze beslissing.
We hebben dan terug contact opgenomen met Tony, zo heette de touroperator, en binnen de kortste keren stond hij in het hotel. Nu konden we definitief over onze tour en zijn prijs per dag voor een wagen met chauffeur beginnen onderhandelen. Het viel al bij al vrij best mee en we wilden hem ook een wederdienst bewijzen. ’s Avonds vrij laat is hij nog terug geweest, want hij had zich een beetje vergist. Hij vroeg pardoes maar Idr 600.000 meer voor de trip. Na lang over en weer gebabbel hebben we het verschil in twee gedaan en iedereen was tevreden. Tony had er ondertussen zijn grote baas bij geroepen en die vond de deal in orde. Dat was dan weer geregeld.
Woensdag 20/9 Makassar – Tana Toraja
Tegen 8.30u stond het minibusje, met Umar als chauffeur, voor het hotel en konden we vertrekken, maar niet voor we langs het bureel van Lion Air geweest waren. We moesten de vlucht van Palu naar Makassar van datum laten veranderen. Dat kostte ons Idr 100.000 p/p, maar we hadden geen andere keuze. Van de touroperator, Tony, vernamen we dat er in Tana Toraja een grote begrafenisceremonie aan de gang was en nu we hier toch waren, wilden we dat zeker niet laten voorbijgaan. Die meerprijs hadden we er voor over.
Na het verlaten van het bureel van Lion Air, konden we eindelijk vertrekken uit Makassar richting Tana Toraja. Voor we echt de stad uit waren, heb ik Umar gevraagd te stoppen aan een winkel waar ze plastiekwaren verkopen(een soort Blokker). De instap in het minibusje was voor mij vrij hoog en om dat euvel tegen te gaan wilde ik een klein plastieken opstapje. Dat zou voor de helpers ook een stuk gemakkelijker zijn. Hij kwam nogal vlug terug met een klein plastieken stoeltje en meer moest dat voor mij niet zijn.
Tot in Pare Pare(de kustweg) was er omzeggens niets te zien, vanaf daar namen we de afslag rechts het binnenland in. Het landschap werd stilaan mooier en meer heuvelachtig, maar niet zo heel speciaal. Tony had voor ons in een bepaald hotel een kamer gereserveerd, maar bij het bekijken van de badkamer hebben we moeten zeggen, sorry maar dit kan niet dienen. De lavabo hing veel te hoog, je moest bijna op je tenen staan om er aan te kunnen en de spiegel was dan nog een stuk hoger geplaatst. We zijn uiteindelijk in Toraja Prince Hotel beland. De kamer was voor ons echt ideaal. Het is wel iets duurder uitgevallen dan we voorzien hadden, maar het was één van de enige goede logementen die Marie-Claire heeft gezien. Het was ondertussen al laat geworden en we waren moe, daarom vleiden we ons eerst in het restaurant neer voor ons avondmaal. We hebben er lang moeten op wachten, want de kok was niet voorzien op zulke late gasten. Wij waren de enige gasten buiten een groepje Nederlanders(11) die reisden met Het Schone Streven uit Leeuwarden.
Donderdag 21/9 Tana Toraja
Klokslag 9u vertrokken we naar de ceremonie, maar niet zonder eerst een kleine gift voor de gemeenschap te kopen, een groot pak sigaretten. Onze gids, Bodi, die we van in Makassar meekregen, raadde ons aan dit te doen uit erkentelijkheid jegens de gemeenschap. Vermits de Indonesiërs roken als een Turk, kan je daar zeker niets mee misdoen. De ceremonie duurt enkele dagen, te beginnen met de opbaring van het lichaam in een daarvoor speciaal opgerichte tongkonan. Dan volgden twee dagen voor de receptie van de gasten. De vierde dag was het de grote slachtpartij van de vele waterbuffels of karbouwen en varkens. Wat er de dagen daarop nog allemaal op het programma stond, weten we niet, want we konden zo lang niet ter plaatse blijven. In ieder geval zou het stoffelijk overschot één van de volgende dagen begraven worden. Van horen zeggen weten we dat het een 101-jarige vrouw betreft en dat ze reeds 5 jaar zou overleden zijn.
Om 9.30u waren we ter plaatse en via een vrij steile weg geraakten we aan de hoofdtribune waar het merendeel van de familie zat. Daar volgden we de parade van de genodigden, die allen kwamen condoleren bij de familie, er te eten kregen en daarna terug vertrokken. Zo ging dat uren door tot we er om 11.30u genoeg van hadden en de biezen namen.
Alles gebeurt volgens een strakke organisatie en het succes van de begrafenis schijnt af te hangen van het soepel verlopen van de verschillende onderdelen.
Van de ceremonie ging het naar Marante, waar we kennis maakten met de eerste Tautau’s. Ik heb ze goed kunnen zien, omdat ze niet ver van de weg ingeplant zijn. Daarna kwam Nanggala aan de beurt, een dorp met veel tongkonans(typische huizen en rijstschuren in Tana Toraja met zadeldaken in de vorm van een omgekeerde boot). Je kan met de wagen tot in het dorp. Nadien namen we de lunch in restaurant Mambo, in het centrum van Rantepao. Het is er niet te duur, maar ook niet te bijster lekker. Het geserveerde eten was veel te vettig, het dreef precies in de olie.
Vrijdag 22/9 Tana Toraja
Vandaag wilden we er vroeg bij zijn en we vertrokken al om 8u naar Lemo. Ik heb van ver naar de Tautau’s gekeken, omdat het pad met de rolstoel niet te doen was. Van Lemo zijn we doorgereden naar de babygraven. Volwassen personen worden in de rotsen of onder de grond begraven, zuigelingen echter worden begraven in liang pia of boomgraven. In de met sago-palmvezels afgedekte gaten zijn de lijkjes goed opgeborgen en veilig. Het idee is dat zuigelingen te gemakkelijk worden verleid door boze geesten om in de grond of rotsen begraven te worden. De boom zal rond het lijkje dichtgroeien, de ziel beschermen en het mee naar boven voeren. Bij het groeien van de bomen komen de graven steeds hogerop, zodat de ziel het hiernamaals kan bereiken. Ik heb de graven min of meer kunnen zien, er dichtbij komen lukte niet door de menige treden.
Van de babygraven trokken we in de rapte nog naar Ke’te’ Ke’su. Dit dorp is heel gemakkelijk te bezoeken. Het is volledig vlak en de paden tussen de tongkonans liggen vrij goed aangelegd. Nu werd het tijd om terug naar de ceremonie te gaan, waar vandaag begonnen werd met de massale buffelslachting. Ik wilde er niet bij zijn(ik kan niet tegen bloedvergieten), maar mijn wederhelft is me na een poosje toch komen halen, omdat de slachtpartij op zich liet wachten. Marie-Claire heeft er maar even naar gekeken en ze is bij mij gekomen en zei: zoiets onmenselijk heb ik nog nooit gezien. De buffels hebben een ring in hun neus met daaraan een koord. Met die koord wordt hun kop omhoog getrokken en met een krom zwaard wordt hun strot overgesneden. Veel van die dieren lagen nog lang na te spartelen. De bevolking gaat er helemaal in op, net zoals de Spanjaarden met de stierengevechten. Gaia zou hier nog veel werk hebben, maar de mentaliteit van de inwoners van Torajaland veranderen is niet in 1,2,3 gefikst. Vermits Bodi, onze gids, blijkbaar tegen zijn zin met ons verder wilde, hebben wij hem voor de bewezen diensten betaald en hem gezegd dat hij kon gaan. Deze laatste dag deed hij zijn mond niet meer open, dan alleen maar om te reclameren op onze manier van reizen. We zouden wel zien hoe het verder kon. Umar bleek iemand uit de streek te kennen die er regelmatig met hem op uit trekt. Hij zou hem contacteren voor de volgende dag.
Zaterdag 23/9 Tana Toraja
Het vertrek was gepland om 8.30u om naar Londa te gaan. Umar had voor een andere gids gezorgd, Daniel. Op de weg naar Londa pikten wij hem op en voor vandaag zou hij de ganse dag onze leidsman zijn. De grotten van Londa waren voor mij weer eens niet haalbaar door de vele treden. Ik heb Marie-Claire alleen in de laten gaan met een plaatselijke gids, die tevens de broodnodige lamp vasthield. Zonder gebruik te maken van een draaglamp zie je in de grotten zo goed als niets. Londa kan je best bezoeken kort na de middag voor een betere lichtinval, in zover er al licht binnendringt. Na deze korte stop reden we door naar Palawa, waar mooie tongkonans staan te pronken. Het dorp is heel goed bereikbaar met de auto. Dan ging het verder naar Lempo voor een panoramisch uitzicht, bij helder weer tenminste. Tenslotte hielden we halt in Batubumango, waar mijn halve trouwboek met onze gids, Daniel, een korte wandeling maakte door de rijstvelden. Ik wachtte haar iets verder op aan het restaurant, waar we achteraf onze lunch namen. Umar, onze vriendelijke en behulpzame chauffeur wachtte ons daar op. Deze gids gaf een veel betere uitleg en was daarbij veel vriendelijker in de omgang. Hij is aanbevelenswaardig voor wie Torajaland bezoekt. Hij kan gecontacteerd worden via Umar.
Als laatste stond een Rante met de megalieten of menhirs op het programma. Een Rante is een ritueel veld met cirkels van menhirs. Het veld speelt een belangrijke rol in de begrafenisceremonie. De stenen zijn monumenten voor belangrijke voorouders. Rantepao is genoemd naar de steencirkels. We hebben er niet veel kunnen van zien, want een stevige tropische bui viel ons te beurt. Umar kwam handen tekort om het insijpelend(het was meer binnen lopen dat het deed) water op te drogen. Hij kreeg er op de duur de slappe lach door. Zijn wagen blijkt niet bestand tegen hevige regenval. Eventueel bezoek van deze rante is voor de rolstoel zo goed als uitgesloten wegens de treden en het slechte pad. Hiermee eindigde onze laatste dag in Torajaland. Nu logeerden we moederziel alleen in het hotel en het werd bij valavond zelfs akelig stil. Alles is toch maar open en bloot en zonder security.
Zondag 24/9 Tana Toraja – Sengkang
Normaal moesten we vandaag meer noordwaarts trekken, maar door vermoedelijke onlusten tussen christenen en moslims hebben we de tocht tot in Palu moeten afgelasten. Onze brave en gedienstige Umar durfde het ook niet aan om tot ginder te rijden. Hij was doodsbang voor mogelijke sluipschutters in de bossen langs de weg. Die onlusten waren ontstaan na executie van drie ter dood veroordeelde christen gevangenen in Palu op de luchthaven. Hun vonnis was reeds lang tevoren uitgesproken, maar de uitvoering was al drie maal uitgesteld. Het moest ook weer eens lukken, dat wij het plan hadden om tot daar te gaan.
Om 8.45u was alles gepakt en gezakt en konden we Rantepao vaarwel zeggen. De tocht ging door de heuvels en met prachtige panorama’s over de tropische natuur. Tot in Palopo liep de weg door de lage bergen en vanaf hier was het zo goed als vlak, maar nog even mooi als tevoren. We zijn aangekomen in Sengkang rond 15u en na het inchecken wilden we een boottocht op de rivier maken. Dat was bij nader inzien niets voor ons. De boten zijn maar uitgeholde boomstammen en de rolstoel zou er zelfs niet in mee kunnen. Marie-Claire zag dat ook niet zo direct zitten voor haar rug en we keerden op onze stappen terug. Nadien hebben we nog een poging gedaan om naar de zijdeweverijen te gaan zien. De werksters waren reeds huiswaarts en aan de hand van de uitleg die we kregen, denken we niet al te veel gemist te hebben. De zijde wordt ingevoerd vanuit India. Zij hebben dan ook geen eigen zijderupsen, die de nodige cocons en later de zijde kunnen leveren.
Maandag 25/9 Sengkang – Malino
Vertrek om 8u alweer door een wondermooie natuur tot in Malino. Van het moment dat de heuvels terug te voorschijn kwamen, waren ook de rijstterrassen er terug in al hun pracht. Gans de route staan er cacaobomen langs de weg. De tropische natuur verveelt geen ogenblik en achter ieder hoekje heb je een ander uitzicht. Aankomst in Malino rond 16u en na menig hotel te zijn binnengestapt, zijn we ingetrokken in Hotel Bukit Indah. Dit was voor ons “very basic”. Wij zijn zeker niet gewoon om op die manier te logeren, maar bij gebrek aan beter moet je nemen wat er te vinden is. We hebben onze maaltijden op het terras voor de kamer genuttigd. Naar het restaurant gaan, zat er helemaal niet in. We waren naar Malino gereden op aanraden van een Nederlandse gids, Theo, die met vier mensen op tour was op Sulawesi.
Dinsdag 26/9 Malino – Makassar – Denpasar – Kuta
Om 8.30u zijn we vertrokken naar de Air Terjun Takapa waterval. De weg er naartoe loopt deels over een heel slechte en smalle gravelroad, met naast ons een diep ravijn. Ik heb de waterval van redelijk ver moeten bekijken, want dichterbij komen is met de broodnodige trappen en dus niet haalbaar. Na dit kort oponthoud zetten we koers naar Makassar en tot even voor de hoofdstad bleef de natuur zijn pracht vertonen. Ter plaatse zijn we nog naar de haven gereden voor een kort bezoek aan de schoeners, die aan de kade gelost en geladen worden door mankracht. Het is nog zwaar labeur en nu was het dan nog ramadan en dan denk ik dat het dubbel zo zwaar is in die hitte en dan niet mogen drinken of eten over dag.
Van de haven reden we terug richting luchthaven, om even erna af te slaan naar een prachtig natuurpark Bantimurung. Je vindt er een mooie waterval en veel prachtig gekleurde vlinders. De inwoners van Makassar komen hier om de hitte van de stad te ontvluchten. Umar heeft mij met de rolwagen tot tegen de waterval gereden, tenminste zo ver als mogelijk. Je kan er naast naar omhoog gaan, maar daar moest ik in mijn karos natuurlijk niet aan denken. Je hebt op het uiterste punt toch al een goede kijk op de prachtige natuur en de stoeiende kinderen in het frisse water.
Dit was voor ons het einde van Sulawesi en hier eindigde ook het gezelschap van onze trouwe chauffeur, Umar, die we nog lang zullen geheugen. Marie-Claire is in zijn nederige woonst geweest. Een varkensstal is nog properder en meer hygiënisch dan de hut waar hij, samen met vrouw en dochtertje woont.
Nu werd het tijd om naar de luchthaven te gaan. We moesten met Tony van het reisagentschap nog de rest van de tour afrekenen en pas daarna konden we inchecken voor de vlucht naar Denpasar. Wij hebben hem nogmaals bedankt voor de geboden hulp en hij dankte ons voor het vertrouwen in zijn firma. We hebben hem beloofd als we individuele reizigers weten die naar Sulawesi willen komen, dat we zeker niet zullen nalaten de firma en Umar in het bijzonder te promoten.
De vlucht ging stipt op tijd door en een uurtje later waren we op onze allerlaatste bestemming, Denpasar en van daar waren we vlug in Kuta in onze, ondertussen, vertrouwde stek het Un’s Hotel. Daar kregen we dezelfde kamer toegewezen als een week voordien, nr. 5.
Woensdag 27/9 Vrije dag op Bali
Vandaag waren we van plan om zo weinig mogelijk uit te voeren en we lasten dan maar een dagje shoppen in. In Kuta is dat helemaal geen probleem. Je loopt van het ene stalletje naar het andere en allemaal willen ze wel iets aan je kwijt. Het is niet moeilijk dat ze het zout op hun patatten niet verdienen. Ze zijn met zo velen en dat allemaal op enkele honderden meter. In het grootwarenhuis Matahari vind je alles voor de toerist. Ben je toevallig op een of ander eiland iets vergeten te kopen, dan vind je het hier nog wel. De prijzen liggen er wel een pak hoger dan in de stalletjes op straat, maar de kwaliteit is waarschijnlijk een stuk beter. Verder is er natuurlijk een afdeling kleding en de afdeling voeding beslaat een grote ruimte. Hier dweilen veel backpackers rond, die er hun inkopen komen doen.
Ons avondmaal namen we terug in La Cabana. Het was er te goed en het is zeker aan te raden voor eenieder.
Donderdag 28/9 Bali
Nu werd het een wandeling naar Legian. De straten naar dit deel van Kuta zijn even goed bezaaid met winkelstalletjes van allerlei pluimage, van sarongs en schilderijtjes tot houtsnijwerk en stone carvings. Je vindt er alles wat je maar kunt denken en is er in bepaalde kleding je maat niet, geen nood, mijn vriend zal dat wel hebben, is hun gezegde. En na enige tijd verschijnt de verkoper met wat geluk met hetzelfde, maar in de goede maat. Afdingen op grote schaal is in Kuta een nationale sport en dus heel gewoon. Zij vinden het heel normaal dat je niet de vraagprijs betaalt. Wij denken goed te kunnen afbieden, maar als je dan Indonesiërs hun adem hoort, geven wij overal nog veel te veel. Wij zijn witten en die worden vereenzelvigd met Amerikanen en die hebben blijkbaar geld te over en op die manier maken ze het toerisme kapot.
Op onze weg zagen we versieringen aangebracht aan een huis. We dachten eerst dat het een tempel betrof en we gingen een kijkje nemen. We hadden geluk, er was een trouwpartij aan de gang en prompt werden we door de bruid(laborante in Denpasar) uitgenodigd om te blijven, iets te eten en te drinken. We excuseerden ons, want we waren niet gekleed om een trouwfeest bij te wonen. We liepen allebei in short en T-shirt. Dat was absoluut geen probleem. Wij hadden wel een ander probleem. Vermits het de laatste dagen waren, hadden wij niets van fotomateriaal mee en we wilden toch herinneringen overhouden aan dit heuglijk feit. Dus zijn we vlug een taxi ingesprongen, in het hotel de nodige apparatuur gaan halen, sigaretten gekocht als gift aan het bruidspaar en terug naar de trouwpartij gereden. Daar werden we nu nog meer met open armen ontvangen en iedereen stond paraat voor een uitgebreide fotosessie. Na een poos was het tijd om afscheid te nemen en om de familie te bedanken voor de gastvrijheid.
Bij het buitenkomen van het trouwfeest zagen we pas dat het reeds na 16u was en we wilden in Seminyak zijn voor de zonsondergang. We hebben tamelijk vlug een taxi bij de lurven kunnen vatten en die bracht ons in geen tijd naar het restaurant Ku De Ta, waarvan we gehoord hadden dat we er zeker eens moesten gaan dineren. Het zag er geen gezellige keet uit, veel en luide moderne muziek in een heel modern interieur. Zoiets is feitelijk aan ons niet besteed, maar we waren hier en we trachtten er het beste van te maken. Meer dan een frisdrank(tonic) kon er voor ons niet af, wegens te duur(Rp. 35.000). We hadden geen geluk met de sunset, want de lucht verkleurde maar heel miniem.
Wanneer we op alles zo wat uitgekeken waren, namen we op de parking van het chique restaurant een taxi en lieten ons in Kuta afzetten. We aten nogmaals in, jawel, La Cabana.
Vrijdag 29/9 Vrije dag in Kuta
We gingen nog eens een laatste maal op verkenning in Kuta en Legian. Het is er één ketting van souvenirshops, drankhuizen, restaurants en hotels. De gewone Balinese huizen zijn ver te zoeken. Dat is wel een feit, van een ganse dag slenteren wordt je zooo moe. We keerden terug naar het Un’s Hotel tegen valavond, want we verwachtten nog bezoek van Maya, de vriendin van Julia. Tegen 20u hadden we met haar afgesproken in het hotel. Ze was stipt op tijd en wanneer we haar vroegen om met ons iets te gaan eten in La Cabana, zei ze dat ze eerst een vriendin moest verwittigen. Tegen 20.45u zou zij er terug zijn met haar wagen en ons mee uit eten nemen naar een Italiaans restaurant in Seminyak, waar zij woonachtig is. De man die het klasse restaurant runt, is een uitgeweken Italiaan. Het eten is er niet al te duur en verzorgd, in één woord picobello. This is a place to be in Seminyak. Tegen 24u bracht zij ons terug naar ons logies en pas dan merkten wij het uitgaansleven in Kuta. Wat overdag doodgewone pubs zijn, verandert in de late avond in seksbars, waar de drankorgels in rondhangen. Zoiets is goed om zien, zo merk je dat het hier ook bestaat, maar aan ons is zulks zeker niet besteed. Het gebeurt dan nog allemaal in de buurt van het monument voor de slachtoffers van de bomaanslag in de Legian Street.
Zaterdag 30/9 Denpasar - Kuala Lumpur
We hadden onze, ondertussen vertrouwde, chauffeur gevraagd om aan het Un’s Hotel te zijn tegen 10.30u, want we wilden goed op tijd in de luchthaven van Denpasar zijn, kwestie van zekerheid voor goede plaatsen op de lange vlucht van Kuala Lumpur naar Paris Charles de Gaulle. De opvang op de luchthaven was prima. We vroegen bij het binnen komen van het luchthavengebouw voor assistentie en een man van de incheckbalie kwam ons reeds ter hulp. Marie-Claire was nog niet onmiddellijk gereed met de bagage, maar eens dat achter de rug ging het vrij vlot. Er stond een lange rij wachtenden voor ons, maar het vriendelijk heerschap deed teken om naar voren te komen en in te checken bij business. Op die manier waren wij aan de beurt voor al de anderen. Het werd weer eens een groot probleem om mij de plaats te geven die we voor ogen hadden, maar geen nood, in Kuala Lumpur kunnen ze dat wel rechttrekken, werd ons gezegd. Na het inchecken van de bagage meldde een heer zich bij ons aan. Bij nader toezien, zagen we dat het de broer van de bruid van eergisteren was. Hij werkt op de luchthaven aan de incheckbalie van Cathay Pasific, maar hij had vandaag een dag vrij en toch is hij van huis gekomen om ons uit te wuiven. Dat was heel lief van hem en ik denk dat er in onze contreien weinig personen zoiets zouden doen op een dagje vrij.
Vermits we bij de tussenlanding tijd genoeg hadden(6u wachttijd voor de volgende vlucht), was de klus voor de zitplaats gemakkelijk geklaard. Nu was het aftellen begonnen en zes uur wachten duurt op het einde van het verlof precies een eeuwigheid, maar geduld is een schone deugd. De boarding begon iets later dan gepland en daardoor kon de vlucht ook niet stipt op tijd vertrekken. Met een half uur vertraging gingen wij de lucht in voor een twaalftal uur.
Zondag 1/10 Kuala Lumpur – Paris Charles de Gaulle, aankomst in PCG en met
de Thalys verder naar Brussel-zuid, waar Thierry ons kwam ophalen.
De plaats in het vliegtuig was prima. Wij zaten in het middenvak vlak achter het scherm en niet ver van de toiletten. Ik kon daar wel niet alleen geraken, maar de bemanning had me gezegd dat ik maar moest bellen of teken doen als ik naar de plee wilde. Zo gebeurde het ook. Één van de mannelijke stewards nam dan een smal en kort rolstoeltje en reed met mij naar het toilet(voor rolstoelgebruikers, +/- 1m² en met de nodige beugels). Voor de rest verliep de vlucht feilloos.
Bij aankomst in Parijs hadden we normaal tijd genoeg om tot bij de Thalys te geraken, maar de bemanning was aan het grondpersoneel van de luchthaven vergeten door te geven, dat er een persoon op de vlucht mee was, die assistentie nodig had. We hebben zeker 30min. op de assistentie en mijn rolstoel moeten wachten. We kregen van hen dan nog te horen dat het onze schuld zou zijn, dat we zo weinig speling hadden. We hadden maar een ticket moeten nemen voor een trein die zo veel later zou vertrekken. We landden om 6u en het vertrekuur van de Thalys was om 7.44u, dus denk ik dat het voldoende tijd was om van de ene terminal naar de andere te geraken. Uiteindelijk heeft toch iemand van de assistenten het heft in handen genomen en ons naar de terminal gebracht, waar we moesten zijn voor de Thalys. In Brussel-Zuid was het even wachten op Thierry, onze jongste. Hij is niet zo vertrouwd met Brussel en heeft de weg gevonden dank zij zijn GPS.
Besluit
Wij waren allebei een beetje bang om zo lang van huis weg te zijn. Een drietal weken is voor mij goed haalbaar, maar al wat meer is, is soms te veel voor mij. Het regelmatig wisselen van logies is voor mij heel vermoeiend. Daar komt dan dikwijls nog bij dat de badkamers niet altijd geschikt zijn voor mindervaliden. Deze keer is het hééél goed meegevallen. Waarschijnlijk hebben wij een ander tempo aangenomen dan anders. Aan het vervoer dat we hadden kan het niet gelegen zijn, want dat waren grotendeels minibusjes en daar is de instap voor mij vrij hoog(50cm). Aan wat we het te danken hebben dat het is meegevallen, weet ik dus niet, maar de drie eilanden die wij aandeden zijn zeker een aanrader voor eenieder. Als rolstoelgebruiker moet je Indonesië zeker niet mijden. Je kan wel niet alles zien en bij alle bezienswaardigheden komen, maar je snuift toch de Aziatische sfeer op.